آب از سرچشـمه گل‌آلود است
لوازم خانگی در کشور یکی از صنایع پیشران به شمار می‌رود که در سال‌های تشدید تحریم و خروج برندهای نام‌آشنای خارجی، بازار آن با مشکلات فراوان روبه‌رو بوده است. اگرچه بسیاری از مصرف‌کنندگان در این سال‌ها از افزایش قیمت لوازم خانگی در بازار انحصاری تولید داخلی گلایه داشته‌اند، تولیدکنندگان نیز از فراز و نشیب‌های این بازار دل خوشی ندارند و معتقدند شرایط برای تولید این صنعت می‌توانست بهتر از این باشد.
قرار گرفتن در آستانه بیست‌و‌یکمین نمایشگاه لوازم خانگی و همچنین برگزاری همایش بررسی و تبادل‌نظر مسائل روز صنعت لوازم خانگی بهانه‌ای شد کمی از نگاه نهادهای بالادست و تولیدکنندگان به این موضوع نگاه کنیم. از این رو، صمت مشکلات و چالش‌های صنعت لوازم خانگی را از این منظر بررسی کرده و راهکارهای تولیدکنندگان را در این باره جویا شده که در ادامه شرح آن را می‌خوانید:
هزینه‌های سربار زیاد است
علی آقامحمدی، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام و مدیر گروه اقتصادی دفتر رهبر معظم انقلاب اسلامی در گفت‌وگو با صمت درباره نقش صنعت لوازم خانگی در اقتصاد ایران اظهار کرد: صنعت لوازم خانگی کشور در سال‌های اخیر رشد قابل قبولی داشته و توانسته با ارتقای کمیت و کیفیت تولید، رضایت مصرف‌کنندگان را فراهم کند.
وی در این باره افزود: در این سال‌ها و با برنامهریزیهای انجام‌شده در صنعت لوازم خانگی، به‌تدریج این صنعت ملی جای خود را در میان مردم باز کرده و درحال‌حاضر ۶میلیارد تولید در کشور را برعهده دارد.
آقامحمدی در ادامه بیان کرد: البته این صنعت در کشور ما با نقاط قوت و ضعفی همراه است که شرایط خاص اقتصادی در برخی موارد تشدید‌کننده آن است. امیدواریم نقاط ضعف آن به حداقل برسد برنامهریزیهای آنها برای تقویت نقاط قوت به ثمر بنشیند و در آینده نزدیک شاهد ثمردهی بیشتر این صنعت در کشور باشیم.
وی درباره ضرورت تعدیل قیمت‌ها در حوزه لوازم خانگی گفت: کاهش قیمت‌ها می‌تواند به شکوفا شدن بازار لوازم خانگی کشور کمک کند اما تعدیل قیمت از محل سود تولیدکننده که بقای تولید را تهدید کند، نه به نفع تولیدکننده است و نه به نفع مصرف‌کننده. اما از آن سو نیز نباید وضعیت به شکلی باشد که تولیدکننده با افزایش مکرر بهای کالا مصرف‌کننده و معیشت او را مورد تهدید قرار دهد. بنابراین تولیدکنندگان باید در نخستین و مهم‌ترین گام باید هزینه‌های سربار را به حداقل برسانند و از این محل به تعدیل قیمت لوازم لوازم خانگی اقدام کنند.
در صنعت لوازم خانگی به خودباوری رسیدیم
مهدی صادقی نیارکی، معاون امور صنایع وزارت صنعت، معدن و تجارت درباره مسائل روز صنعت لوازم خانگی عنوان کرد: امسال تولید صنعت لوازم‌خانگی بزرگ رشد ۱۱ درصدی داشته و خودباوری و خوداتکایی در صنعت لوازم خانگی شکل گرفته است.
