یکی از خودروسازان داخلی نیز طی انعقاد قرارداد با یک شرکت بیمه دولتی مبادرت به ارائه این خدمات نوینی کرده که با این رویکرد، بیمه‌ها نیز در فرآیند گارانتی و خدمت پس از فروش خودرو نقش خواهند داشت.

پایه تعیین حق بیمه

اسماعیل فلاحی از کارشناسان حوزه بیمه بدنه درباره تفاوت بیمه در ایران و سایر کشورها به صمت گفت: اصول بیمه خودرو در کشورهای خارجی براساس ارزیابی ریسک است. پیش از اینکه هر کالایی بیمه شود، ریسک و خطر آن مورد ارزیابی قرار می‌گیرد و هزینه بیمه بر این پایه تعیین می‌شود.

وی افزود: در برخی کشورها مانند انگلیس حق بیمه از ۳۰۰ پوند آغاز می‌شود و به ۱۰۰۰ پوند هم می‌رسد.

قاسمی با بیان اینکه در کنار ریسک باید فراوانی‌ها نیز موردتوجه قرار گیرد، ادامه داد: اولویت نخست ریسک است. وقتی میزان ریسک خودرو تعیین شد حق بیمه تعیین می‌شود و دراین‌باره دیگر چون‌وچرایی از سوی صاحبان خودرو و شرکت‌های بیمه مطرح نمی‌شود.

تفاوت ما با آنها

این کارشناس حوزه بیمه در پاسخ به این پرسش که آیا این ریسک به ایمنی و کیفیت خودرو برمی‌گردد، گفت: این مسئله بستگی به منطقه سکونت دارد. به‌عنوان مثال در امریکا یا کانادا در ایالت‌ها و شهرهای مختلف حق بیمه براساس چارچوب‌هایی خاص تعیین می‌شود. در این کشورها حدود ۵۰ تا ۵۴ موضوع برای ارزیابی ریسک و تعیین بیمه خودرو اعم از شخص ثالث و بدنه وجود دارد. این عدد در کشورهای اروپایی به ۱۹ تا ۲۳ آیتم کاهش می‌یابد. البته در برخی از کشورهای اروپایی این آیتم‌ها ممکن است به ۹ یا ۱۰ موضوع هم برسد. وی یادآور شد: علاوه‌بر اینکه در این کشورها بیمه بدنه و شخص ثالث از یکدیگر جدا نیستند و همزمان فروخته می‌شود. همان‌طور که در ایران بیمه حوادث در کنار بیمه بدنه به فروش می‌رسد.

الگوی بیمه خودرو کشور

این کارشناس حوزه بیمه خودرو گفت: متاسفانه در ایران پایه بیمه خودرو براساس قانون ۱۳۱۶ خورشیدی برگرفته از دو کشور فرانسه و آلمان است که در این حدود ۸ دهه، تغییری نکرده و نرخ‌ها براساس قانون همان سال تعیین می‌شود.

او تاکید کرد: صدور حق بیمه در کشور ارزیابی ریسک نبوده، بلکه براساس رقابت بین شرکت‌های بیمه‌ای تعیین می‌شود.

او افزود: هر شرکت بیمه‌ای که به جمع شرکت‌های قبل اضافه می‌شود، چون محصول جدیدی ندارد برای داشتن سهم، وارد رقابت در تعیین حق بیمه می‌شود.

راننده و وسیله نقلیه در حق بیمه نقشی ندارند

این کارشناس حوزه بیمه خودرو با بیان اینکه حق بیمه واقعی براساس فاکتورهای راننده یا وسیله نقلیه مشخص نمی‌شود، گفت: در نتیجه شرکت‌های بیمه هنگام پرداخت بیمه چون‌وچرا زیادی دارند. او تاکید کرد: بیمه جایگاه اعتماد است اما این اعتماد در کشور ما به‌نوعی زیرسوال رفته است.

فلاحی با اشاره به فروش حق بیمه در کشور عنوان کرد: فروش حق بیمه در ایران حداکثر ۱۱ درصد است و علت پایین بودن این امر هم به همان اعتماد برمی‌گردد، چراکه خدمات شرکت‌های بیمه‌ای نمی‌تواند مطلوب باشد.

