الگوی بیمه خودرو کشور

اصول بیمه خودرو در کشورهای خارجی براساس ارزیابی ریسک است. پیش از اینکه هر کالایی بیمه شود، ریسک و خطر آن موردارزیابی قرار می‌گیرد و هزینه بیمه بر این پایه تعیین می‌شود. در برخی کشورها مانند انگلیس حق‌بیمه از ۳۰۰ پوند آغاز می‌شود و به ۱۰۰۰ پوند هم می‌رسد. همچنین در کنار ریسک باید فراوانی‌ها موردتوجه قرار گیرد. وقتی میزان ریسک خودرو تعیین شد، حق بیمه تعیین می‌شود و در این‌باره دیگر چون‌وچرایی از سوی صاحبان خودرو و شرکت‌های بیمه مطرح نمی‌شود.

در حوزه ایمنی و کیفیت خودرو و پرداخت حق بیمه، مسئله بستگی به منطقه سکونت دارد. به‌عنوان مثال در امریکا یا کانادا در ایالت‌ها و شهرهای گوناگون حق بیمه براساس چارچوب‌هایی خاص تعیین می‌شود. در این کشورها حدود ۵۰ تا ۵۴ موضوع برای ارزیابی ریسک و تعیین بیمه خودرو اعم از شخص ثالث و بدنه وجود دارد. این عدد در کشورهای اروپایی به ۱۹ تا ۲۳ آیتم کاهش می‌یابد. البته در برخی از کشورهای اروپایی این آیتم‌ها ممکن است به ۹ یا ۱۰ موضوع هم برسد؛ علاوه‌بر اینکه در این کشورها بیمه بدنه و شخص ثالث از یکدیگر جدا نیستند و همزمان فروخته می‌شوند همان‌طور که در ایران بیمه حوادث در کنار بیمه بدنه به فروش می‌رسد.

متاسفانه در ایران پایه بیمه خودرو براساس قانون ۱۳۱۶ خورشیدی برگرفته از دو کشور فرانسه و آلمان است که در این حدود ۸ دهه، تغییری نکرده و نرخ‌ها براساس قانون همان سال تعیین می‌شود. همچنین صدور حق بیمه در کشور ارزیابی ریسک نبوده، بلکه براساس رقابت بین شرکت‌های بیمه‌ای تعیین می‌شود. به این ترتیب هر شرکت بیمه‌ای که به جمع شرکت‌های قبل اضافه می‌شود، چون محصول جدیدی ندارد برای داشتن سهم، وارد رقابت در تعیین حق بیمه می‌شود.

حق بیمه واقعی براساس فاکتورهای راننده یا وسیله نقلیه مشخص نمی‌شود، در نتیجه شرکت‌های بیمه هنگام پرداخت بیمه چون‌وچرا زیادی دارند. بیمه جایگاه اعتماد است اما این اعتماد در کشور ما به‌نوعی زیرسوال رفته است.

فروش حق بیمه در ایران حدود ۱۱ درصد است و علت پایین بودن این امر هم به همان اعتماد برمی‌گردد، چراکه خدمات شرکت‌های بیمه‌ای نمی‌تواند مطلوب باشد. گرانی خودرو و قدرت صاحبان خودرو در کنار اجباری نبودن بیمه بدنه و رضایت نداشتن مشتریان از خدمات ارائه‌شده، مسائلی است که آمار فروش بیمه را در ایران پایین نگه داشته است. براساس قانون بیمه خودرو، از یک خودرو با ۵ سال کارکرد باید درصدی استهلاک گرفته شود، درصدی فرانشیز و البته درصدی هم برای سایر هزینه‌ها درنظر گرفته می‌شود. صاحب خودرو هنگام خرید بیمه‌نامه نمی‌داند که می‌تواند از پوشش حق فرانشیز یا حد استهلاک هم استفاده کند. البته اگر شرکت بیمه‌گذار این موارد را پوشش دهد. حتی صاحب خودرو هم می‌تواند از پوشش نوسان قیمت‌ها استفاده کند. این در حالی است که در کشور، فقط حق بیمه پوشش‌های اصلی گرفته می‌شود. نمایندگی‌های بیمه هم آموزش لازم را ندیده‌ و نمی‌توانند مسائل را برای صاحبان خودرو به‌طور شفاف توضیح دهند؛ از این‌رو فاصله بیمه خودرویی کشور با کشورهای جهان بسیار زیاد است.

درحال‌حاضر موتورسیکلت‌های بسیاری در سطح کلانشهرهایی مانند تهران، اصفهان و... تردد دارند که فاقد بیمه‌نامه هستند. در کلان موضوع خلأ ریسک در تعیین حق بیمه خودرو در کشور وجود دارد که مبنا آن هم رقابت بین شرکت‌های بیمه‌گذار است. در بخش بیمه شخص ثالث هزینه از سوی بیمه مرکزی اعلام می‌شود و براساس روش‌های تعیین شده شرکت‌ها می‌توانند آن را ۲ درصد تخفیف ارائه دهند. اما در بیمه بدنه حق بیمه به شرکت‌های بیمه‌گذار واگذارشده که تابعی از آیین‌نامه سال ۹۴ است.

در نتیجه این نرخ‌ها براساس ویژگی خودرو تعیین می‌شود و هرچه خودرو گران‌تر و لوکس‌تر، حق بیمه آن بالاتر خواهد بود و در تعیین این حق بیمه هیچ ارزیابی از راننده وجود ندارد. در حالی که از سال‌های سال قبل خودرو وارد ایران شده امابه‌تازگی موضوع راننده‌محور شدن در قانون پرداخت حق بیمه مطرح شده و قرار است اجرایی شود؛ آن هم در عصری که کشورها به سوی استفاده از خودروهای خودران می‌روند. مثلا در کشورهای حاشیه خلیج‌فارس مانند امارات قرار است تا پیش از ۲۰۳۰ میلادی خودران‌ها در این کشور تردد داشته باشند. با این حال، ما همچنان درگیر بدیهیات بیمه‌ای خودروهای با سوخت فسیلی هستیم و مدت زیادی نیست موضوع راننده‌محور شدن حق بیمه‌ها در کشور مطرح شده است.