باوجود آنکه طی سال‌های متمادی افتتاح راه‌آهن اردبیل از مطالبات مردم استان بود، اما موضوع سرعت بخشیدن به روند اجرایی پروژه راه‌آهن اردبیل-میانه در این دولت به اصلی‌ترین مطالبه مردم استان تبدیل شد، آن‌گونه که در نخستین سفر رئیس‌جمهوری به اردبیل در اوایل تشکیل کابینه دولت سیزدهم این موضوع مطرح شد. بعد از تمام بدقولی‌ها و کش و قوس‌ها در ۱۶ سال گذشته و نیز سرعت لاک پشتی عملیات اجرایی راه‌آهن اردبیل-میانه، آخرین بار در سفر رئیسی به استان اردبیل بود که تصمیمات بزرگ و مهمی در خصوص تعیین تکلیف این پروژه گرفته و مقرر شد تا با همکاری دولت و وزارتخانه‌ها، خط ریلی اردبیل از این پس لنگ اعتبار و بودجه ملی نباشد.

قطاری که منجی کشاورزی اردبیل خواهد بود

طبق برآورد مهندسان راه‌آهن کشور کل هزینه این پروژه ۴ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان برآورد شده بود که از این مقدار ۲ هزار و ۲۰۰ میلیارد تومان فقط از سوی دولت اختصاص یافته است و در بررسی روند سریع ۲ سال اخیر پروژه حالا پس از سال‌ها بلاتکلیفی منتظر افتتاح قریب الوقوع این خط ریلی است. از آنجا که مردم استان سال‌هاست اهمیت استقرار خط آهن در اردبیل را یادآور می‌شوند، شاید نخستین و خطیرترین دلیل آن تولید بالای محصولات کشاورزی و برخورداری از ظرفیت عظیم و گسترده کشاورزی همچون کشت و صنعت مغان باشد. باید توجه داشت که استان اردبیل با تولید بیش از ۴.۵ میلیون تن محصولات کشاورزی در سال، مستعد بهره‌برداری از پروژه حمل‌ونقل ریلی بوده تا بدین ترتیب با ایجاد زیرساخت حمل‌ونقل ریلی زمینه صادرات محصولات کشاورزی از دشت مغان مهیا شود. کما اینکه طبق گفته مسئولان استانی میزان تولید محصولات کشاورزی این استان با بهره‌برداری از پایاب خداآفرین به ۵.۵ میلیون تن در سال خواهد رسید و فروش خام این حجم از محصولات کشاورزی می‌تواند بزرگ‌ترین اجحاف در قبال و حق کشاورزان و مردم اردبیل باشد.

استاندار اردبیل درباره آخرین وضعیت پروژه راه‌آهن اردبیل-میانه تصریح کرد: شاید به جرأت بتوان گفت که راه‌آهن اردبیل-میانه سخت‌ترین پروژه ریلی کشور است که با حجم بسیار بالای کار و سازه‌های کلان در مسیر این خط آهن، دلیل این همه سال دیرکرد در انجام و افتتاح آن مشخص شود، هر چند نمی‌توان از عدم‌همکاری دولت‌های قبلی در تخصیص اعتبار در شأن این پروژه کلان نیز چشم‌پوشی کرد.

سید حامد عاملی در گفت‌وگو با مهر با بیان اینکه اتمام عملیات اجرایی ۶۲ تونل و پل‌های بزرگ و سازه‌های عظیم اعتباری کلان می‌طلبید، اضافه کرد: مردم استان اگر یکبار از این پروژه بازدید داشتند به این مسئله واقف می‌شدند که تمام مسیرهای سهل‌الوصول و آسان پروژه عظیم راه‌آهن اردبیل -میانه طی سال‌های گذشته با اعتبارات قطره‌چکانی تمام شده بود و آنچه که برای اتمام و بهره‌برداری به سال‌های اخیر منتهی شد گلوگاه‌هایی بود که طی سال‌های گذشته هیچ توجهی به آنها نشده بود.

جبران سال‌های بر باد رفته

استاندار اردبیل بیان کرد: بعد از سفر رئیس‌جمهوری به استان اردبیل منابعی که از این محل تزریق شد برای زیرساخت‌های ما به خصوص راه آهن اردبیل بسیار راهگشا بود به طوری که در سال ۱۴۰۰ در حدود ۲۰۰ میلیارد تومان اعتبار، در سال ۱۴۰۱ بالغ بر یک هزار و ۳۵۰ میلیارد تومان به این پروژه به صورت منسجم اختصاص یافت و همین موضوع منجر به شتاب پیشرفت آن شد.عاملی کل اعتبار سفر را از محل اعتبارات سازمان برنامه و بودجه، وزارتخانه‌ها و تهاتر نفت ۷ هزار میلیارد تومان عنوان و تصریح کرد: با توجه به اینکه هم اکنون ۷۰ درصد مصوبات سفر محقق شده است و سهم راه‌آهن اردبیل از این اعتبارات نیز تخصیص یافته اما هنوز هم برای تکمیل صد درصدی پروژه نیازمند تأمین اعتبار هستیم. در حالی که میانگین پیشرفت سالانه پروژه راه آهن اردبیل-میانه طی ۱۶ سال گذشته حدود ۴.۵ درصد بود حالا در دولت سیزدهم با رسیدن به ۱۲ درصد پیشرفت طی یک سال رشد بیش از ۲.۵ برابری میانگین سالانه را تجربه کرد.

