ثبت نام داوطلبان انتخابات چهاردهمین دوره ریاست‌جمهوری به مدت ۵ روز از 10 تا 14 خرداد برگزار شد و ۸۰ نفر از فعالان سیاسی، وزرای فعلی و سابق و نمایندگان ادوار مجلس شورای اسلامی برای کاندیداتوری در این انتخابات نام‌نویسی کردند. در این گزارش به بررسی سوابق برخی از شخصیت‌های برجسته سیاسی ثبت‌نام کننده در انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۳ پرداختیم.

محمدباقر قالیباف

بدون شک محمدباقر قالیباف یکی از مشهورترین چهره‌هایی است که در انتخابات ریاست جمهوری چهاردهم ثبت‌نام کرده است. او در مجلس یازدهم، چهار سال به عنوان رئیس پارلمان فعالیت کرد و در سال اول، با دولت روحانی سر ناسازگاری داشت و در سه سال بعدی، در بسیاری از موارد با دولت رئیسی همراهی کرد. قالیباف همین چند روز پیش در دومین جلسه علنی مجلس دوازدهم، بازهم به عنوان رئیس مجلس انتخاب شد، ولی ظاهرا نشستن بر صندلی ریاست جمهوری را بر تداوم حضور در سمت ریاست پارلمان ترجیح داده است. قالیباف که برخی کارشناسان او را یک «نئواصولگرا» می‌دانند، هم عضو حقوقی و هم عضو حقیقی مجمع تشخیص مصلحت نظام است. او در فاصله سال‌های ۸۴ تا ۹۶ شهردار تهران بود و قبل از آن هم پنج سال (از ۷۹ تا ۸۴) به عنوان فرمانده نیروی انتظامی فعالیت کرد. قالیباف در سال‌های ۸۴، ۹۲ و ۹۶ نیز نامزد انتخابات ریاست جمهوری شده بود که در دو مرتبه اول به اندازه کافی رأی نیاورد و در مرتبه سوم نیز به نفع سید ابراهیم رئیسی کنار رفت.

سعید جلیلی

عبدالناصر همتی در سه سال پایانی دولت دوم روحانی به عنوان رئیس بانک مرکزی فعالیت کرد و البته نتوانست نقشی در حفظ ارزش پول ملی، مقابله با نوسانات شدید نرخ ارز و جلوگیری از سقوط بازار سرمایه ایفا کند. با این حال، او در انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰ نامزد شد و تنها نزدیک ۲.۵ میلیون رأی کسب کرد. همتی در فاصله سال‌های ۷۳ تا ۸۵، برای ۱۲ سال رئیس بیمه مرکزی و رئیس شورای‌عالی بیمه بود و نقش زیادی را در طراحی و اجرای سیاست‌های آزادسازی و خصوصی‌سازی در صنعت بیمه ایران ایفا کرد. در کارنامه کاری او همچنین مدیرکلی خبر سازمان صدا و سیما، معاونت سیاسی سازمان صدا و سیما و عضویت در کمیته اقتصادی شورای‌عالی امنیت ملی (در زمان دبیری حسن روحانی در این شورا) دیده می‌شود.

مسعود پزشکیان

مسعود پزشکیان که در دوره‌های هشتم، نهم، دهم، یازدهم و دوازدهم از حوزه انتخابیه تبریز وارد مجلس شورای اسلامی شده، حالا برای دومین بار در انتخابات ریاست جمهوری ثبت‌نام کرده است. او در سال ۱۴۰۰ نیز نامزد انتخابات شد که شورای نگهبان، صلاحیتش را احراز نکرد، اما به نظر می‌رسد که چنین اتفاقی در این دوره برای پزشکیان تکرار نشود. او در مجلس دهم به نایب‌رئیسی پارلمان نیز رسید و در دولت دوم خاتمی نیز وزیر بهداشت و درمان بود. پزشکیان که متخصص جراحی قلب است، در دولت او خاتمی هم به عنوان معاون سلامت وزارت بهداشت فعالیت می‌کرد. پزشکیان از جمله پزشک‌هایی است که معتقد است نرخ ویزیت پزشک‌ها پایین است و این مسئله به افزایش آمار مهاجرت این قشر از جامعه، دامن زده است.

