عملیات ساخت و راه‌اندازی بیش از ۴ هزار سامانه تولید انرژی خورشیدی در مناطق کویری استان یزد به‌منظور تولید ۱۰ هزارمگاوات برق طی یک دوره چهارساله و بهره‌برداری از ۲۰ سامانه کوچک‌مقیاس ۵ کیلوواتی (پشت بامی) در این استان آغاز شد.

خارج از هرگونه پیشداوری اگر این پروژه تبلیغی برای نمایش عملگرایی دولت نباشد و در میانه راه با تزریق قطره‌چکانی بودجه، به سرنوشت برخی پروژه‌ها مانند ساخت آزادراه تهران-شمال که از سال ۷۷ آغاز و همچنان ناتمام مانده دچار نشود، باید آن را به فال نیک گرفت.

امروزه بهره‌گیری از انرژی خورشیدی به‌عنوان منبعی کاملا رایگان، فراوان، فاقد هرگونه آلودگی زیست‌محیطی و جایگزین سوخت‌های فسیلی برای تولید برق در سراسر دنیا در دستور کار است؛ تا آنجا که کشور آلمان یکی از پیشتازان بهره‌مندی از فناوری تولید برق از انرژی خورشیدی در جهان است. در بسیاری دیگر از نقاط جهان نیز ۶۰ تا ۷۰ درصد آب گرم مصرفی جوامع از طریق بهره‌گیری از انرژی گرمایی خورشید تولید می‌شود.فناوری تولید برق از انرژی تابشی خورشید، راهکاری است که بسیاری از کشورهای جهان برای دستیابی به استقلال در تامین انرژی برق به آن متوسل شده و با نصب پنل‌های خورشیدی روی بام خانه‌ها، هم برق موردنیاز بناهای مسکونی را تامین می‌کنند و هم به یک تولیدکننده بالقوه انرژی تبدیل شده و با قطع وابستگی خود به دیگر منابع انرژی، بر ضریب امنیت و استقلال خود در این زمینه می‌افزایند.

خوشبختانه کویر لوت ایران با پهنه‌ای حدود ۵۰ هزار کیلومترمربع از گرم‌ترین نقاط دنیا به‌شمار می‌رود. همچنین براساس مطالعاتی که از سال ۲۰۰۴ صورت گرفت بالاترین دمای جهان در این منطقه از کشورمان به ثبت رسیده است. از سوی دیگر، برپایه برخی اطلاعات منتشرشده، دمای برخی از قسمت‌های این کویر در طول سال به ۸۰ درجه سانتیگراد می‌رسد و میانگین شدت تابشی انرژی خورشید در هر مترمربع از این مناطق حدود ۴.۵ کیلووات ساعت برآورد شده است. برخی دیگر از مشاهدات و برآوردهای عینی بیانگر آن است که کشور ما سالانه ۳۰۰ روز آفتابی دارد. بسیاری از کارشناسان بر این باورند که اگر تمامی این موارد و مزیت‌های گرمایی در کنار هم قرار گیرند با پوشش کامل کویر لوت نیروگاهی با توان تولید ۱.۵ میلیون مگاوات برق به‌دست می‌آید. همچنین به‌باور برخی متخصصان، با ساخت نیروگاه‌های خورشیدی فقط در یک درصد از صحراهای سوزان ایران ۵ برابر نیاز کشور به انرژی برق تامین می‌شود یا اینکه با نصب پنل‌های خورشیدی در فقط ۵ درصد کویر سوزان لوت، افزون بر تامین برق مصرفی کل کشور، می‌توان برق موردنیاز بخش‌هایی از خاورمیانه را نیز تامین کرد.

برخی از کارشناسان انرژی خورشیدی گام را فراتر نهاده و در حالتی آرمانی عنوان می‌کنند ایران در صورت تجهیز گستره بیابانی خود به سامانه‌های دریافت انرژی تابشی، می‌تواند انرژی موردنیاز بخش‌های گسترده‌ای از منطقه را تامین کند و در زمینه صادرات انرژی برق فعال شود.

با همه این موهبت‌های خدادادی، در حالی که هم‌اکنون سهم انرژی تجدیدپذیر از کل انرژی تولیدی در دنیا ۲۸ تا ۳۰ درصد است و حتی برخی کشورهای همسایه به سبب کمبود فضای خاکی به نصب پنل‌های خورشیدی شناور روی آب روی آورده‌اند، ۹۳ درصد برق مصرفی کشورمان از مصرف سوخت‌های فسیلی به‌ویژه از بدترین نوع دربردارنده آلودگی‌های زیست‌محیطی یعنی «مازوت»، ۶ درصد از نیروگاه‌های برق‌آبی و کمتر از ۲ درصد از نیروگاه‌های تجدیدپذیر تامین می‌شود.

خواه‌ناخواه امروزه دنیا به‌سوی بهره‌وری هرچه بیشتر از انرژی‌های تجدیدپذیر به‌ویژه انرژی خورشید پیش می‌رود و در شماری از کشورهای همسایه نیز سرمایه‌گذاری‌های کلانی در این زمینه صورت گرفته و شرایط ایجاب می‌کند ما نیز هرچه سریع‌تر عقب‌ماندگی‌ها در این بخش را جبران کنیم. یکی از بزرگ‌ترین موانع گسترش فناوری تولید انرژی از خورشید در کشور ما، ارزان بودن انرژی‌های فسیلی است و با اختصاص سوبسید به انرژی‌های فسیلی و ارزانی آنها، دیگر کسی ریسک سرمایه‌گذاری در فناوری تجدیدپذیرها را به جان نمی‌خرد و به‌نظر می‌رسد دولت‌های گذشته نیز الزامی برای حمایت از این انرژی احساس نمی‌کردند، در حالی که با یک برنامه‌ریزی مناسب و استفاده از امکانات داخلی می‌توان ایران را به یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان انرژی خورشیدی در دنیا تبدیل و زمینه ورود میلیاردها دلار ارز به داخل کشور را فراهم کرد؛ از همین رو حمایت از سرمایه‌گذاران بخش خصوصی برای توسعه نیروگاه‌های خورشیدی و تضمین خرید برق تولیدی آنان به نرخ روز، هدایت منابع بانکی برای سرمایه‌گذاری‌ها در این بخش و همزمان تربیت نیروی‌های متخصص برای ارائه خدمات بعد از نصب سیستم‌های خورشیدی، از نیازهای مبرم توسعه این صنعت در کشور محسوب می‌شود. امید آنکه تصمیم‌سازان و برنامه‌ریزان کلان کشور به‌جای توسل به دیگر شیوه‌های تولید برق، سرمایه‌گذاری در این فناوری و گسترش آن را در اولویت برنامه‌های خود قرار دهند. به‌یقین با پیشرفت‌های فعلی و آتی در افزایش بازدهی و ظرفیت ذخیره‌سازی برق تولیدی در این صنعت و با در نظر گرفتن سودهای بالقوه آن، ضروری است برنامه‌هایی جدی برای کاهش هزینه‌های تولید ملزومات و راه‌اندازی این فناوری در دستور کار قرار گیرد.