این کارشناس حوزه بیمه خودرو در توضیح بیشتر عنوان کرد: گرانی خودرو و قدرت صاحبان خودرو در کنار اجباری نبودن بیمه بدنه و رضایت نداشتن مشتریان از خدمات ارائه‌شده، مسائلی است که آمار فروش بیمه را در ایران پایین نگه داشته است.

نبود ‌آگاهی از پوشش‌های بیمه‌ای

فلاحی در ادامه سخنان خود عنوان کرد: براساس قانون بیمه خودرو، از یک خودرو با ۵ سال کارکرد باید ۵ درصد استهلاک گرفته شود، ۱۰ درصد فرانشیز و البته درصدی هم برای سایر هزینه‌ها درنظر گرفته می‌شود. اگر این مسائل دیده نشود در واقع حدود ۲۰ درصد از حق بیمه آن کسر می‌شود. حالا از خودرویی با ۱۰ سال کارکرد باید ۲۵ درصد حق استهلاک کسر شود و ۱۰ درصد فرانشیز و ۵ درصد هزینه‌های دیگر در نتیجه ۴۰ درصد از ۱۰۰ درصد یک خسارت از صاحب خودرو گرفته می‌شود. متاسفانه بیمه‌گذار در این‌‌باره آگاهی لازم را نداشته و هنگام خرید بیمه‌نامه نمی‌داند که می‌تواند از پوشش حق فرانشیز یا حد استهلاک هم استفاده کند. البته اگر شرکت بیمه‌گذار این موارد را پوشش دهد. حتی صاحب خودرو هم می‌تواند از پوشش نوسان قیمت‌ها استفاده کند. این در حالی است که در کشور، فقط حق بیمه پوشش‌های اصلی گرفته می‌شود.

او گفت: نمایندگی‌های بیمه هم آموزش لازم را ندیده‌ و نمی‌توانند مسائل را برای صاحبان خودرو به‌طور شفاف توضیح دهند؛ از این‌رو فاصله بیمه خودرویی کشور با کشورهای جهان بسیار زیاد است.

ضریب نفوذ بیمه

فلاحی با بیان اینکه ضریب نفوذ بیمه خودرو در کشور پایین است، گفت: ضریب نفوذ بیمه شخص ثالث حدود ۳۵ درصد است و به تعبیری ۱۰ میلیون و براساس آماری دیگر ۲۰ میلیون خودرو (اعم از خودرو، موتورسیکلت، خودروهای کشاورزی، راهسازی و...) فاقد بیمه‌نامه هستند؛ علاوه‌بر این، مشخص نیست این خودروها کجا تردد دارند. پرسش این است که چرا ابزاری در اختیار نداریم که شناسایی کند این خودروها کجا در حال رفت‌وآمد هستند.

این کارشناس حوزه بیمه یادآور شد: موتورسیکلت‌های بسیاری در سطح کلانشهرهایی مانند تهران، اصفهان و... تردد دارند که فاقد بیمه‌نامه هستند.

کرونا و ریزش آمار بیمه

فلاحی با اشاره به پاندمی کرونا در کشور و ریزش فروش حق بیمه گفت: جالب است بدانید حدود ۱۱ درصد فروش حق بیمه در سال ۹۹ نسبت به ۹۸ ریزش داشت. بسیاری از صاحبان خودرو عنوان می‌کردند اجازه تردد بین‌شهری وجود ندارد و در داخل شهر هم احتیاط می‌کنند. او ادامه داد: البته در حق بیمه رشد اتفاق افتاد اما این رشد مربوط به افزایش حق بیمه بوده، زیرا سال ۹۹ به ۹۸ حدود ۲۵ درصد افزایش حق بیمه وجود داشت، ضمن اینکه نرخ دیه ۲۲ درصد افزایش پیدا کرده بود.