علیرضا زاکانی

علیرضا زاکانی متولد ۱۲ اسفند سال ۱۳۴۴ است، او در خانواده‌ای مذهبی در جنوب تهران متولد شده است. اجداد پدریش اهل روستا‌های زایگان و لالان در حومه شمالی تهران بوده‌اند و پدرش اهل شهرری بوده است. در سال‌های اولیه پیروزی انقلاب اسلامی و دفاع مقدس دوران دبیرستان را سپری کرد و در سال ۱۳۶۲ دیپلم گرفت. در سال ۱۳۶۸ در رشته پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران پذیرفته شد و در تابستان سال ۱۳۷۶ موفق به دریافت مدرک دکترای عمومی شد. علیرضا زاکانی رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی است که سابقه نمایندگی مردم تهران در دوره‌های هفتم، هشتم و نهم مجلس را در کارنامه خود دارد، او در یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی نیز نماینده مردم قم بوده است، او همچنین ریاست کمیسیون ویژه بررسی برجام، نتایج و پیامد‌های آن را برعهده داشته است و به عنوان منتخب اعضای ششمین شورای شهر تهران مسئولیت شهرداری تهران را برعهده گرفت. زاکانی در هیات منصفه مطبوعات عضویت داشته و در مجلس هفتم، هشتم و نهم مجلس او عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات بوده است. علیرضا زاکانی در سال ۱۴۰۰ برای شرکت در سیزدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری به عنوان کاندیدا ثبت نام کرد، و دو روز پیش از برگزاری انتخابات به نفع سیدابراهیم رئیسی از شرکت در انتخابات انصراف داد. وی در تاریخ ۱۳ مرداد ۱۴۰۰ توانست با رأی اعضای ششمین شورای شهر تهران به عنوان شهردار پس از پیروز حناچی مسئولیت شهرداری تهران را برعهده بگیرد. زاکانی هم چنین صاحب امتیاز و مدیر مسئول نشریه فکری - فرهنگی پنجره و عضو شورای‌عالی جمعیت هلال احمر است.

علی لاریجانی

علی لاریجانی در سال ۱۳۳۶ در شهر نجف متولد شد. پدرش مرحوم آیت الله العظمی میرزا هاشم آملی از مراجع تقلید بود. او دوران دبستان را در مدرسه ادیب و دوره متوسطه را در دبیرستان صدر قم پشت سر گذاشت، و پس از آن در رشته ریاضی و علوم کامپیوتر از دانشگاه صنعتی شریف مدرک کارشناسی دریافت کرد، سپس در دانشگاه تهران و در رشته فلسفه تا مقطع دکتری ادامه تحصیل داد و درحال‌حاضر از اعضای هیات علمی دانشگاه تهران است. علی لاریجانی از شاگردان شهید مطهری و نیز داماد ایشان است، او همچنین برادر آیت الله صادق آملی لاریجانی رئیس سابق قوه قضائیه است.

علی لاریجانی بعد از پیروزی انقلاب اسلامی در همان روز‌های نخست با رایزنی شهید مطهری به سازمان صداوسیما رفت و فعالیتش را آغاز کرد، و در سال ۱۳۶۱ و در دوران دفاع مقدس به عضویت سپاه پاسداران درآمد و معاونت سپاه و جانشینی ستاد کل سپاه را برعهده گرفت و تا سال ۱۳۷۱ در این سمت باقی ماند. او مسئولیت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی را ۲۰ مرداد سال ۱۳۷۱ تا ۲۶ بهمن سال ۱۳۷۲ برعهده داشت، و از سال ۱۳۷۲ با حکم مقام معظم رهبری به عنوان رئیس سازمان صدا و سیما منصوب شد و تا سال ۱۳۸۳ در این سمت باقی ماند. لاریجانی که به مدت پنج سال یکی از دو نماینده رهبر معظم انقلاب در شورای‌عالی امنیت بود در شهریور ۱۳۸۴ با حکم رئیس‌جمهوری به دبیری شورای‌عالی امنیت ملی منصوب شد.

