-
نویسنده<!-- -->:<!-- --> <!-- -->سعید باستانی-کارشناس و فعال اقتصادی

همگام با انقلاب‌های درون‌زاد

سعید باستانی-کارشناس و فعال اقتصادی

همگام با انقلاب‌های درون‌زاد

موج اول انقلاب صنعتی با تحولاتی در زمینه کشاورزی آغاز شد، موج دوم در حوزه صنعت، موج سوم در حوزه فناوری اطلاعات و موج چهارم همگرایی فناوری‌ها در پی آن آمد که همه آنها به قصد ایجاد شرایط بهتر برای انسان و ارتقای کیفیت زندگی بشر از دل هم بیرون آمدند و امروزه به حوزه‌های فناوری‌نانو، فناوری‌زیستی یا بایو، فناوری‌اطلاعات و همچنین فناوری‌شناختی رسیده است که به مرزهای هم نزدیک می‌شوند و حوزه‌های میان‌رشته‌ای ایجاد می‌کنند تا این همگرایی فناوری، در نهایت باعث شود که ابزار و تکنیک‌های جدیدی در اختیار بشر قرار گیرد و کیفیت زندگی وی را ارتقا دهد.درباره ویژگی‌های موج پنجم باید گفت این مرحله با موج چهارم تفاوتی مبنایی، ماهوی و شناختی دارد. در این موج، خلاف مراحل پیشین که تغییرات در حوزه‌های عملیاتی اتفاق افتاد، بیشترین تغییر در شرایط انسانی رخ می‌دهد.به‌عبارت‌ساده‌تر، عمده انقلاب‌های قبلی در زمینه ابزار بود و تغییراتی در بیرون چارچوب انسان شکل گرفت، اما در انقلاب پنجم که از دل مرحله قبل خارج شده است، انسان نقش پررنگ‌تری دارد. در این دوره، ماشین و ابزار می‌تواند مدیریت انسان را برعهده بگیرد و زندگی بشری ترکیبی از همزیستی انسان و ماشین می‌شود و فناوری‌ها در نزدیک‌ترین موقعیت نسبت به انسان قرار می‌گیرد.

این ویژگی تاثیرات شگرفی در شرایط مالوف زندگی بشری ایجاد می‌کند. البته همزمان فرصت مغتنمی هم در اختیار جامعه بشری قرار می‌دهد تا در راستای ارتقای خلاقیت، دانش و مهارت خود فعالیت کند، زیرا امروزه بخش مهمی از زمان فعالیت بشر، صرف امور عادی روزمره یا به قول معروف کار گل می‌شود و از پیشرفت بازمی‌ماند، اما به این ترتیب جا برای خلاقیت باز می‌شود تا نوآوری‌های بیشتری پدید آید. پس هرچند انقلاب صنعتی پنجم فرصت انجام کارهای روزمره و تکراری را از بشر می‌گیرد، اما راهی برای کنجکاوی، خلاقیت، همدلی و قضاوت را برای اطمینان از حفظ تعادل بین مردم و فناوری باز می‌کند. بنابراین می‌توان پیش‌بینی کرد باتوجه به اینکه وضعیت انسان تغییر می‌کند و به‌سمت فعالیت‌های خلاقانه‌تر سوق داده می‌شود، نقش زنان بسیار پررنگ‌تر خواهد شد. به‌عبارت‌دیگر، در انقلاب پنجم زنان اولویت بیشتری پیدا می‌کنند و از توانایی‌های ذهنی و فکری آنها بیشتر استفاده خواهد شد. این تغییرات درباره فعالیت‌هایی مانند معدن مشهودتر و کاربردی‌تر است. روشن است که دسترسی به نیروی انسانی ماهر و استفاده از نیروی متخصص در این حوزه به‌واسطه شرایط مکانی معدنکاری، دشوارتر از حوزه‌هایی است که در داخل شهرها قرار دارند. از آنجایی که این حوزه نیاز به متخصصانی دارد که بر مراحل گوناگون اکتشاف، استخراج بهره‌برداری و فرآوری نهایی نظارت داشته باشند، با فناوری نسل پنجم و امکان استفاده از هوش‌مصنوعی، کار از راه دور و ماشین‌لرنینگ و استفاده از منابع انسانی و نگهداری نیروی متخصص معدن تسهیل خواهد شد. به این ترتیب، تحولات نسل پنجم، معدنکاری را به‌شدت تحت‌تاثیر قرار می‌دهد و به‌سرعت جایگزین روش‌های فعلی می‌شود و معدنکاری را حرفه‌ای‌تر و با بازدهی بالاتر پیش خواهد برد.

