روز گذشته نشست انجمن ترویج کسب‌وکارهای خانوادگی با هدف ارتقاء و توسعه کسب‌وکارهای خانوادگی، تبادل تجربیات میان اعضا، بررسی چالش‌ها و فرصت‌های موجود در این نوع کسب‌وکارها و ارائه راهکارهایی برای بهبود عملکرد و پایداری آنها برگزار شد. اهداف این نشست تقویت شبکه‌های ارتباطی بین اعضای انجمن، حمایت از رشد و موفقیت کسب‌وکارهای خانوادگی و ترویج فرهنگ کارآفرینی و ایجاد همکاری‌های بیشتر در زمینه‌های مختلف عنوان شد. این نشست با حضور سعید جابرانصاری رئیس هیات مدیره انجمن، داوود امیراحمدی مدیرعامل انجمن، حسین صامعی عضو شورای علمی انجمن و تعدادی از اساتید و هیات علمی سازمان مدیریت صنعتی و صاحبان کسب‌وکارها و برندهای خانوادگی در محل سازمان مدیریت صنعتی برگزار شد.

راه نجات کشور، توسعه کسب‌وکارهای خانوادگی و کارآفرینی است

به گزارش صمت از روابط عمومی سازمان مدیریت صنعتی، سعید جابرانصاری، رئیس هیات مدیره انجمن ترویج کسب‌وکارهای خانوادگی در ابتدای سخنانش از اهمیت نقش انجمن گفت و ادامه داد: راه نجات کشور توسعه کسب‌وکارهای خانوادگی و کارآفرینی است. در این مسیر باید توانمند شویم و مسیر بلوغ را طی کنیم. به تنهای نمی‌توان این مسیر را طی کرد باید دست‌به‌دست هم دهیم و از حالت نامرئی در جامعه خارج شویم و در کتاب‌های درسی دانشگاهی و برنامه‌های بلندمدت کسب‌وکارهای خانوادگی دیده شوند. برای سال‌های طولانی کسب‌وکارهای خانوادگی سال‌ها در نقطه کور توسعه بودند و دیده نمی‌شدند. انتظار این است که ویژگی جدایی برای کسب‌وکارهای خانوادگی دیده شود در حالی این بخش در بخش خصوصی حل شده است. خانواده و کسب‌وکار کار هر دو در اسلام مقدس هستند و براین اساس انتظار می‌رود کسب‌وکارهای خانوادگی به‌طور مجزا براساس نقش چشمگیری که دارند، دیده شوند.

وی افزود: درحال‌حاضر در انجمن دو هدف را دنبال می‌کنیم از یک سو به دنبال تغییر جهت قطب‌نمای توسعه ایران به سمت مدل برتر مشارکت مردمی هستیم. در حالی از مردم‌سازی اقتصاد می‌گویند که از نقش کسب‌وکارهای خانوادگی صحبتی نیست و دوم اینکه جامعه کسب‌وکارهای خانوادگی بتواند به سهمی بالاتر از میانگین جهانی در اقتصاد ملی برسد. به‌منظور تقویت و توسعه کسب‌وکارهای خانوادگی، برنامه‌ریزی‌هایی با همکاری اتاق بازرگانی ایران و شورای گفت‌وگو و همچنین با راهنمایی‌های سازمان مدیریت صنعتی در حال انجام است. هدف ما، جذب حامیان و ایجاد حلقه‌های کارآفرینی و تسهیلات اجتماعی است. در دور اول، هدف‌گذاری ما جمع‌آوری ۲۵ حامی بود که به لطف خدا موفق به این کار شده‌ایم.

رئیس هیات مدیره انجمن ترویج کسب‌وکارهای خانوادگی به ضعف عمده کسب‌وکارهای خانوادگی اشاره کرد و گفت: مشکل عمده این کسب‌وکارها این است که تعداد آنها از یک نسل به نسل بعد افت می‌کند. البته میزان ماندگاری آنها نسبت به کسب‌وکارهای غیرخانوادگی بیشتر است. بزرگ‌ترین و عمده‌ترین چالش کسب‌وکارهای خانوادگی اما موضوع جانشین‌پروری است.