وی در دوره‌های هشتم، نهم و دهم مجلس شورای اسلامی از حوزه انتخابیه قم به مجلس راه یافت و به مدت ۱۲ سال رئیس مجلس بود. وی در تاریخ ۸ خرداد ۱۳۹۹ به سمت مشاور مقام رهبری و عضو حقیقی مجمع تشخیص مصلحت نظام منصوب شد. علی لاریجانی در سیزدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری در سال ۱۴۰۰ به عنوان کاندیدا ثبت‌نام کرد که صلاحیت او توسط شورای نگهبان احراز نشد.

مهرداد بذرپاش

مهرداد بذرپاش در سال ۱۳۵۹ خورشیدی در تهران به دنیا آمد. پدرش منصور بذرپاش در جنگ ایران و عراق شهید شد. او در سال ۱۳۷۷ در رشته مهندسی صنایع در دانشگاه صنعتی شریف پذیرفته و در رشته مهندسی صنایع گرایش تولید صنعتی فارغ‌التحصیل شد. بذرپاش در دانشگاه شریف سرپرست بسیج دانشجویی بود.

وی با دختر علیرضا علی احمدی وزیر آموزش و پرورش دولت نهم ازدواج کرده‌است. مهرداد بذرپاش سیاستمدار و رئیس هیات مدیره بنیاد اجتماعی برکت احسان (وابسته به ستاد اجرایی فرمان امام) است. او صاحب‌امتیاز روزنامه وطن‌امروز و نماینده مردم تهران در دوره نهم و عضو هیات رئیسه مجلس شورای اسلامی، قائم مقام بنیاد تعاون سپاه، معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان ملی جوانان، مدیرعامل سایپا، مدیرعامل پارس خودرو و مشاور اجتماعی رئیس‌جمهور بوده‌است.

پس از انتخاب احمدی‌نژاد به عنوان شهردار تهران، گروه مشاوران جوان شهردار تهران به عنوان حلقه رابط میان شهرداری تهران و جوانان تأسیس شد و از بذرپاش جهت ریاست این گروه دعوت به عمل آورد. پس از چندی، بذرپاش به عنوان مدیر فرهنگسرای خاوران نیز برگزیده شد.

در تاریخ یک مرداد ۱۳۹۹ و با رای نمایندگان مجلس یازدهم شورای اسلامی، مهرداد بذرپاش به عنوان رئیس دیوان محاسبات کشور انتخاب شد.

مهرداد بذرپاش پس از استعفای رستم قاسمی از سمت وزارت راه و شهرسازی در تاریخ شانزده آذر ۱۴۰۱ و با اکثریت آرا نمایندگان مجلس به عنوان وزیر راه و شهرسازی انتخاب شد.

اسحاق جهانگیری

اسحاق جهانگیری را شاید بتوان مهم‌ترین چهره اصلاح‌طلبی دانست که در چهاردهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری ثبت‌نام کرده است. جهانگیری البته در سال ۱۴۰۰ نیز خواهان رئیس‌جمهور شدن بود، اما شورای نگهبان، او را رد صلاحیت کرد. مهم‌ترین سمت اجرایی جهانگیری، معاون اولی رئیس‌جمهور در تمام هشت سال ریاست جمهوری حسن روحانی است. او همچنین در انتخابات ۹۶ برای کمک به روحانی در مناظره‌ها، نامزد شد که در آن دوره، رد صلاحیت نشد. جهانگیری در دولت اول خاتمی، وزیر معادن و فلزات و در دولت دوم او نیز وزیر صنایع و معادن بود. او همچنین در سال‌های ۷۱ تا ۷۶ یعنی در زمان ریاست جمهوری هاشمی رفسنجانی به عنوان استاندار اصفهان فعالیت می‌کرد. جهانگیری در فاصله سال‌های ۶۳ تا ۷۱ نیز نماینده مردم جیرفت در مجلس شورای اسلامی بود. او همچنین در سال‌های نخست پس از پیروزی انقلاب و در دوران جنگ تحمیلی، سمت‌هایی را در جهاد سازندگی استان کرمان و جهاد سازندگی کل کشور برعهده داشت.