این کارشناس حوزه بیمه خودرو در ادامه سخنان خود، تاکید کرد: در کلان موضوع خلأ ریسک در تعیین حق بیمه خودرو در کشور وجود دارد که مبنا آن هم رقابت بین شرکت‌های بیمه‌گذار است. در بخش بیمه شخص ثالث هزینه از سوی بیمه مرکزی اعلام می‌شود و براساس روش‌های تعیین شده شرکت‌ها می‌توانند آن را ۲ درصد تخفیف ارائه دهند. وی ادامه داد: اما در بیمه بدنه حق بیمه به شرکت‌های بیمه‌گذار واگذارشده که تابعی از آیین‌نامه سال ۹۴ است.

در نتیجه این نرخ‌ها براساس ویژگی خودرو تعیین می‌شود و هرچه خودرو گران‌تر و لوکس‌تر، حق بیمه آن بالاتر خواهد بود و در تعیین این حق بیمه هیچ ارزیابی از راننده وجود ندارد.

فلاحی گفت: در حالی که از سال‌های سال قبل خودرو وارد ایران شده امابه‌تازگی موضوع راننده‌محور شدن در قانون پرداخت حق بیمه مطرح شده و قرار است اجرایی شود؛ آن هم در عصری که کشورها به سوی استفاده از خودروهای خودران می‌روند.

مثلا در کشورهای حاشیه خلیج‌فارس مانند امارات قرار است تا پیش از ۲۰۳۰ میلادی خودران‌ها در این کشور تردد داشته باشند. با این حال، ما همچنان درگیر بدیهیات بیمه‌ای خودروهای با سوخت فسیلی هستیم و به‌تازگی موضوع راننده‌محور شدن حق بیمه‌ها در کشور مطرح شده است.

رابطه بیمه و گارانتی

حسین قاسمی یکی دیگر از کارشناسان حوزه بیمه خودرو با بیان اینکه دیگر در کشورهای تراز اول جهان، حق بیمه بسیار گران‌تر از ایران است، به صمت گفت: آنچه شرکت‌های بیمه در ایران در حوزه بیمه خودرو دریافت می‌کنند، یک‌سوم کشورهای پیشرفته است و دلیل آن خدماتی است که در آن کشورها به بیمه‌گذار ارائه می‌شود.

به‌عنوان مثال، در کشور ما مواردی همچون خودرو جایگزین، هزینه استرس و... هنوز مرسوم نشده است.

وی افزود: برخی شرکت‌های بیمه‌گر در تلاش هستند تا خدمات مشابهی ارائه کنند اما با شرایط و زیرساخت‌های فعلی شاید فقط در ۳ درصد از بیمه‌نامه‌هایی که فروخته می‌شود، خدمات قابل‌توجهی ارائه ‌شود. وی ادامه داد: در کشورهای گوناگون، این خدمات‌دهی در بحث خودرو جایگزین، متفاوت است.

در آلمان اگر شما صاحب خودرو ب‌ام‌و باشید در صورت خسارت، تا تعمیر شدن خودرو، شرکت بیمه‌گذار خودرویی هم‌ردیف همان خودرو با همان امکانات در اختیار شما می‌گذارد. در بعضی کشورها هم اگر خودرویی همردیف به شما داده نشود، هزینه ایاب‌وذهاب پرداخت می‌شود اما در ایران با توجه به حق بیمه کمی که دریافت می‌شود، این موضوع شدنی نیست.

این کارشناس حوزه بیمه خاطرنشان کرد: هزینه‌هایی مانند خواب خودرو در ایران هم پیش‌بینی‌شده اما بسیار محدود اجرا می‌شود. از این‌رو، بیمه‌نامه در کشورهای خارجی فقط یک کاغذ نبوده و خدمات بسیاری را شامل می‌شود.

قاسمی گفت: مردم ما هنوز به‌دنبال تخفیف اصل بیمه‌نامه هستند و با این شرایط، نمی‌توان امکانات جدیدی برای بیمه‌نامه‌ها اضافه کرد. همان‌طور که آمد این امر به آگاه نبودن مردم و عدم‌توانایی مالی آنها برمی‌گردد.