جابرانصاری افزود: در راستای اهدافی که در اقتصاد کلان دنبال می‌کنیم و شناساندن نقش و اهمیت کسب‌وکارهای خانوادگی، همکاری‌هایی با دانشگاه‌های برتر ایران داشته‌ایم و به‌دنبال تصویب قوانین جدیدی برای حمایت از کسب‌وکارهای خانوادگی هستیم. چالش‌های موجود می‌تواند با استفاده از آموزش‌های استاندارد و مشاوره‌های تخصصی حل شود. این موضوع به ما اجازه می‌دهد خدمات مشاوره‌ای بیشتری را برای اعضای انجمن فراهم کنیم. البته با تمرکز بر حکمرانی خانوادگی و اهمیت آن در مدیریت کسب‌وکار، سرفصل‌های آموزشی متعددی تهیه شده و در همین راستا، پژوهش‌هایی برای بهبود فرآیندها و شفافیت در مالکیت و مدیریت کسب‌وکارهای خانوادگی انجام شده یا در حال انجام است.

رئیس هیات مدیره انجمن ترویج کسب‌وکارهای خانوادگی با اشاره به وظایف انجمن گفت: انجمن ترویج کسب‌وکارهای خانوادگی متعهد است الگوهای بین‌المللی را بررسی کند و از تجارب موفق کشورهای دیگر بهره گیرد. امیدواریم با همکاری اعضا و کارشناسان، به توسعه مستمر و پایداری کسب‌وکارهای خانوادگی بپردازیم و فرهنگ کارآفرینی را در جامعه نهادینه کنیم.

وی در پایان تاکید کرد: ما به‌دنبال ایجاد ارتباطات مؤثر و استفاده از ظرفیت جامعه برای رسیدن به اهداف اقتصادی و کمک به اعتلا و رشد کشور هستیم. در این میان با فراگیری اصول و تکنیک‌های نوین مدیریت، به‌دنبال ساخت نسل جدیدی از کسب‌وکارهای خانوادگی هستیم که نه‌تنها در ایران، بلکه در عرصه بین‌الملل رقابت‌پذیر باشند. امید است این تلاش‌ها منجر به رشد و تعالی این کسب‌وکارها شده و فرهنگ همکاری و مشارکت را در جامعه تقویت کند.

تلاشی منسجم برای تقویت کسب‌وکارهای خانوادگی

داوود امیراحمدی، مدیرعامل انجمن ترویج کسب‌وکارهای خانوادگی نیز در این نشست در سخنانی هدف از این تلاش را افزایش آگاهی جامعه نسبت به اهمیت کسب‌وکارهای خانوادگی و اثرگذاری آنها در اقتصاد عنوان کرد و در ادامه مختصری از فعالیت‌ها حدود دوساله انجمن ارائه داد و گفت: استارت فعالیت انجمن ترویج کسب‌وکارهای خانوادگی از سوی گروهی از افراد دغدغه‌مند در این حوزه با هدف ایجاد یک پلتفرم حمایتی برای کسب‌وکارهای خانوادگی در سال ۱۳۹۴ زده شد. بانیان این انجمن در فضایی که نامی از کسب‌وکارهای خانوادگی در اقتصاد و دایره لغات صنعت و تجارت کشور نبود، تصمیم به طراحی آموزش‌های لازم برای شبکه‌سازی و ایجاد فضایی امن برای اشتراک‌گذاری تجربیات گرفتند.

امیراحمدی ادامه داد: پس از ۱۹ ماه فعالیت، در نهایت ۳۱ تیرماه امسال، نخستین مجمع انجمن برگزار شد. در این جلسه، تمامی اعضا با تغییرات لازم برای ارتقاء سطح همکاری انجمن به توافق رسیدند. در این مدت هیات موسس و اعضای حمایتی نقش مهمی در طراحی و اجرای برنامه‌ها ایفا کردند که این موضوع نشان‌دهنده همبستگی و عزم آنها برای پیشرفت در این حوزه است.

وی ادامه داد: نخستین نشست اعضای حرفه‌ای در تیرماه، نقطه عطفی در فعالیت‌های انجمن بود. تلاش انجمن ترویج کسب‌وکارهای خانوادگی بر این است که به افراد کمک کنیم تا کسب‌وکارهای خانوادگی خود را به‌خوبی مدیریت کنند و از تجربیات یکدیگر بهره‌مند شوند. این تعاملات نه‌تنها موجب افزایش ارتباط‌ها می‌شود، بلکه به تقویت ظرفیت‌های اجتماعی اعضا نیز کمک خواهد کرد.

