سیاست پولی انبساطی در زمان رکود و سیاست پولی انقباضی در زمان تورم اجرا می‌شود. افزایش این نرخ باعث کاهش فعالیت در بازارهای مالی و کم شدن ارزش سهام و دیگر اوراق بهادار می‌شود. بنا به شرایط اقتصادی و تشخیص بانک مرکزی، عکس این موضوع هم امکان‌پذیر است. در صورت کاهش نرخ بهره، بازارهای دیگر جذابیت بیشتری برای سرمایه‌گذاری پیدا می‌کنند.

رضا بهرامی، کارشناس بازار سرمایه در گفت‌وگو با صمت و در ارزیابی عملکرد بورس تهران اظهار کرد: عملکرد بازار سرمایه منطبق با شرایط کلان اقتصاد کشور است. از آنجا که اقتصاد ایران، روزهای خوب و روشنی را پشت‌سر نمی‌گذارد، بورس نیز از رونق عملکردی برخوردار نیست. در همین‌حال باید تاکید کرد که دورنمای اقتصاد کشور روشن نیست و در نتیجه نمی‌توان به آغاز روزهای مثبت در بازار امید داشت.

افزایش نرخ بهره بانکی منجر به رکود بورس شد

صمتبهرامی گفت: از بهمن سال گذشته، شاهد افزایش نرخ بهره بانکی بودیم. این رشد به بروز رکود در بورس تهران منتهی شد، اما رکود پایان کار نبود، چراکه در ادامه و با تاخیر اثرات رشد نرخ بهره بانکی به‌شکل افت قابل‌توجه شاخص بورس، نمایان شد. این فعال بازار سرمایه گفت: انتشار اوراق اخزا با نرخ سود ۳۸ درصدی از دیگر دلایل ریزش بورس در هفته‌های گذشته بود. به‌ویژه آنکه سود اوراق قرضه تضمین‌شده است، در حالی که سرمایه‌گذاری در بورس با ریسک همراه است. در شرایطی که بازار سرمایه کشور با مشکلات جدی ناشی از عملکرد و تصمیم‌گیری مسئولان مواجه است، فعالان اقتصادی دریافت سود بدون ریسک را به سرمایه‌گذاری در بورس ترجیح می‌دهند. در چنین فضایی رکود توأم با نزول بر بازار سرمایه سایه انداخته است. وی افزود: چنانچه مشکلات حاکم بر بازار سرمایه ادامه یابد، رکود حاکم بر این بازار شدت خواهد گرفت. این موضوع می‌تواند به نزول بازار حتی با شدت بیشتر از قبل منجر شود.

این کارشناس بورس در بررسی عملکرد الزام بورسی‌ها به خرید اوراق قرضه گفت: باتوجه به تکلیفی که برعهده صندوق‌ها در خرید اوراق قرضه گذاشته شده است، از توان آنها برای سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه کاسته خواهد شد. یعنی یک شاخصه منفی دیگر به بورس تهران تحمیل می‌شود.

وی افزود: باتوجه به رکود حاکم بر بازار سرمایه از ابتدای سال ۱۴۰۳، نمی‌توان به بازیابی بورس تا زمستان، امید چندانی داشت. البته تصمیم‌گیری درباره نرخ بهره بانکی یکی از مهم‌ترین شاخصه‌های موثر بر عملکرد بورس تا پایان سال خواهد بود. در واقع اتخاذ سیاست انقباضی یا انبساطی از سوی دولت راهگشا خواهد بود.

بهرامی گفت: البته در این میان، ضرب‌الاجل بانک مرکزی به بانک‌ها برای رعایت نرخ سود بانکی از شاخصه‌هایی است که انتظار می‌رود تاثیر مثبت بسزایی بر عملکرد بازار سرمایه داشته باشد، هرچند میزان این اثرگذاری هنوز مشخص نیست. به‌بیان دیگر باید اذعان کرد در حال ‌حاضر محرک اثرگذاری بر عملکرد بورس تهران، مشاهده نمی‌شود.

عواملی که به گسترش رکود دامن زد

صمتمجتبی دیبا، کارشناس بازار سرمایه در گفت‌وگو با صمت و در ارزیابی عملکرد بازار سرمایه اظهار کرد: سیاست دولت در قبال بازار سرمایه و روند رو به رشد نرخ بهره بانکی که از اسفند سال گذشته شاهد آن بودیم، به گسترش رکود عملکرد بورس تهران منتهی شده است. با تداوم سیاست‌های پولی و مالی دولت، کم‌رونقی بورس در هفته‌های اخیر نیز تداوم داشته است.

وی افزود: به‌بیان‌دیگر باید اقرار کرد عملکرد صنایع تحت‌تاثیر سیاست‌های پولی دولت است. در چنین شرایطی، امکان تامین مالی صنایع به‌شدت دشوار شده است و اثرات آن در بازار سرمایه منعکس می‌شود.

دیبا گفت: باتوجه به شرایط توصیف‌شده، به‌طبع کسب سود از بازار بانکی که ریسک کمتری دارد، برای سرمایه‌گذارانی که به‌دنبال کسب سود آنی هستند، ارجحیت دارد، بنابراین تا زمانی که اجرای سیاست‌های انقباضی از سوی دولت در بازار مالی دنبال می‌شود، بازار سرمایه، گزینه مناسبی برای سرمایه‌گذاری و جذب پول نیست. این فعال بازار سرمایه افزود: بااین‌وجود باید خاطرنشان کرد که بورس تهران همچنان ارزنده است. چنانچه اصلاح سیاست‌های بانک مرکزی در کنترل نرخ بهره بانکی ادامه یابد، می‌توان به بهبود شرایط بازار سرمایه امید داشت.

سخن پایانی

نرخ بهره علاوه بر تاثیر بر تولید و بازار، بر قیمت‌های بازار سهام نیز موثر است. اگر سهام تعداد زیادی از شرکت‌ها به‌دلیل افزایش نرخ بهره کاهش یابد، شاخص کل بازار بورس و شاخص‌های کلیدی نیز سقوط خواهند کرد. کاهش نرخ سود سپرده‌های بانکی می‌تواند سپرده‌گذاران را به‌سمت سرمایه‌گذاری با بازده بالاتر در بازار بورس هدایت کند که منجر به افزایش سرمایه‌گذاری در بورس و رشد شاخص‌های بورسی می‌شود. بدیهی است افزایش نرخ سود بانکی، تاثیر عکسی بر بازار سهام خواهد داشت.