ضرورت تدوین استاندارد خودرویی براساس نیاز کشور
عبداله توکلی‌لاهیجانی - کارشناسان حوزه خودرو
استانداردها تدوین می‌شوند تا نیازها و آنچه منافع ملی را تامین می‌کنند، در آنها گنجانده شود و به عبارتی استانداردها، حافظ منافع مشتریان هستند.
در کنار این مسئله نباید فراموش کرد نوع جاده‌ها و فرهنگ و البته عادات رانندگی هم نقش مهمی در کاهش یا افزایش تصادفات و آمار کشته‌های آن دارد. در این‌باره شاید استانداردهای خودرویی خیلی نتوانند مانع بروز حادثه باشند، زیرا یکی از تست‌هایی که خودروسازان داخلی برای محصولات خود دارند، تست برخورد خودرو با عابرپیاده است و در صورت گذراندن استانداردهای لازم، خودرو مربوطه مجوز تولید انبوه دریافت می‌کند.
طبق آمار و بررسی‌ها، حتی استانداردسازی خودروها هم آمار تصادفات را کاهش نمی‌دهد، زیرا عادات رانندگی، مسئله مهمی است.
در سطح کلان، استانداردها برای این تدوین می‌شوند تا الزامات مربوط به حقوق مصرف‌کنندگان در آنها گنجانده شوند.
استانداردها در کشور ما براساس نیاز نیست و در آمار میزان فوتی‌های تصادفات آمده که ۴۶ درصد مرگ‌ومیر ناشی از تصادفات مربوط به موتورسیکلت‌سواران بوده است. وقتی تولید خودروهای ارزان‌قیمت متوقف می‌شود، مشتریان این خودروها به سمت وسایل نقلیه جایگزین که موتورسیکلت است، می‌روند. از این‌رو می‌بینیم باز هم حتی با متوقف شدن خودروهای به‌اصطلاح کم‌استاندارد و قدیمی، آمار تصادفات و مرگ‌ومیرها کاهش پیدا نکرده است.
در این‌باره باید تصمیمات هوشمندانه گرفته شود و استانداردها به‌گونه‌ای نباشد که به افزایش غیرقابل‌قبول نرخ بعضی محصولات منجر شود. به‌عنوان مثال، ایرادی که به استانداردهای هشتادوپنج‌گانه وارد است، این بوده که متناسب با نیازها نبوده و یک گرته‌برداری و تقلید صرف از استانداردهای اروپاست. به‌طوری که وقتی به خودروساز چینی گفته می‌شد قرار است محصولات ایرانی استانداردهای هشتادوپنج‌گانه را داشته باشند، با تمام پیشرفتی که این کشور در حوزه خودروسازی داشت، برای آنها قابل هضم نبود و عنوان می‌کردند محصولی ندارند که استانداردهای هشتادوپنج‌گانه موردنظر ما را پاس کند. در واقع بدون فراهم بودن زیرساخت‌ها، الزامات استانداردی اعلام شد. شکی نیست استانداردها بسیار مهم هستند اما تا عادات رانندگی اصلاح نشوند نمی‌توان امیدوار بود با لحاظ کردن شاخص‌های استاندارد خودرویی ، راه به‌جایی ببریم.
برخی از مولفه‌های هشتادوپنج‌گانه خودرویی براساس نیاز نبوده است. به‌عنوان نمونه، اضافه شدن دیت‌لایت(چراغ روز) از آن جمله است. این چراغ بیشتر برای شهرهای اروپایی کاربرد دارد که هوای مه‌آلود و بارندگی زیادی دارند. همچنین خورشید هنگام روز به‌دلیل ابری بودن آسمان روشنایی کافی را ندارد. اجباری کردن این چراغ برای خودروها چقدر می‌تواند برای جغرافیای ایران کاربرد داشته باشد؟
استانداردها باید در یک شرایط طبیعی و براساس نیازمندی‌های ما تدوین و الزام شوند. به این ترتیب در یک شرایط رقابتی، صنعتگران براساس نیاز مشتریان فعالیت خواهند کرد و علاوه‌بر این، تدوین این استانداردها باید با ایجاد زیرساخت‌ها اجباری شود. در بسیاری از کشورها، شرکت‌های بیمه‌ای هستند که خودروهایی با استاندارد پایین را با هزینه بالاتر بیمه می‌کنند، در حالی‌که این امر در کشور ما برعکس است؛ یعنی خودروهای ارزان‌قیمت حق بیمه کمتری دارند. هزینه بالای بیمه‌ای خودروهای ارزان‌قیمت و با استاندارد پایین سبب می‌شود مشتریان کمتر رغبت به خرید این خودروها داشته باشند و این خود مشوقی برای تولید محصولات بااستانداردهای موردنیاز مصرف‌کننده خواهد شد. در کشور ما چون بیمه و خودروساز دولتی فکر می‌کنند شاهد چنین تصمیمات ناکارآمدی هستیم.
در فضای رقابتی و وجود نهادهای ثالث البته نه پلیس، می‌توان در حوزه استانداردسازی خودروها بهتر عمل کرد. هنگامی که پراید به‌دلیل نداشتن استاندارد از خط تولید خارج می‌شود، چون محصول جایگزین برای آن تعریف نشده که استانداردهای لازم را داشته و ارزان‌قیمت باشد، تنها پیامد آن اضافه شدن به آمار موتورسیکلت‌سواران خواهد بود که با توجه به عادات رانندگی در این بخش، نمی‌توان امید به کاهش تصادفات رانندگی داشت؛ بنابراین استاندارد را خارج از مسائل مرتبط با حکمرانی صنعتی نمی‌توان دید و آن را باید با لحاظ تمام جوانب مورد ارزیابی قرار داد.
