مسکن همچنان به عنوان یکی از دغدغه‌های اصلی مردم شناخته می‌شود، بسیاری از مردم برای خرید و یا اجاره مسکن با چالش‌های زیادی مواجه هستند، در حالی که هر روز قیمت‌های خرید و اجاره افزایش می‌یابد، درآمد مردم کفاف هزینه‌های این بخش را ندارد.در برخی از مناطق کشور مثل تهران حتی قیمت پا را فراتر از حد گذاشته و بررسی‌ها نشان می‌دهد اگر چه ورود دلار به عرصه خرید و فروش ملک و اجاره واحدهای مسکونی وجاهت قانونی ندارد اما مالکان واحدهای مسکونی در برخی از مناطق تهران تنها با دلار معامله می‌کنند. برای رفع بخشی از مشکلات مسکن، ساخت سالانه یک میلیون واحد مسکونی توسط دولت در قالب طرح نهضت ملی مسکن در دستور کار قرار گرفت اما این طرح با گذشت ۲ سال با چالش‌های بسیار زیادی مواجه شده و هنوز نتوانسته به خانه‌دار شدن قشر کم درآمد جامعه منجر شود.

طرح نهضت ملی مسکن در انتظار وام بانکی

اطلاعات تسهیلات‌دهی بانک‌ها به طرح نهضت ملی مسکن نشان می‌دهد که بانک‌ها به تأمین مالی این ابرپروژه‌ی دولت سیزدهم، چندان پایبند نیستند. این اطلاعات حاکی از آن است که بانک‌ها در سال اول تنها ۶۴.۷ هزار میلیارد تومان قرارداد منعقد کرده‌اند که البته ۵۱.۵ هزار میلیارد تومان آن تنها توسط بانک مسکن اعطا شده بود.همچنین در سال دوم نیز، ۱۱۱ هزار میلیارد تومان قرارداد منعقد شده که مجدداً بخش زیادی از آن، یعنی ۸۲.۷ هزار میلیارد تومان آن توسط بانک مسکن اعطا شد.

بر اساس اطلاعات تسهیلات بانکی، درصد تحقق نسبت به سهمیه سال اول برابر با ۱۸ درصد، درصد تحقق نسبت به سهمیه سال اول و ۶ ماهه سال دوم برابر با ۱۷.۵ درصد و درصد تحقق نسبت به سهمیه سال دوم برابر با ۲۴ درصد بوده است. سرپرست دفتر اقتصاد مسکن با اعلام اینکه یک میلیون و ۴۰۰ هزار واحد مسکونی نهضت ملی در مراحل مختلف ساخت قرار دارد گفت: هرجایی که امکان تأمین زمین وجود داشته باشد خانه یک طبقه حیاط‌دار احداث می‌شود.

ابوالفضل نوروزی تصریح کرد: حدود ۶ میلیون نفر در طرح نهضت ملی مسکن ثبت‌نام کرده‌اند که همه این افراد به شکل برخط در سامانه پالایش و متقاضیان واجد شرایط شناسایی شد. در مرحله شناسایی زمین وزارت راه و شهرسازی موفق شد تا تغییر کاربری‌های مجاز را انجام و الحاق به محدوده را انجام دهد که بیش از ۲۴ هزار هکتار زمین تغییر کاربری پیدا کرد و تمامی این شناسایی‌ها با ملاک عمل قرار دادن نبودن اراضی در حریم گسل‌ها، در حریم رودخانه‌ها، در حریم فرونشست و توجه به سایر مخاطرات انجام شد.

گلایه مردم سمنان از وضعیت مسکن ملی

مسئولان استان سمنان در حالی می‌گویند زمین برای مسکن ملی تامین شده است که در برخی شهرها مانند دامغان، شاهرود، کلاته خیج و بی ارجمند مردم از عدم‌واگذاری زمین گلایه دارند.

محمد حمیدی معاون عمرانی استاندار سمنان و مسئول پیگیری طرح مسکن ملی با بیان اینکه در مجموع ۱۴ هزار و ۴۴۲ واحد مسکونی در استان سمنان در دست ساخت است، گفت: حدود ۹۵ هزار نفر ثبت نام برای مسکن ملی داشتیم که ۵۷ هزار نفر واجد شرایط بودند.