ایران درحال‌حاضر در دوره انقلاب دوم یا صنعتی است و باید این دوره را به‌طورکامل سپری کنیم تا اهمیت فناوری اطلاعات ضرورت خود را نشان دهد و بعد به‌طورطبیعی وارد مراحل دیگر می‌شویم، زیرا این تحولات به‌طبع از درون هم زاده می‌شوند. به‌عبارت‌دیگر، تحولات در کشورهای صنعتی براساس نیاز و قدم به قدم اتفاق افتاده و پیش رفته است، اما کشورهای در حال توسعه یا توسعه‌نیافته، چون واردکننده این تحولات هستند، مراحل آن را به‌صورت‌طبیعی از سر نمی‌گذرانند. یکی از علل این تغییرات ناقص، این است که ما پیش‌نیازهای لازم برای دریافت کامل تغییرات و سپری کردن طبیعی مراحل آن را نداشته‌ایم. لازمه تغییر کامل، ۲ موضوع است؛ اول ارتباط مستمر با مبدأ و منشأ تحولات و دیگر سرمایه‌گذاری در این زمینه‌ها است. اما ما در هر ۲ زمینه دچار چالش بوده‌ایم و به این ترتیب، مسیر تحول چنان که باید و شاید پیش نرفته است. البته باید گفت تلاش قابل‌تقدیری انجام گرفته تا خود را به پای کشورهای توسعه‌یافته برسانیم، اما فاصله‌مان تا جایی که باید در آن قرار گیریم، بسیار زیاد است. باید حوزه صنعتی کاملا پوست‌اندازی می‌کرد و همپای انقلاب صنعتی پیش می‌رفت. به‌همین‌ترتیب، در حوزه آی‌تی، نانو، بایو و فناوری‌های همگرا به هم کمک می‌کنند. درحال‌حاضر، ستاد مربوط به هریک از این تحولات، در کشور وجود دارد، اما اثرگذاری آن در زندگی جاری و عادی را نداریم. مهم‌ترین مانع پیش‌روی ما، معضل قطع ارتباطات است. انقلاب‌ها در جای دیگری شکل گرفته و گسترش پیدا کرده است و ما باید از روابط خود استفاده می‌کردیم تا تجربه‌های آنان را دوباره از سر نگذرانیم و سرعت تحولات را در کشور خود افزایش دهیم. یکی از این موانع، مربوط به قوانین و دستورالعمل‌های رایج در کشور است. قوانین مضر و دستور‌العمل‌هایی دست‌وپاگیر همواره جلوی پیشرفت را گرفته و در این زمینه هم، موانعی ایجاد کرده است که اجازه نمی‌دهد فناوری‌های همگرا مورداستفاده قرار گیرد یا در محیط کسب‌وکار ساری و جاری شود. براساس آنچه گفته شد، مسائل فرهنگی، اجتماعی، قانونی و عرفی از جمله موانعی است که پیش‌پای تحقق انقلاب پنجم وجود دارد و به‌نظرمن، تا زمانی این موانع برطرف نشود، هیچ مسیر میانبری برای رسیدن به اهداف توسعه وجود ندارد، زیرا هوش‌مصنوعی در همین سطح موجود می‌نشیند و به این ترتیب، نمی‌توان از ظرفیت‌های خاص آن استفاده بهینه کرد.

دیدگاهتان را بنویسید

بخش‌های ستاره دار الزامی است
*
*

آخرین اخبار

پربازدیدترین