دیپلماسی و آزادسازی منابع بلوکهشده
علی ماجدی-سفیر سابق ایران در آلمان، ژاپن و برزیل
مسئله آزادسازی منابع ارزی بلوکه شده ایران در برخی از کشورهای جهان که با ما مراوده تجاری داشتهاند از مهمترین مواردی است که میتواند در صورت از سرگیری مذاکره بهعنوان یکی از مسائل پراهمیت در چارچوب مذاکرات مورد بررسی قرار گیرد. اما پیش از هر بحثی باید به این موضوع پرداخت که اصلا امکان شکلگیری مذاکرات بین ایران و غرب وجود دارد و آیا میتوان نسبت به احیای برجام در هفتهها و ماههای آینده امیدوار بود؟ همانطور که گفته شد در حال حاضر بزرگترین مسئلهای که ما در کشور با آن مواجهیم مربوط به حوزه سیاست خارجه بهویژه برجام است؛ بهعبارتی باتوجه به اظهارات مقامات دولت پیرامون مسئله برجام نوعی سردرگمی احساس میشود که آنهم به احتمال زیاد بهزودی رفع خواهد شد. نشانههایی که دیده میشود حاکی از فقدان یک جمعبندی نهایی در بین سیاستگذاران و دولتمردان فعلی جمهوری اسلامی ایران است.
البته ممکن است پشت پرده اتفاقات دیگری افتاده باشد اما همین که دیدارهای دوجانبه بین ایران با ۵ قدرت جهانی بهجای برگزاری نشستی تحت نام ۱+۴ برگزار شده، نشاندهنده نبود همان جمعبندی منسجم و مشخص دولت در زمینه برجام است، زیرا با این کار بهنظر میرسد تمایلی برای برگزاری نشستی در چارچوب برجام وجود نداشته است.
نکته قابلتامل این است که برخی مسئولان دولت مانند رئیس سازمان انرژی اتمی اظهاراتی را مبنی بر لزوم لغو تمامی تحریمها برای قبول شروع مذاکره ازسوی ایران مطرح میکنند. باید توجه داشت که به تحریمهای برجامی اشاره نشده، بلکه برخی از مقامات دولت جدید آغاز مذاکره را منوط به لغو همه تحریمها میکنند که این مسئله امکانپذیر نخواهد بود، زیرا نه امریکاییها و نه اروپاییها چنین شرطی را برای بازگشت به میز مذاکره ازسوی ایران نخواهند پذیرفت.
دولت قبل هم لغو تحریمهای برجامی را پیششرطی برای مذاکره تعیین کرده بود، اما وقتی ما خواهان لغو همه تحریمها میشویم، عملا مذاکره را خالی از معنا میکنیم. اگر قرار باشد همه تحریمهای برجامی و غیربرجامی لغو شوند، دیگر نیازی به مذاکره نیست. در حال حاضر مذاکرات پیرامون لغو تحریمها انجام میشود و چنین تناقضی اعلام مثبتی در زمینه احیای برجام نیست؛ بنابراین اگر ارادهای برای رفع تحریمها وجود دارد باید به این نکته توجه داشت زیرا چنین اظهاراتی نقض غرض است. با تمام این تفاسیر بهنظر میرسد دولت در روزها و هفتههای آینده به یک اجماعنظر خواهد رسید و باتوجه به نشانههایی که از اظهارات مقامات دولت دریافت شده، میتوان به مثبت بودن نظر دولت در راستای احیای برجام امیدوار بود. البته وضعیت اقتصاد کشور نیز بهگونهای است که رفع تحریمها و محدودیتهای برجامی میتواند دست دولت را در زمینه اجرای برنامههای اقتصادی در داخل کشور بازتر کند؛ از همین رو میتوان نسبت به رضایت دولت برای بازگشت به میز مذاکره ابراز امیدواری کرد.