بیمه و قدرت خرید افراد

رئیس اداره خسارت یکی از شرکت‌های بیمه‌گر درباره وضعیت بیمه خودرو گفت: بیمه شخص ثالث، اجباری است و در چند سال گذشته، تبلیغات خوبی در این‌باره در رسانه‌ها و فضای مجازی انجام شد و مردم آن را جدی‌تر گرفتند.

وی تصریح کرد: در بحث خرید بیمه شخص ثالث، مهم‌ترین موضوع، قدرت خرید مردم است، زیرا تا حدودی سنگین است و نیاز به پرداخت تسهیلات دارد.

این کارشناس بیمه ادامه داد: بعضی شرکت‌های بیمه حاضر به دریافت قسطی هزینه‌ها از سوی بیمه‌گذار نیستند و برای این امر موانع زیادی برای صاحبان خودرو ایجاد می‌کنند؛ البته برخی شرکت‌ها برای یک سلسله از نهادها، تسهیلاتی در نظر گرفته‌اند که بیمه‌گذار می‌تواند حق بیمه خود را با اقساط ۱۲ ماهه بپردازد. اما در سطح کلان نسبت به سنوات گذشته مشکل حادی در این حوزه وجود ندارد.

چالش‌های شرکت‌های بیمه

قاسمی در ادامه با اشاره به موضوع بیمه بدنه، عنوان کرد: بیمه بدنه خودرو، اختیاری است و با توجه به شرایط فعلی کشور و اینکه روزبه‌روز نرخ خودروها در حال افزایش است، نرخ آن بالا می‌رود. متاسفانه با نبود ثبات در ارائه خدمات پس از فروش و بازار لوازم یدکی خودرو، چالش این بخش در چند سال گذشته، بیشتر خود را نشان داده است.

او تصریح کرد: شرایط خرید بیمه‌نامه بدنه به‌طور اقساطی راحت‌تر است، زیرا بیمه‌نامه نزد شرکت بیمه مانده و وصول آن برای شرکت بیمه راحت‌تر می‌شود. در این بخش، قسمتی از مشکلات به قدرت اقتصادی مردم برمی‌گردد.

قاسمی در پاسخ به این پرسش که چرا شرکت بیمه‌گر، اقساطی دریافت کردن حق بیمه بدنه را در مقابل بیمه شخص ثالث راحت‌تر می‌پذیرد، گفت: وقتی شرکت بیمه شخص ثالث را به‌طور اقساطی هم دریافت کند، با بروز هر حادثه در هر زمان مکلف به پرداخت خسارت است و نمی‌تواند عنوان کند بیمه‌نامه قسطی است و خسارت را نمی‌پردازم اما در بیمه بدنه چون حق بیمه به صاحب خودرو پرداخت می‌شود، دست بیمه‌گذار در پرداخت آن بازتر است.

سخن پایانی

بر اساس این گزارش، درباره وضعیت بیمه خودرو در کشور و تفاوت آن با جهان با خلأهای بسیار روبه رو می‌شویم که از بدیهیات حق بیمه خودرو است.

بسیاری از خدمات بیمه‌ای در ایران به صاحبان خودرو داده نمی‌شود، زیرا یا این خدمات دیده نشده یا صاحب خودرو به دلیل قدرت خرید پایین، حاضر به پرداخت حق بیمه بیشتر نیست و علاوه بر این، اعتماد لازم را به خدمات شرکت‌های بیمه‌ای ندارد.

از سوی دیگر در حالی که منبای تعیین حق بیمه در کشورهای صنعتی، ریسک با آیتم‌های بسیار است، در ایران مبنا رقابت بین شرکت‌های بیمه‌ای برای افزایش سهم خود در این بازار است.

در کشورهایی مانند امریکا یا کانادا این ریسک و محل سکونت است که میزان بیمه را تعیین می‌کند اما در ایران نرخ خودروها و البته رقابت شرکت‌های بیمه‌گر مبنای تعیین حق بیمه است.

این در حالی است که در جهان امروز درباره چگونگی تعیین حق بیمه خودران‌ها رایزنی می‌شود.