امیراحمدی به ایجاد فضای امن برای فعالیت کسب‌وکارهای خانوادگی تاکید کرد و افزود: ما به‌دنبال ایجاد یک محیط حمایتی برای اعضای خود هستیم. به این منظور، دومین و سومین نشست‌های اعضای خانوادگی در آبان و آذر ماه برگزار شد. این نشست‌ها فرصتی برای آشنایی بیشتر با همتایان و به اشتراک‌گذاری تجربیات بود.

مدیرعامل انجمن ترویج کسب‌وکارهای خانوادگی در ادامه به برخی از دستاوردهای انجمن در این مدت کوتاه اشاره کرد و گفت: یکی از دستاوردهای مهم ما، انعقاد تفاهمنامه‌های همکاری با انجمن‌های علمی و صنعتی بود. نخستین تفاهمنامه ما به حوزه پخش و صنایع مرتبط اختصاص داشت. برگزاری این نشست‌ها نه‌تنها موجب افزایش تجربه‌های حرفه‌ای اعضا می‌شود، بلکه فرصت‌هایی را برای هم‌افزایی ایجاد می‌کند. با افتخار اعلام می‌کنیم که در پنج خبرنامه تمامی اقدامات و برنامه‌های اجرا از سوی انجمن اطلاع‌رسانی و در سایت انجمن بارگذاری شده است. این خبرنامه‌ها به صورت آنلاین در دسترس اعضا و علاقه‌مندان قرار دارد و نمای کلی از فعالیت‌های ما را ارائه می‌دهد.

امیراحمدی با تشکر از تمامی اعضا و حامیان و بانیانی که در این مسیر با انجمن همراه بودند، اظهار کرد: امیدواریم با همت و همکاری بیشتر، بتوانیم به اهداف بلندمدت در راستای کمک به کسب‌وکارهای خانوادگی برسیم و تاثیر مثبتی بر جامعه و اقتصاد اجتماعی بگذاریم. این سفر تنها با مشارکت و تعامل تمامی اعضا ممکن است ضمن اینکه تاکید می‌کنم در این مسیر به دنبال ایجاد یک جامعه موفق و پایدار از کسب‌وکارهای خانوادگی هستیم.

جانشین‌پروری مهم‌ترین چالش کسب‌وکارهای خانوادگی است

در ادامه حسین صامعی، عضو شورای علمی انجمن ترویج کسب‌وکارهای خانوادگی توضیحاتی درباره اهداف انجمن ارائه داد. صامعی افزود: در فرآیند انتقال ارزش‌های کسب‌وکار به نسل‌های بعدی، تدوین ساختارهای مناسب از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. این فرآیند، به‌ویژه در آغازین مراحل فعالیت کسب‌وکارهای خانوادگی که بنیان‌گذاران به پرورش فرزندان و آماده‌سازی آنها برای مسئولیت‌ها می‌پردازند، بیشترین تأثیر را می‌گذارد. یکی از چالش‌های اصلی در مدیریت شرکت‌های خانوادگی، حفظ هویت و ارزش‌های بنیان‌گذاران است. در این مرحله، لازم است جلسات خانوادگی به‌طور منظم برگزار شود تا فرزندان بتوانند در مسیر هدایت شرکت، مباحث مهم را مطرح کنند. اهمیت سیاست‌گذاری خانواده در این راستا غیرقابل‌انکار است.