به گفته عاملی از آغاز امسال تا به امروز حدود ۴۵۰ میلیارد تومان اعتبار به پروژه اختصاص یافته است که تا پایان شهریور جاری از محل تهاتر هم ۳۰۰ میلیارد تومان دیگر به پروژه تزریق می‌شود.

استاندار اردبیل همچنین خاطرنشان کرد: به دنبال شتاب قابل‌توجه پروژه ریلی اردبیل و چشم‌انداز افزونی اعتبارات، بودجه معقول و معینی را از وزیر راه پیگیر بودیم که به دستور وی مقرر شد ۵۰۰ میلیارد تومان هم از محل وزارتخانه به این پروژه اختصاص یابد.

وی همچنین از افتتاح راه‌آهن اردبیل تا پایان آبان ماه امسال خبر داد و گفت: طبق برنامه‌ریزی‌های ما مقرر شده در صورت تخصیص به‌موقع اعتبارات و تلاش مضاعف پیمانکاران این پروژه تا اواسط پاییز امسال مورد بهره‌برداری قرار گیرد.

توپوگرافی منطقه اجازه پیشرفت نمی‌داد

در ادامه کارشناس مهندسی راه‌آهن نیز در گفت‌وگو با مهر درباره سختی پروژه اظهار کرد: برخی پیچیدگی‌های فنی و مهندسی و برخورداری از شرایط توپوگرافی سخت راه‌آهن اردبیل هم‌اکنون یکی از پیچیده‌ترین پروژه‌های ریلی کشور بوده و بیشترین میزان تراکم ابنیه‌های پیچیده و بزرگ را دارد.

مهدی بایرام‌زاده عبور این خط ریلی از مناطق رانشی را از دیگر عوامل دیرکرد در اجرای راه‌آهن عنوان کرد و افزود: سوای وجود مشکلات در حوزه تخصیص اعتبارات باید به ساختار بنیادی پروژه توجه داشت که به اقرار بسیاری از مهندسان بومی و ملی خط آهن اردبیل-میانه یکی از دشوارترین پروژه‌های ریلی و حمل‌ونقل در کشور است. به گفته این کارشناس پروژه راه‌آهن اردبیل-میانه بعد از تکمیل و بهره‌برداری سرعت و ظرفیت تاب‌آوری این پروژه ۱۲۰ کیلومتر در حمل بار و ۱۶۰ کیلومتر در حمل مسافر تخمین زده می‌شود که در سال نخست بهره‌برداری ظرفیت جابه‌جایی مسافر ۷۰۰ هزار نفر و امکان انتقال بار ۹ هزار تن خواهد بود.

ضرورت تخصیص به موقع اعتبار

نماینده مردم اردبیل، نیر، نمین و سرعین در مجلس شورای اسلامی نیز با اشاره به اینکه برای تکمیل صد درصدی پروژه راه‌آهن اردبیل-میانه ۲ هزار میلیارد تومان اعتبار لازم است، گفت: با احصای مطالبات پیمانکاران و نیز تامین اعتبار مورد نیاز اتمام پروژه مقرر شده است که ۲ هزار میلیارد تومان برای این پروژه تامین و تزریق شود. علی نیکزاد اضافه کرد: در جلسه‌ای که در ریاست جمهوری تشکیل گردید قرار شد بالغ بر ۵۰۰ میلیارد تومان ذوب‌آهن، ریل به پروژه تزریق کرده و به حساب فی مابین دولت و ذوب آهن نوشته شود که در همین رابطه بنیاد مستضعفان کشور نیز مدعی شد میلگرد و سیمان پروژه را به ارزش ۱۵۰ میلیارد تومان تامین کند.

صدیف بدری، نماینده مردم اردبیل، نیر، نمین و سرعین در مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با مهر اظهار کرد: با پیگیری‌هایی که در کمیسیون تلفیق بودجه سال ۱۴۰۱ داشتم، درنهایت موفق شدیم نام اردبیل را به پروژه با عنوان قبلی راه‌آهن بستان‌آباد - سراب که ردیف بودجه ملی هم داشت، اضافه کنیم و در نتیجه این طرح تحت عنوان پروژه اتصال ریلی اردبیل و سراب به راه‌آهن سراسری ثبت شد و ردیف بودجه ملی برای آن در نظر گرفته شد. وی گفت: از محل تهاتر نفتی یک هزار میلیارد تومان برای تکمیل پروژه‌های زیرساختی استان اردبیل به ویژه راه‌آهن اردبیل-میانه اختصاص یافته است. وی با بیان اینکه پروژه راه آهن اردبیل به عنوان طرح شاخص این استان در سال‌های اخیر مورد توجه و در اولویت دولت‌های یازدهم، دوازدهم و سیزدهم بوده است، تصریح کرد: علاوه بر ردیف‌های بودجه‌ای سالانه، راه آهن اردبیل – میانه در این ۲ دهه از فاینانس بانکی و منابع مختلف بهره برده و عملیات اجرایی و نهایی‌سازی آن درحال‌حاضر با سرعت قابل قبولی در حال انجام است.

سخن پایانی

اجرای این پروژه بزرگ با تمام سختی‌ها و گذرگاه‌های صعب العبورش قریب به ۲ دهه است که نقل محافل شده و با اینکه در تمام این سال‌ها مردم استان‌های همتراز اردبیل از خطوط ریلی مجهز بهره‌مند شده‌اند، اما در اردبیل تنها به وعده شنیدن سوت قطار چه بسیار جوان‌هایی که به میان‌سالی ومیان‌سالانی که به پیری رسیدند و هیچ صدایی نه تنها از سوت قطار بلکه هیچ محور امن مواصلاتی نشنیدند.