به گزارش صمت صادقی نیارکی در این باره افزود: صنعت لوازم خانگی در سال ۱۳۹۶ حدود ۱۱ میلیون دستگاه تولید داشت که بخش قابل‌توجهی از این میزان کالا تحت لیسانس برندهای خارجی در کشور تولید می‌شدند. به همین دلیل بعد از تحریم‌های اقتصادی علیه ایران و اعمال محدودیت‌ها این رقم در سال ۱۳۹۷ به حدود ۸ میلیون دستگاه کاهش پیدا کرد.
وی اتکا به توان داخلی و توسعه ظرفیت برندهای ملی را عامل موفقیت صنعت لوازم خانگی در سال‌های اخیر دانست و در این باره گفت: در سال‌های قبل خودباوری و نگاه به ظرفیت‌های درونی تقویت و توان فنی مهندسی بازپروری شد و در سال ۱۳۹۹ تولید کشور در حوزه لوازم خانگی به حدود ۱۵ میلیون دستگاه در سال رسید.
صادقی نیارکی همچنین گفت: سرمایه‌گذاری‌های زیادی طی دو سال گذشته در این بخش هم در حوزه تولید و هم در حوزه توسعه و تعمیق ساخت داخل قطعات و مجموعه‌ها اتفاق افتاده است. مجموعه‌هایی که پیش از این یک محصول تولید می‌کردند امروز سبد محصول دارند. پیشرفت شرکت‌ها در حوزه‌های محصول نهایی، خطوط رنگ و مونتاژ و همچنین توسعه و تامین ساخت داخل اقدام بسیار مبارکی است که جزو افتخارات ایران در صنعت لوازم خانگی به شمار می‌آید و باید تداوم یابد.
وی ادامه داد: اگر رشد صنعت در سال گذشته مثبت بوده، بخشی از آن مربوط به صنعت لوازم خانگی است. براساس گفته رهبر معظم انقلاب، صنعت لوازم خانگی و خودرو صنایع پیشران هستند که فضا برای جهش این صنعت فراهم شده است.
معاون امور صنایع وزارت صنعت، معدن و تجارت در ادامه اظهار کرد: در سال جاری نیز تولید ۱۶.۵ میلیون دستگاه برنامه‌ریزی شده و در دستور کار قرار دارد؛ خوشبختانه با رصد وضعیت تولید لوازم خانگی بزرگ، طی ۶ ماه نخست سال حدود ۱۱ درصد رشد تولید در لوازم خانگی بزرگ را شاهد بوده‌ایم و در کنار آن شاهد افزایش سرمایه‌گذاری در این بخش از سوی بنگاه‌های فعال هستیم.
صادقی نیارکی در پایان تاکید کرد: برای رسیدن به نقطه مطلوب در حوزه لوازم خانگی، لازم است نیازهای بازار برآورده شود و حقوق مصرف‌کنندگان درباره قیمت و کیفیت از سوی تولیدکنندگان این بخش بیش از پیش مورد توجه قرار گیرد.
تحریم، قاچاق و شرایط اقتصادی
علیرضا محمدی، رئیس هیات‌مدیره انجمن صنایع لوازم خانگی در حاشیه نشست بررسی تبادل‌نظر درباره مسائل روز صنعت و ابعاد سند ملی و راهبردی صنعت لوازم خانگی عنوان کرد: رشد تولید در حوزه لوازم خانگی در سال‌های اخیر فقط از نظر کمی نبوده و رشد کیفی و خدمات پس از فروش و خدمات مشتریان کار بزرگی بود که همه صنعتگران این کشور در آن سهم و نقش اساسی داشته‌اند و امیدواریم با حمایت مسئولان و همت صنعتگران بتوانیم این قلمرو رشد و توسعه را بیشتر کنیم.