معاون عمرانی استاندار سمنان با بیان اینکه ۱۹ هزار و ۵۰۰ نفر تشکیل پرونده داده و هشت هزار و ۸۸۳ نفر واریز وجه کرده‌اند و این در حالی است که ۱۴ هزار واحد در حال احداث است، تاکید کرد: در تمام شهرهای استان سمنان زمین برای ساخت مسکن ملی آماده شده است. همچنین در جلسه کارگروه مسکن استان نیز مصوب شد که به خصوص در شهرهای کوچک اخذ پروانه ساخت نیز با مشارکت شهرداری‌ها تسریع شود.

بحران مسکن ملی در همدان

موضوع مسکن در همدان نیز سال‌‌هاست به بحرانی تبدیل شده و بروکراسی فرسایشی اداری نیز به این قضیه دامن زده است.

ابراهیم قیاسوند عضو هیأت علمی دانشگاه بوعلی‌سینا، بروکراسی اداری در شهر همدان را فرسایشی و کشنده دانست و گفت: این چالش از میراث گذشته است و از حدود ۱۵ سال اخیر در همدان به نسبت سایر شهرستان‌ها شدیدتر است.

وی، بروکراسی فرسایشی در همدان را یکی از عواملی دانست که سرمایه‌گذاران بخش مسکن را از این شهر فراری می‌دهد و افزود: بسیاری از سرمایه گذاران یا مهندسان همدانی هستند که متاسفانه محل سرمایه‌گذاری خود را به شمال کشور یا به استان البرز و به ویژه شهر کرج انتقال داده‌اند.

وی گفت: طبق آمار پروانه‌های صادرشده طی چند سال اخیر در کشور کاهش صدور پروانه‌ها نسبت به سایر استان‌ها در همدان مشهود است. قیاسوند با تاکید بر اینکه متولیان باید برای این چالش در استان تدبیر عاجلی بیاندیشند ادامه داد: نه تنها در این دولت بلکه در دولت‌های قبلی هم در این زمینه ما اقدام مؤثری ندیدیم.

عضو هیأت علمی دانشگاه بوعلی‌سینا افزود: متأسفانه طرح نهضت ملی مسکن در استان ما بسیار کند پیش رفته و با توجه به اهداف در نظر گرفته شده توسط دولت شاید تنها ۳ یا ۴ درصد پیشرفت داشته‌ایم.

مشکلات کهگیلویه و بویراحمد

کهگیلویه و بویراحمد با عملکرد ضعیف در طرح نهضت ملی مسکن است و در جایگاه بیست و نهمین استان کشور قرار دارد. حال با شفاف‌سازی شکل گرفته در سطح ملی، مدیران در کهگیلویه و بویراحمد توپ را در زمین عدم بروز رسانی آمارها و ارائه بدون تفکیک طرح‌های مسکن می‌اندازد.معاون اقتصادی استاندار کهگیلویه و بویراحمد پس از شفاف سازی شکل گرفته در سطح کشور از ارائه عملکرد بروز رسانی شده استان به کشور خبر می‌دهد.

سیداحسان عسکری با اشاره به نشست شورای بانک‌های کهگیلویه و بویراحمد افزود: تعداد واحدهای مسکونی که برای استان طی چهار سال دولت سیزدهم پیش‌بینی شده، ۴۰ هزار واحد است که باید احداث شود.

وی ابراز داشت: آمار ارائه شده در جلسه شورای مسکن کشور پیرامون طرح نهضت ملی مسکن در استان کامل نبوده و اطلاعات صحیح و کامل آن به وزارت کشور ارسال شد.

متقاضیان لرستانی همچنان بلاتکلیف

در حالی متقاضیان طرح نهضت ملی مسکن در لرستان بلاتکلیف مانده‌اند که همچنان این پروژه در مرحله تأمین زمین متوقف مانده، استاندار وعده داده که اواسط امسال ساخت این واحدها شتاب می‌گیرد.با همه مزایایی که این طرح دارد و همچنین تاکید رئیس جمهور برای ساخت این واحدهای مسکونی در استان‌های مختلف کشور، آنچه مشخص است اجرای این طرح در لرستان با چالش‌های جدی مواجه شده، به طوری که همچنان بین دستگاه‌های متولی از جمله راه و شهرسازی با سایر نهادهایی که دارای زمین مازاد برای اختصاص به این واحدها هستند اختلاف نظرهای فراوانی وجود دارد. روند طولانی تأمین زمین برای ساخت واحدهای طرح ملی مسکن در لرستان موجب انتقاد و بلاتکلیفی متقاضیان ساخت این واحدها در لرستان شده است، در حالی متقاضیان چشم‌انتظار ساخت این واحدها، آن هم در شرایط تورم و گرانی مسکن در لرستان هستند که متولیان و دستگاه‌های متولی هر کدام توپ تقصیر و مسئولیت را به زمین دیگری می‌اندازد.

