توسعه فعالیت‌های اکتشافی و شناسایی ذخایر جدید و غنی مواد معدنی در کشور، توجه به شرکت‌های دانش‌بنیان و پژوهش‌محور در راستای توسعه چندجانبه بخش معدن و در نهایت حرکت به سمت رونق فرآوری، تولید ارزش افزوده و تکمیل این زنجیره از مسائلی است که می‌تواند دومینووار موجب بهبود اقتصاد کشور در تمامی زمینه‌ها شود.

خلأ تولید داده‌های اکتشافی
امید اصغری، مدیر موسسه پژوهشی و آموزشی مشترک دانشگاه تهران و ایمیدرو (یونیدرو) در همایش فرصت‌های سرمایه‌گذاری در صنعت فولاد گفت: در زمینه تولید داده‌های پایه‌‌ای اکتشافات معدنی در کشور می‌توانیم بخش خصوصی را برای انجام سرمایه‌گذاری در این حوزه بیش از پیش ترغیب کنیم. به گزارش دنیای معدن این همایش اول اسفند امسال با حضور مدیران، کارشناسان، اساتید، متخصصان و فعالان عرصه تولید فولاد و آهن کشور در هتل المپیک تهران برگزار شد. امید اصغری در این برنامه گفت: باتوجه به وظایف دولت‌ها برای انجام سرمایه‌گذاری و اکتشاف و تامین زیرساخت‌های لازم هنوز اکتشافات خوبی در کشور انجام نشده است. وی اظهار کرد: باید داده‌های زیادی در چند سال گذشته آماده می‌شد تا بتوانیم اکتشافات را در کشور توسعه دهیم، در حالی که هنوز هم در این زمینه خلأ بزرگی وجود دارد. مدیر موسسه پژوهشی و آموزشی مشترک دانشگاه تهران و ایمیدرو یادآور شد: در کشور ما تاکنون در حوزه اکتشاف کار بزرگی انجام نشده، در حالی که می‌توانیم بخش خصوصی را برای انجام سرمایه‌گذاری در این حوزه بیش از پیش ترغیب کنیم. وی به سومین جشنواره ایده ارزش‌آفرین معدن و صنایع معدنی اشاره کرد و افزود: هر فعالی در این حوزه ایده خوبی داشته باشد مستقیم می‌تواند به این موسسه مراجعه کند. اصغری اظهار کرد: فراهم آوردن فرصت‌های همکاری با شرکت‌های دانش‌بنیان و صاحبان کسب‌وکار در این حوزه می‌تواند به بومی‌سازی این صنعت کمک شایان توجهی کند. وی یادآور شد: ترویج نوآوری و کمک به تجاری‌سازی کسب‌وکار و ارائه ایده‌های نو توسط شرکت‌های دانش‌بنیان می‌تواند به افزایش سرمایه‌گذاری در این بخش منجر شود.

فعالیت شرکت‌های دانش‌بنیان
مدیر موسسه پژوهشی و آموزشی مشترک دانشگاه تهران و ایمیدرو با بیان اینکه هم‌اکنون ۵ هزار و ۵۰۰ تا ۶ هزار شرکت دانش‌بنیان در کشور وجود دارد، گفت: صنایع مختلف می‌توانند به‌صورت مستقیم از ظرفیت‌های معدنی و صنایع فولادی این شرکت‌ها استفاده کنند. اصغری بر ضرورت رصد و پالایش ایده‌های جدید در شرکت‌های دانش‌بنیان تاکید کرد و گفت: تاکنون ۶۹ ایده در ۶ بخش ارائه شده که چند ایده آن مربوط به زنجیره آهن است و باید به فعالان این عرصه معرفی شود. وی یادآور شد: ایجاد درآمدهای بیشتر، ارتقای بهره‌وری و کاهش زمان عملیات نسبت به سایر روش‌های سنتی از ویژگی‌های ایده‌های نو در صنعت فولاد و آهن کشور است که می‌تواند ریسک سرمایه‌گذاری در زنجیره فولاد را برای سرمایه‌گذاران کمتر کند و ایجاد سامانه هوشمند پایش و تحلیل بهره‌وری در حوزه معدنی کشور در این زمینه بسیار ضروری است. اصغری اظهار کرد: در صنعت آهن و فولاد کیفیت و ترکیب شیمیایی کنسانتره تولید شده بسیار تاثیرگذار است و پایش کیفیت مواد اولیه و توجه به مسائل زیست‌محیطی می‌تواند در هر گونه سرمایه‌گذاری در این بخش تاثیر‌گذار باشد. گفتنی است همایش فرصت‌های سرمایه‌گذاری در صنعت فولاد با برگزاری دو میزگرد فرصت‌های سرمایه‌گذاری در صنعت فولاد و آسیب‌شناسی و ارائه راهکارهای توسعه سرمایه‌گذاری در حوزه بالادستی زنجیره فولاد با مشارکت شرکت‌ سرمایه‌گذاری ارزش به‌عنوان حامی این همایش و شرکت رستاپاد و شرکت مهندسی فن‌آور معادن و فلزات برگزار شد.