رئیس هیات‌مدیره انجمن صنایع لوازم خانگی افزود: در حال حاضر رفع تحریم‌های داخلی و خارجی دغدغه اساسی صنعت لوازم خانگی است و طی مکاتباتی با معاونت ریاست‌جمهوری، قرار شده اقدامات اساسی برای رفع تحریم‌های خارجی و داخلی انجام شود. امیدواریم با تحقق این اتفاق بزرگ زمینه توسعه صنعت را فراهم کنیم.
محمدی در پایان با اشاره به دیگر مشکلات صنایع لوازم خانگی کشور، افزود: اگرچه این صنعت در سال گذشته رشد یافته اما نمی‌توان از تاثیرات کاهش قدرت خرید مردم و تورم در مشکلات تولیدکنندگان در این سال چشم‌پوشی کرد.
ضمن اینکه موضوع قاچاق لوازم خانگی یکی دیگر از مشکلات این صنعت در تمام این سال‌ها بوده که براساس آمارهای منتشرشده حدود ۴۰ درصد از سهم بازار لوازم خانگی را تشکیل می‌دهد و آسیب فراوانی را به تولید ملی وارد می‌کند که دست‌اندرکاران باید در این زمینه تلاش بیشتری کنند.
در تامین مواد اولیه هنوز مشکل داریم
اسماعیل بازارچی، کارشناس و فعال حوزه لوازم خانگی نیز درباره مشکلات حوزه تولید لوازم خانگی در کشور عنوان کرد: کشور ما این ظرفیت را دارد که اگر مواد اولیه و تجهیزات مورد نیاز تولید لوازم خانگی در اختیار تولیدکنندگان لوازم خانگی قرار گیرد، آنها تولید این محصولات را حتی تا دو برابر نیاز بازار انجام دهند. شاید بتوان گفت مشکل امروز تولیدکنندگان خود تولید نیست و آنچه ما را دچار مشکل کرده، تامین مواد اولیه و ملزومات تولید است.
وی در این زمینه با اشاره به قیمت‌گذاری‌های دستوری در حوزه لوازم خانگی خاطرنشان کرد: پایین آوردن قیمت لوازم خانگی از مسیر دستور میسر نمی‌شود و راهکارهای دیگری دارد. درواقع اگر تولیدکنندگان بتوانند مواد اولیه و تجهیزات مورد نیاز خود را به‌راحتی در اختیار داشته باشند و خط تولید با حداکثر ظرفیت مشغول به کار باشد، نظام عرضه و تقاضا به صورت خودکار قیمت‌های بازار را کاهش می‌دهد زیرا در مسیر تولید وقتی هزینه‌های سربار بالاتر از هزینه تولید باشد، تولید کالای ارزان‌قیمت معنا نخواهد داشت.
این کارشناس حوزه تولید لوازم خانگی در ادامه گفت: سوددهی در حوزه لوازم خانگی بسیار سخت است و عایدی بسیاری از واحدهای تولیدی نسبت به مخارج آنها سربه‌سر است و این واحدها تنها برای جلوگیری از توقف خط تولید خود و پیشگیری از هزینه‌های ناشی از توقف و راه‌اندازی مجدد خطوط تولید، همچنان به کار مشغول هستند.
بازارچی افزود: تولیدکننده‌ای که قصد دارد قیمت لوازم خانگی تولیدی خود را کاهش دهد نمی‌تواند کالای خود را با زیان بفروشد و به همین دلیل قیمت‌های خود را با توجه به قیمت خرید مواد اولیه عرضه می‌کند.
پس نمی‌توان انتظار داشت بدون هیچ تغییری در سیستم توزیع و عرضه مواد اولیه و تجهیزات مورد نیاز تولیدکنندگان لوازم خانگی، این محصولات با کاهش چشمگیر قیمت راهی بازارهای مصرف شوند.
حمایت از قطعه‌سازان کافی نیست
علیرضا عراقی، نایب‌رئیس انجمن لوازم خانگی درباره مشکلات این صنعت در گفت‌وگو با صمت بیان کرد: تولیدکنندگان کشور در شرایطی اقدام به تولید می‌کنند که حداقل با ۲۵ درصد بهره بانکی مواجه هستند. در مقابل، رقبای خارجی در این صنعت با بهره‌های صفر تا ۲ درصد در حال فعالیت هستند.