استاندار لرستان در آخرین جلسه شورای عالی مسکن وعده داده که «شیب تند بهره‌برداری از نهضت ملی مسکن لرستان در اواسط سال ۱۴۰۲ خواهد بود»، باید منتظر ماند و دید که با وجود این عدم هماهنگی در بین دستگاه‌های متولی، وعده «فرهاد زیویار» رنگ عملیاتی به خود می‌گیرد یا همچنان متقاضیان و مردم باید چشم انتظار تحویل واحدهای خود بمانند.

وضعیت مسکن ملی در خراسان شمالی

مشکلات مردم خراسان‌شمالی در طرح نهضت ملی مسکن کم نیست، اما حل نشدنی هم نیست. به عنوان مثال مردم در ۵ شهر با کمبود زمین مواجه شدند که پس از کش‌و‌قوس‌های فراوان الحاق ۶۶ هکتار زمین برای اجرای طرح نهضت ملی مسکن در این شهرها، تصویب شد. اگر مشکل تامین زمین حل شده باشد، پس چه چیزی باعث عقب‌افتادگی استان در ساخت مسکن شده است؟یکی دیگر از مشکلات، عدم دریافت تسهیلات در شرایطی است که مردم هزینه اولیه را پرداخت کرده‌اند. با اینکه متقاضیان گام اول را برداشته، اما هنوز مسیری طولانی در انتظار آنهاست تا با گذر از دالان‌های اداری و گیرودار بانک‌ها، بتوانند طعم صاحبخانه شدن را بچشند.میزان تسهیلات به ازای هر خانه در شهر بجنورد ۳۵۰ میلیون تومان و در سایر شهرهای استان ۳۰۰ میلیون تومان است. اگر روند امور به درستی طی می‌شد و بانک‌ها در پرداخت تسهیلات سستی نمی‌کردند وضعیت قطعا بهتر از الان بود و سطح رضایت مردم نیز بالاتر بود.

عقبگرد مسکن ملی در مازندران

حدود دو سالی از فعالیت دولت می‌گذرد اما طرح مسکن ملی آن گونه که باید، شتاب و جهش خوبی در مازندران ندارد. کمبود زمین از یک سو، همکاری نکردن متقاضیان برای تأمین آورده از سوی دیگر و تردید انبوه سازان برای سرمایه‌گذاری در این پروژه از جمله چالش‌هایی است که مسکن ملی را در استان مازندران با موانع بی‌شمار روبرو کرده است. بر اساس آمارهای ارائه شده بیش از ۱۱۸ هزار نفر برای ساخت مسکن ملی در استان مازندران ثبت‌نام کرده‌اند از این تعداد حدود ۲۹ هزار نفر واجد شرایط شناخته شدند و بسیاری از متقاضیان به صورت خودمالکی شروع به ساخت خانه کردند.مدیرکل راه و شهرسازی مازندران با اشاره به افزایش شمار متقاضیان خود مالک در طرح جهش ملی مسکن گفت: هفت هزار و ۷۶۵ واحد مسکن به صورت خودمالک در دست احداث است.

علی دیوسالار با اشاره به سهمیه ۱۳۸ هزار واحدی مسکن ملی در استان افزود: از این تعداد تاکنون ۷۷۶۵ واحد به صورت خودمالکی منجر به عقد قرارداد شده است.

سخن پایانی

بر اساس اطلاعات منتشرشده، به‌غیراز 4 بانک که به میزان تعهد خود به‌طور کامل عمل کرده‌اند، سایر بانک‌ها زیر ۱۰ درصد و حتی اکثریت آنان در حد ۲ الی ۳ درصد از طرح نهضت ملی مسکن را تأمین مالی کرده‌اند. از این‌رو، می‌توان بیان کرد که یکی از مهمترین دلایل عقب‌ماندگی این طرح از اهداف از پیش تعیین شده، عدم‌پایبندی بانک‌ها به تعهدات خود بوده است.