آن‌طور که فعالان بازار می‌گویند قاچاق این محصولات به کشور‌های همسایه، ازجمله عراق، افغانستان و پاکستان دلیل اصلی این کمبود شناخته می‌شود. عراق، پاکستان و افغانستان مشتریان پر و پاقرص شیر خشک یارانه‌ای ایران هستند و دلالان هم راه‌های ورود به این کشور‌ها را به‌خوبی شناسایی کرده‌اند. البته در این بین تولیدکنندگان معتقدند که با واقعی‌سازی نرخ شیر خشک می‌توان قاچاق آن را به حداقل رساند. اما زمزمه‌هایی به گوش می‌رسد که دولت به راهکار دیگری دست پیدا کرده و آن هم فروش شیر خشک مشروط به ارائه کد ملی است.

قیمت شیر خشک باید واقعی شود

هانی تحویل‌زاده، دبیر انجمن شیر خشک ایران کمبود شیر خشک در داروخانه‌ها را تایید کرد و گفت: این کمبود در حالی صورت گرفته که تولید شیر خشک در سال ۱۴۰۱ نسبت به سال ۱۴۰۰ حدود ۲۰ درصد رشد داشت.

او افزود: قیمت‌گذاری دستوری و نرخ پایین شیر خشک، منجر به این شده تا شاهد قاچاق شیر خشک و مصرف آن در جای غیردرست باشیم.

جلوی قاچاق را بگیرید

دبیر انجمن شیر خشک ایران با بیان اینکه سال گذشته ۷۰ میلیون قوطی شیر خشک تولید شد، عنوان کرد: حتی سال گذشته ارز بیشتری گرفتیم و در تامین ارز مشکلی نداشتیم؛ اما با وجود تولید بیشتر همچنان شاهد مازاد تقاضا در بازار هستیم که این نشان از قاچاق شیر خشک به خارج از کشور دارد.

به گزارش تجارت‌نیوز او تاکید کرد: در هیچ مقطع زمانی شاهد مصرف ۷۰ میلیون قوطی شیر خشک در کشور نبودیم؛ حتی اویل انقلاب که مصرف شیر خشک به اوج خود رسید، میزان مصرف سالانه ۶۰ میلیون قوطی بود که دلیل آن هم یارانه‌ای بودن شیر خشک شناخته می‌شد. هر زمان کالایی یارانه‌ای می‌شود قطعا مصرف غیرمجاز پیدا می‌کند.

این فعال صنفی تصریح کرد: نرخ شیر خشک درحال‌حاضر از نرخ یک قوطی کنسرو پایین‌تر است؛ از همین رو طبیعی است که به سمت مصرف غیردرست (در بخش لبنیات) و یا قاچاق برود و به مصرف نوزادان نرسد.

فروش عمده شیر خشک به سودجویان

تحویل‌زاده تصریح کرد: درحال‌حاضر برخی از سودجویان اقدام به خرید شیر خشک به صورت انبوه از داروخانه‌ها می‌کنند.

او در ادامه به افزایش نظارت‌ها برای جلوگیری از فروش انبوه شیر خشک خبر داد و گفت: قرار است که فرآیند ثبت سفارش توسط داروخانه‌ها در سامانه تیتک صورت بگیرد و از این پس نیز داروخانه بر اساس کد ملی اقدام به فروش شیر خشک به خانواده‌هایی که دارای نوزاد هستند، کنند.

شیر خشک ارزان است

دبیر انجمن شیر خشک ایران خاطرنشان کرد: درحال‌حاضر نرخ شیر خشک در ایران زیر یک دلار است، در حالی که نرخ شیر خشک در خارج از کشور بالای ۳.۵ دلار است؛ بدین ترتیب این فرصت برای سودجویان فراهم شده تا اقدام به قاچاق آن به خارج از کشور کنند.

وی با بیان اینکه عمده شیر خشک ایران به عراق، پاکستان و افغانستان قاچاق می‌شود، تشریح کرد: با توجه به افزایش نرخ مواد غذایی در داخل کشور مانند برنج، خانواده بیشتر ترجیح می‌دهند دو سال کامل را به کودکان خود شیر خشک بدهند. اما در گذشته به دلیل اینکه نرخ شیر خشک آزاد بود، بیشتر خانواده ترجیح می‌دادند در نخستین فرصت نوزادان خود را به سمت غذای سفره هدایت کنند.

لزوم افزایش نظارت بر توزیع شیرخشک

تحویل‌زاده با بیان این‌که شیرخشک اطفال ارز ترجیحی دریافت می‌کند، خاطرنشان کرد: باید نظارت و رصد بر زنجیره توزیع شیرخشک افزایش یابد؛ الان هر کسی که به داروخانه مراجعه کند می‌تواند شیرخشک تهیه کند در حالی که مشخص نیست چه‌تعداد از این افراد مصرف‌کننده واقعی این محصول هستند و کودک شیرخوار دارند یا خیر؛ به‌عبارت دیگر یارانه برای شیرخشک تخصیص داده می‌شود، اما نظارت بر توزیع این محصول دقیق نیست.

افزایش قاچاق

دبیر انجمن شیر خشک ایران به ضرورت واقعی‌سازی نرخ شیر خشک تاکید و خاطرنشان کرد: درحال‌حاضر کارخانه‌ها سه شیفت و با زیان در حال تولید هستند. ما بار‌ها تاکید کرده‌ایم که تفاوت نرخ هر زمان بیشتر شود در پی آن قاچاق نیز افزایش خواهد یافت.او پیشنهاد داد که حدود پنج سال نرخ شیر خشک را آزاد کنند تا جلوی قاچاق گرفته و از طرفی مصرف آن منطقی شود.