وی در این زمینه تاکید کرد: مشکل دیگر در صنایع لوازم خانگی کشور، تصمیمات خلق‌الساعه و ناگهانی و سلیقه‌ای در این حوزه است که از بزرگ‌ترین تحریم‌های داخلی در این زمینه به شمار می‌رود. علاقه‌مندان و سرمایه‌گذارانی که تمایل دارند وارد این عرصه شوند، هیچ حمایت و هیچ سند راهبری اطمینان‌بخشی در این زمینه نمی‌بینند و انگیزه و امید خود را برای ادامه این مسیر از دست می‌دهند. هیچ کشوری بدون برنامه و نقشه راهبردی، نمی‌تواند در این مسیر به موفقیت برسد.
عراقی در این باره تاکید کرد: یکی از مشکلات بزرگ در صنعت لوازم خانگی کشور فقدان آمار در حوزه تولید قطعات و عدم حمایت تعرفه‌ای از تولیدکنندگان در این بخش است. تعرفه واردات قطعات بسیار ناچیز و تقریبا صفر است و انگیزه را از تولیدکننده داخلی برای رسیدن به بلوغ جهانی می‌گیرد.
وی در عین حال به پیشرفت‌های حاصل در این بخش نیز اشاره کرد و گفت: در گذشته یکی از مشکلات بزرگ در حوزه لوازم خانگی این بود که همیشه تفکرات جزیره‌ای بر آن حاکم بود و یک برنامه‌ریزی واحد نداشت. اما امروز خوشبختانه شرایط بسیار مطلوب‌تر از قبل است و نگاه‌ها و برنامهریزیهای بهتر سبب شده تا صنعت لوازم خانگی در کشور توسعه پیدا کند و امیدواریم بازار بزرگ منطقه را در آینده از آن خود کنیم. تحریم‌ها اگرچه برای کشور مشکلات فراوانی را به همراه داشت اما تولیدکنندگان لوازم خانگی را به خودباوری لازم برای تصاحب بازارها رساند.
عراقی درباره رقابت‌پذیر کردن قیمت لوازم خانگی با نمونه‌های خارجی نیز گفت: در دپارتمان قطعه‌سازی انجمن لوازم خانگی برای این موضوع یک نقشه راه را ترسیم کرده‌ایم که قطعه‌سازان لوازم خانگی در درجه اول خود را از نظر کیفیت با نمونه‌های خارجی رقابت‌پذیر کنند و در مرحله بعد با تولید بیشتر و در اختیار گرفتن بازار، هزینه‌های آنها نیز کاهش می‌یابد.
امیدواریم در آینده بتوانیم به این شرایط ایده‌آل و شکوفایی صنعت لوازم خانگی در کشور برسیم.
سخن پایانی
با توجه به صحبت‌های تولیدکنندگان و دست‌اندرکاران نهادهای بالادست در حوزه لوازم خانگی، به نظر می‌رسد بسیاری از ظرفیت‌های لوازم خانگی در کشور فعال شده و امروز این صنایع، سهم خود را در بازارهای داخلی یافته‌اند. اما همان‌طور که مشخص است ما نمی‌توانیم تا ابد در این گلخانه بازار داخلی بمانیم و اگر خواهان ورود به بازارهای جهانی و رقابت بین‌المللی هستیم باید در دو جبهه افزایش کیفیت و کاهش قیمت، تلاش‌هایی بسیار بیش از این انجام دهیم. بازارهای مصرف انتظارات خود را دارند و تولیدکنندگان محدودیت‌های خود را؛ اگر این دو مشکل برطرف نشود، مشتری اول و آخر این لوازم خانگی خودمان هستیم.