محمدمهدی اسماعیلی

محمدمهدی اسماعیلی که درحال‌حاضر به عنوان وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی فعالیت می‌کند، از جمله دیگر وزرای دولت رئیسی است که در چهاردهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری ثبت‌نام کرده است. او هم دارای تحصیلات دانشگاهی در رشته‌های حقوق و روابط بین‌الملل و هم دارای تحصیلات فقهی و حوزوی است.

اسماعیلی در انتخابات ۱۴۰۰ به عنوان یکی از موثرترین اعضای ستاد سید ابراهیم رئیسی فعالیت کرد و اخیرا رئیس‌جمهور فقید را به عنوان «مُراد» خود معرفی کرده است.ا

او هم‌اکنون علاوه بر سمت وزرات، در هیات علمی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران نیز تدریس می‌کند و در دولت دوم احمدی‌نژاد نیز استاندار اصفهان بوده است. اظهارات چند ماه گذشته اسماعیلی مبنی بر این که خوانندگان خارج از کشور از جمله «نصرالله معین»، مشکلی برای بازگشت و فعالیت در ایران ندارند، با حاشیه‌هایی همراه بوده است.

علی نیکزاد

علی نیکزاد که زمانی از چهره‌های نزدیک به احمدی‌نژاد بود و اکنون با او فاصله گرفته است، درحال‌حاضر به عنوان نایب‌رئیس دوم مجلس شورای اسلامی فعالیت می‌کند. البته او در مجلس یازدهم، نایب‌رئیس اول بود و حالا این سمت را به مجتبی ذوالنوری واگذار کرده است. نیکزاد در هر دو مجلس یازدهم و دوازدهم، از حوزه انتخابیه اردبیل وارد پارلمان شده است. او در دولت اول احمدی‌نژاد نیز استاندار اردبیل بود و البته سمت‌های دیگری نظیر وزارت فناوری اطلاعات و ارتباطات، سرپرستی وزارت راه و ترابری، وزارت مسکن و شهرسازی و وزارت راه و شهرسازی را در دولت‌های نهم و دهم برعهده داشته است. نیکزاد که از جمله چهره‌های پررنگ دولت احمدی‌نژاد محسوب می‌شد، در هر دو انتخابات ریاست جمهوری ۹۶ و ۱۴۰۰ به عنوان رئیس ستاد سید ابراهیم رئیسی فعالیت کرد و حالا امیدوار است که با درگذشت او، خودش جای رئیس‌جمهور فقید بنشیند.

محمود احمدی‌نژاد

در دو دهه گذشته، محمود احمدی‌نژاد همواره یکی از عجیب‌ترین چهره سیاسی ایران بوده است که البته نامزدی او در این دوره از انتخابات ریاست جمهوری، کاملا قابل پیش‌بینی بود، اما به همان اندازه قابل پیش‌بینی است که شورای نگهبان او را رد صلاحیت خواهد کرد؛ همان‌طور که احمدی‌نژاد در سال‌های ۱۳۹۶ و ۱۴۰۰ نیز داوطلب رئیس‌جمهور شدن شده بود، اما برخلاف انتخابات‌های ۸۴ و ۸۸ نتوانسته بود، از سد شورای نگهبان بگذرد. رئیس دولت‌های نهم و دهم که بنیان‌گذار جریان بهار در سیاست ایران محسوب می‌شود، زمانی از حمایت تمام‌قد اصولگرایان برخوردار بود، ولی در حدود ده سال گذشته، اصولگرایان بیش از اصلاح‌طلبان به دشمن او تبدیل شده‌اند. پیروز انتخابات جنجالی سال ۸۸ که زمانی رهبر انقلاب نظر خود را به نظر او نزدیک می‌دانست، مدت‌هاست به مغضوب جریان‌های تاثیرگذار در حاکمیت تبدیل شده است. او که سابقه استانداری اردبیل و شهرداری تهران را در کارنامه دارد، همچنین در تمام دوره‌های اخیر مجمع تشخیص مصلحت نظام با حکم آیت‌الله خامنه‌ای به عنوان عضو حقیقی این مجمع منصوب شده است.