تولید ماهانه شیر خشک چقدر است؟

وی درباره تولید ماهانه شیر خشک در کشور، گفت: ماهانه حدود ۵ میلیون شیرخشک رگولار و ۱.۵ میلیون شیر خشک رژیمی در کشور تولید می‌کنیم که مصرف واقعی کمتر از این است. مصرف شیر خشک رگولار در سال حدود ۳۵ تا ۴۰ میلیون عدد است، اما اکنون به دلیل مصرف غیرمنطقی آن به ۶۰ تا ۷۰ میلیون عدد هم می‌رسد. دبیر انجمن شیر خشک ایران تاکید کرد: هیچ محدودیتی در فروش شیر خشک نداریم. کمبودهایی هم که در برخی شهرها وجود دارد، مصرف بی‌رویه و نشت به بازار و به کشورهای همسایه به دلیل پایین بودن نرخ است. بر این اساس درخواست‌مان اصلاح نرخ شیر خشک است.

کمبود شیرخشک شایعه است

مدیرکل فرآورده‌های غذایی و آشامیدنی سازمان غذا و دارو برخی اخبار منتشر شده در فضای مجازی مبنی بر کمبود شیرخشک در بازار و عرضه آن با کد ملی را شایعه و جوسازی در شبکه‌های اجتماعی عنوان کرد و افزود: امسال بیش از ۲۰ درصد افزایش تولید شیرخشک در کشور داشته‌ایم.

فرامرز خدایان در گفت‌وگو با ایرنا، افزود: با اینکه درحال‌حاضر کمبود شیرخشک در بازار وجود ندارد و توزیع آن هم با استفاده از ظرفیت شرکت‌های پخش انجام می‌شود اما، متاسفانه در این زمینه برخی در شبکه‌های اجتماعی جوسازی می‌کنند که شیرخشک نایاب شده است.

وی اظهارکرد: درحال‌حاضر بسیاری از صنایع حتی بیش از ۴۰ درصد ظرفیت تولید را افزایش داده اند؛ البته ممکن است تعداد محدودی شیرخشک با برندهای خاص در داروخانه‌ها موجود نباشد که در این زمینه نیز سودجویی می‌شود و ما به این موضوع رسیدگی می‌کنیم.خدایان با بیان اینکه نیاز به واردات شیرخشک نداریم، تصریح کرد: مشکل خاصی در تولید این محصول و همچنین مواد اولیه آن نداریم.

مدیرکل فرآورده‌های غذایی و آشامیدنی سازمان غذا و دارو در مورد برخی گمانه‌زنی‌ها در مورد صادرات شیرخشک تولید ایران به کشورهای همسایه که از آن به عنوان عامل کمیاب شدن این کالا یاد شده است، اظهار کرد: این موضوع صحت ندارد زیرا اولویت تامین نیازهای داخلی است و وقتی در کشور به شیرخشک نیاز داریم، هیچ دلیلی برای صادرات این محصول به برخی کشورها از جمله پاکستان و افغانستان وجود ندارد.

وی شیرخشک را از اقلام ضروری دانست و گفت: شایعه عرضه شیرخشک با ارائه کدملی صحت ندارد و اقدامی در این زمینه صورت نگرفته است. اظهارات یاد شده درحالی عنوان می‌شود که مریم دایی، مدیر دارویی دانشگاه علوم پزشکی البرز نیز اعلام کرد: در این استان فقط با کمبود سه مدل شیر خشک مواجه و در حال پیگیری تأمین آن هستیم. وی گفت: کمبود شیر خشک آپتامیل۳، نان۳ و ببلاک۳ در استان وجود داشته و در حال پیگیری از سازمان غذا و دارو برای تأمین آن هستیم.

سخن پایانی

تابستان ۱۴۰۱ بازار با کاهش موجودی انواع شیرخشک به‌ویژه شیرخشک‌های رژیمی مواجه بود که این موضوع مشکلات فراوانی را برای خانواده‌ها ایجاد کرد. به‌ گفته فعالان این حوزه، علت این کمبود تاخیر در اعلام نرخ مصوب شیرخشک ازسوی سازمان حمایت و ابهام در نوع ارز تخصیصی به واردات مواد اولیه بود که در برخی از شرکت‌ها موجب توقف تولید یا دپو شیرخشک شد، این در حالی است که نرخ شیرخشک امسال در ۲ مرحله افزایش یافت که مرحله اول آن در اردیبهشت به میزان ۱۲ درصد بود. در مرحله دوم هم اواخر تابستان سازمان حمایت مجوز افزایش نرخ ۲۰ درصدی شیرخشک رگولار را صادر کرد، این در حالی است که در برخی از داروخانه‌ها در برخی از برندها شاهد افزایش نرخ حدود ۴۰ درصدی بود‌ه‌ایم. ظاهرا افزایش نرخ به‌ مذاق برخی تولیدکنندگان شیرین آمده و دوباره ۲۰ درصد افزایش نرخ داشتند، این در حالی است که نرخ شیرخشک در کمیته‌ای در سازمان غذا و دارو که سازمان حمایت نیز عضو آن است، تصویب و روی سامانه اینترنتی به شرکت‌ها ابلاغ می‌شود. شواهد حاکی از آن است که حذف ارز ترجیحی و رفتن به سمت ارز نیمایی برای واردات مواد اولیه شیرخشک از همین حالا باوجود اختصاص ارز دولتی تاثیر خود را بر قیمت‌ها گذاشته است؛ پس انتظار دارید هنگامی‌که هزینه تامین مواد اولیه ۶ برابر می‌شود قرار است چه بر سر نرخ محصول نهایی بیاید؟