تحریم‌ناپذیر بودن معادن
بنا بر نظر رئیس نظام مهندسی معدن کشور، معدن تنها بخش تحریم‌ناپذیر اقتصاد ایران است. به گزارش دنیای معدن، تقی نبئی، رئیس نظام مهندسی معدن کشور گفت: معدن به‌‌دلیل تنوع‌پذیری و نیاز بازار‌های بین‌المللی حتی از سوی کشور‌های متخاصم تحریم‌ناپذیر است و به‌خوبی می‌تواند جایگزین نفت شود. او اضافه کرد: استان قزوین با دارا بودن بیش از ۲ درصد ذخایر معدنی و استخراج بیش از ۳ درصد ظرفیت استخراجی کشور، باوجود اینکه یک درصد از مساحت کشور را داراست، فعالیت‌های معدنی گسترده‌ای دارد. نبئی با بیان اینکه مواد اولیه مصالح ساختمانی، شیشه، سنگ‌آهن و سرب و روی از معادن استان قزوین استخراج می‌شود، گفت: استان قزوین دومین استخراج‌کننده مس کاتدی در کشور است و معادن استان حدود ۱۲ هزار تن ذخیره مس با عیار ۹۹.۹ درصد با گرید صادراتی ذخیره دارد که تاکنون کمتر از این ظرفیت استفاده شده است. رئیس نظام مهندسی معدن ایران افزود: معدن به‌خاطر تنوع‌پذیری و نیاز بازار‌های بین‌المللی حتی ازسوی کشور‌های غربی تحریم‌ناپذیر است و علت اصلی توسعه نیافتن معدن توسعه نیافتن صنایع معدنی و فرآوری است؛ از همین رو خام‌فروشی در کشور ما رخ داده است.

حرکت به‌ سمت صادرات فرآوری‌شده‌ها
وی با بیان اینکه صنعت مس، سرب و روی، سنگ‌آهن و سیمان در استان قزوین پیشرفت فوق‌العاده‌ای داشتند، افزود: بازار‌های جهانی حتی بازار‌های کشور‌های همسایه نیاز چندانی به محصولات معدنی خام ندارند، به همین علت باید به سمت فرآوری محصولات معدنی برویم. بخش معدن به‌ویژه مس و حتی خاک‌های صنعتی مرغوب فقط تا ۱۰ سال دیگر ظرفیت استخراج دارند و باید دستگاه‌های متولی صدور مجوز، از جمله منابع طبیعی برای اکتشاف معادن جدید همکاری کنند. رئیس نظام مهندسی معدن کشور ادامه داد: معدنکاری عوارض طبیعی خاص خود را دارد و این عوارض بیشتر در کنار واحد‌های فرآوری ایجاد می‌شود. با اجرای دستورالعمل‌های زیست‌محیطی این عارضه‌ها کنترل می‌شوند تا کمترین میزان خسارت به طبیعت وارد شود. نبئی اضافه می‌کند: اغلب مواد معدنی که در استان قزوین استخراج می‌شوند، مثل سیلیس به هیچ وجه با آب ترکیب نمی‌شوند و کمترین میزان خسارت به محیط‌زیست را دارند.

بی‌توجهی به ظرفیت معادن
علی‌محمد زمانی، رئیس هیات مدیره خانه صنعت و معدن ایران و عضو هیات رئیسه خانه صنعت کشور درباره ظرفیت‌های معدنی کشور گفت: ۳۰ درصد اقتصاد کشور، مبتنی بر درآمدزایی معدنی است. زمانی افزود: معدن در کشور و استان قزوین، باوجود اینکه اثر بسیاری بر اقتصاد دارد، از نگاه دولت مغفول مانده و معدنداران با مشکلات عدیده‌ای روبه‌رو هستند. وی اضافه کرد: پیشرفت برخی کشورها مرهون توجه به معادن و استفاده از این ظرفیت‌ها در تولید ملی‌شان است، اما در کشور ما به این ظرفیت اهمیتی چندانی داده نمی‌شود.

سخن پایانی
جهان امروز به سمت بهره‌گیری گسترده از مواد معدنی حرکت کرده است. توسعه صنایع وابسته به معادن اهمیت بازارهای جهانی و اقتصاد معادن را برای حلقه‌های زنجیره پررنگ‌تر کرده است. ایران نیز به‌عنوان یک کشور مهم معدنی در جهان، باید به سمت توسعه اقتصاد معدنی برود و با در نظر گرفتن بسترهای مناسب توسعه‌ای برای بخش معدن، از ظرفیت‌های مناسب این عرصه بهره گیرد.