علیرضا زاکانی

علیرضا زاکانی متولد ۱۲ اسفند سال ۱۳۴۴ است، او در خانواده‌ای مذهبی در جنوب تهران متولد شده است. اجداد پدریش اهل روستا‌های زایگان و لالان در حومه شمالی تهران بوده‌اند و پدرش اهل شهرری بوده است. در سال‌های اولیه پیروزی انقلاب اسلامی و دفاع مقدس دوران دبیرستان را سپری کرد و در سال ۱۳۶۲ دیپلم گرفت. در سال ۱۳۶۸ در رشته پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران پذیرفته شد و در تابستان سال ۱۳۷۶ موفق به دریافت مدرک دکترای عمومی شد. علیرضا زاکانی رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی است که سابقه نمایندگی مردم تهران در دوره‌های هفتم، هشتم و نهم مجلس را در کارنامه خود دارد، او در یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی نیز نماینده مردم قم بوده است، او همچنین ریاست کمیسیون ویژه بررسی برجام، نتایج و پیامد‌های آن را برعهده داشته است و به عنوان منتخب اعضای ششمین شورای شهر تهران مسئولیت شهرداری تهران را برعهده گرفت. زاکانی در هیات منصفه مطبوعات عضویت داشته و در مجلس هفتم، هشتم و نهم مجلس او عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات بوده است. علیرضا زاکانی در سال ۱۴۰۰ برای شرکت در سیزدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری به عنوان کاندیدا ثبت نام کرد، و دو روز پیش از برگزاری انتخابات به نفع سیدابراهیم رئیسی از شرکت در انتخابات انصراف داد. وی در تاریخ ۱۳ مرداد ۱۴۰۰ توانست با رأی اعضای ششمین شورای شهر تهران به عنوان شهردار پس از پیروز حناچی مسئولیت شهرداری تهران را برعهده بگیرد. زاکانی هم چنین صاحب امتیاز و مدیر مسئول نشریه فکری - فرهنگی پنجره و عضو شورای‌عالی جمعیت هلال احمر است.

صولت مرتضوی

در کنار بذرپاش و اسماعیلی، سومین وزیر نامزدشده دولت رئیسی، صولت مرتضی است که از مهر ۱۴۰۱ به این سو، به عنوان وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی فعالیت می‌کند و پیش از آن هم یک سال معاون اجرایی رئیس دولت سیزدهم و سرپرست نهاد ریاست جمهوری بود. در کارنامه کاری او، استانداری خراسان جنوبی در دولت اول احمدی‌نژاد، معاونت سیاسی وزارت کشور در دولت دوم احمدی‌نژاد و شهرداری مشهد در سال‌های ۹۲ تا ۹۶ دیده می‌شود. نکته مهم این که او در سال ۹۶ به دلیل اتهامات مالی و با حکم انفصال از خدمت، از این سمت عزل شد، اما در دولت سیزدهم، با نقض شدن این حکم در دادگاه تجدید نظر، مرتضوی به بالاترین جایگاه‌های اداری کشور بازگشت. او در انتخابات‌های ۹۶ و ۱۴۰۰ از اعضای موثر ستادهای استانی سید ابراهیم رئیسی بوده است.

محمدرضا پورابراهیمی

محمدرضا پورابراهیمی در دوره‌های نهم، دهم و یازدهم مجلس شورای اسلامی از حوزه انتخابیه کرمان وارد پارلمان شد و در بیشتر سال‌های حضور خود در بهارستان، به عنوان رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس فعالیت کرد. او برای دوازدهمین دوره انتخابات مجلس نیز نامزد شد که این‌بار نتوانست آرای مردم کرمان را جلب کند و حالا امیدوار است که آرای مردم تمام ایران را برای ریاست جمهوری به‌دست بیاورد. پورابراهیمی از جمله تئوریسین‌های اقتصادی حاکمیت در ۱۲ سال گذشته محسوب می‌شود که از سال ۱۳۹۷ تا ۱۴۰۲ با حکم رهبر انقلاب در شورای‌عالی هماهنگی اقتصادی سران قوا نیز حضور داشت و در سال‌های اخیر نقش مهمی در ویرایش لوایح بودجه سنواتی داشته است. پورابراهیمی عضو هیات علمی دانشکده مدیریت دانشگاه شهید بهشتی است که در اوایل دهه ۸۰، معاون اداری و مالی استانداری کرمان بوده است.