وی افزود: زمانی که فرزندان به سن کار و تحصیل می‌رسند، ایجاد سازوکارهای مناسب برای مدیریت اختلافات و نظرات در جلسات خانوادگی بسیار حیاتی است. به‌ویژه، ضروری است که این جلسات به‌گونه‌ای طراحی شوند که همه اعضای خانواده احساس مشارکت و سهم‌داری کنند. نسل اول بنیانگذار شرکت است. در مراحل بعدی، هنگام ورود نسل دوم به مدیریت، چالش‌های جدیدی مطرح می‌شود. برادران و خواهران باید به‌دنبال ایجاد یک ساختار سازمانی و مالکیتی مناسب باشند که توزیع عدالت را در نظر بگیرد. این موضوع می‌تواند به حفظ انسجام خانواده و جلوگیری از بروز اختلافات کمک کند. با رشد شرکت خانوادگی و افزایش تعداد اعضای خانواده، موضوع مدیریت و کنترل شرکت نیز پیچیده‌تر می‌شود. در این راستا، طراحی سازوکارهای مالکیت و برنامه‌ریزی برای سهام‌دارها ضروری است. با در نظر گرفتن تعداد اعضای خانواده، از جمله عروس و دامادها، باید به‌دنبال راهکارهایی بود که به نسل‌های جدید فرصت یادگیری و رشد تخصصی را بدهد. به‌عنوان مثال، ممکن است لازم باشد که آموزش‌های تخصصی برای نسل بعدی فراهم شود تا آنها بتوانند به‌طور مؤثر در مدیریت شرکت مشارکت کنند. در نهایت، اداره بهینه شرکت‌های خانوادگی، به یک سازوکار و ساختار مدیریتی نیاز دارد که به‌گونه‌ای طراحی‌شده باشد که پاسخگوی چالش‌ها و نیازهای متنوع و در حال تغییر این شرکت‌ها باشد.

عضو شورای علمی انجمن ترویج کسب‌وکارهای خانوادگی در ادامه خاطرنشان کرد: این نشست‌ها برای تحلیل و برنامه‌ریزی برای مدیریت شرکت‌های خانوادگی نه‌تنها برای حفظ هویت و ارزیابی ارزش‌های نسل‌های قبلی مفید است، بلکه به ایجاد بستر مناسبی برای رشد و توسعه نسل‌های آینده کمک می‌کند. با این رویکرد می‌توان اطمینان حاصل کرد که شرکت‌های خانوادگی با چالش‌های جدید به‌خوبی مواجه شده و در مسیر موفقیت قرار خواهند گرفت.

وی در ادامه به برخی از ویژگی‌های کسب‌وکارهای خانوادگی اشاره کرد و گفت: شرکت‌های خانوادگی برای بررسی راحت‌تر در سه دسته تقسیم‌بندی شده است. شرکت‌هایی که در مرحله نخست هستند و مالک و مدیر و درواقع بنیانگذاران حضور دارند. دوم شرکت‌هایی است که به خواهرها و برادرها و فرزندان منتقل شده و سوم شرکتی که به خواهرزاده‌ها و برادرزاده‌ها یعنی فرزندان نسل دوم انتقال یافته است. هر شرکت خانوادگی مسائل و چالش‌های خاص خود را دارد و باید به‌عنوان یک نمونه خاص با این شرکت‌ها برخورد کرد. هرکدام از این دسته‌ها موضوعات استراتژیکی در پیش رو دارند و باید از سازکارهای خاصی برای شناسایی و حل مشکلات آنها استفاده کرد. بخش زیادی از مسائل کسب‌وکارهای خانوادگی از جنس مشارکت نسل بعد در کسب‌وکار کار است. این موضوع خود دربرگیرنده موضوعات و جوانب گوناگون است. موضوع بعدی انتقال مالکیت و اعضایی است که مالکیت به آنها منتقل خواهد شد. جانشین‌پروری نیز از موضوعات بسیار مهمی است که کسب‌وکارهای خانوادگی باید مدنظر داشته باشند. حل و فضل تعارضات نیز بحث مهم دیگری است که درباره کسب‌وکارهای خانوادگی موردبحث است.

صامعی در ادامه به بخش‌های مهمی از سازوکار کسب‌وکارهای خانوادگی اشاره کرد و در پایان با اشاره به اینکه تلاش‌ها برای شناخت مشکلات کسب‌وکارهای خانوادگی از سوی انجمن دنبال می‌شود، گفت: هدف ما این است که به کسب‌وکارهای خانوادگی در مواجهه با موضوعات استراتژیک کمک کنیم تا بتوانند مسائلشان را حل‌وفصل کرده و با ایجاد یکپارچگی بتوانند دوام داشته باشند و در نسل سوم به بعد روند رشد رو به بالایی داشته باشند.