گاوداری‌های ایران همتراز گاوداری‌های امریکاست

مهدی مسعودی، دبیر کمیسیون کشاورزی اتاق تعاون بااشاره به حضور یک هیات مجارستانی در ایران، گفت: آنها در بازدید از کشتارگاه‌ها و کارخانجات غذایی ایران از دستگاه‌ها و تجهیزات تولید، از پیشرفت صنعت دام ایران حیرت کردند و می‌گفتند کشتارگاه‌های مازندران در اروپا هم پیدا نمی‌شود. وی ادامه داد: در صنعت، غذا، دام و طیور، باوجود فرسودگی در برخی واحدهای تولیدی، اما واحدهایی را نیز داریم که با تجهیزات به‌روز دنیا در حال فعالیت و تولید هستند و با بهترین واحدهای تولیدی دنیا برابری می‌کند. دبیر کمیسیون کشاورزی اتاق تعاون همچنین گفت: ذهنیت تولید اجناس درجه چندم و فیک در چین کاملا اشتباه است.  در بازدید از این کشور دو سازنده کارخانه خوراک دام مشاهده کردم که بسیار بی‌نظیر بود؛ همانها در ایران نیز همین کارخانه را تاسیس کرده و به ایرانیان داده‌اند که بسیار باکیفیت است. به‌گفته مسعودی؛ با بازدید از گاوداری‌های امریکا، معتقدم که گاوداریهای ما اگر بالاتر نباشد، پایین‌تر هم نبوده و کاملا همتراز با گاوداری‌های امریکا هستند.

استفاده ۴۰ درصدی از ظرفیت تولید به‌دلیل افزایش هزینه‌ها

منصور پوریان، رئیس شورای تامین‌کنندگان دام کشور درگفت‌وگو با روزنامه صمت در این زمینه گفت: به‌طورکلی حوزه دامداری و دامپروری در ایران در 3 بخش دامپروری‌ها یا گاوداری‌های عمده به‌روز یا مدرن، سنتی و خانگی که در روستاها و به‌صورت محلی بوده فعالیت می‌کنند.

وی ادامه داد: گاوداری‌های مدرن کاملا با سیستم به‌روز دنیا در حال فعالیت هستند و تجهیزات و جایگاه‌های استراحت دام، نگهداری و انبار علوفه و تمام مسائل مرتبط با تولید و پرورش دام کاملا به‌روز و مدرن است؛ چراکه هر بخش تولیدی دام باید قبل از تاسیس، طرح و برنامه خود را به وزارت جهاد و سازمان‌های مرتبط با وزارت جهاد در استان‌ها ارسال کرده و براساس استفاده از سیستم‌ها و تجهیزات به‌روز مجوزات لازم را دریافت کنند.

رئیس شورای تامین‌کنندگان دام کشور نیز بااشاره به بازدید خود از گاوداری‌های دیگر کشورها مانند  ارمنستان، پاکستان و حتی عراق گفت: در این بازدیدها مشاهده کردم که اغلب تجهیزات استفاده‌شده در واحدهای تولیدی کشور ما شرایط و بسیار بالایی داشته و کاملا به‌روز هستند.

پوریان در پاسخ به اینکه آیا این تجهیزات و سیستم‌ها تولید داخلی کشور بوده یا وارداتی است، گفت: اغلب تجهیزات و دستگاه‌های استفاده‌شده در این گاوداری‌ها مانند آبخورها و سایر موارد تولید، داخلی هستند. وی همچنین درباره مزیت دامداری صنعتی نیز گفت: منفعت‌های بالای دامداری صنعتی، با استفاده از تجهیزات اتوماتیک، کاهش نیاز به پرسنل خرد، تولید دام‌هایی با میزان گوشت بیشتر و شیردهی بالاتر با اصلاح نژاد، افزایش سرعت رشد و بهره‌برداری با تغذیه مناسب تولید دامی، امکان پرورش تعداد بالای دام و در نتیجه افزایش سرمایه از مزیتهای بالای تولید دام به صورت صنعتی است. به‌گفته پوریان؛ مصرف کلی ما حدود یک میلیون تن گوشت قرمز در سال است که از این میزان تقریبا ۷۰ درصد مربوط به گوشت گوساله است.

وی همچنین درباره امکان دستیابی به خودکفایی در تولید دام و گوشت قرمز در افق چندساله، گفت: در حال‌ حاضر به‌دلیل افزایش هزینه‌های تولید شهرک‌های دامپروری کشور حتی از ۴۰ درصد ظرفیت تولید خود استفاده نمی‌کنند، همچنان که در دهه ۹۰ که بی‌نیاز از واردات این محصول بودیم نیز، این واحدها فقط از توان ۵۰ درصدی تولید خود استفاده می‌کردند. ظرفیت اماکن تولید دام ما به‌میزانی بالا است که در اصل می‌توانیم علاوه بر خودکفایی در تولید داخل، صادرات نیز داشته باشیم.

رئیس شورای تامین‌کنندگان دام کشور ادامه داد: یکی از دلایل ضعف ما در تولید این بوده که به‌دلیل اینکه اقلیم ایران خشک و نیمه‌خشک است، با فقر مرتع رو‌به‌رو هستیم و متاسفانه به‌دلیل شرایط اقلیمی، مرتع باظرفیتی نداریم که بتواند تمام جنبه‌های تولید را پوشش دهد. به همین دلیل کاهش تولید را در بیشتر بخش‌ها شاهد بوده‌ایم.

وی درباره واردات نهاده‌ها و خوراک دام نیز گفت: در حال ‌حاضر بیشتر نهاده‌ها و خوراک دام برای تولید از طریق واردات تامین می‌شود که این مورد نیز به‌دلیل چالش‌های وارداتی مانند برخی قواعد و قوانین آنی و نرخ ارز درگیر مشکلاتی می‌شود. به‌دلیل شرایط ویژه گوشت قرمز، نمی‌توان کل نیاز داخلی را از طریق تولید داخل تامین کرد و همواره در برخی از فصول کسری‌هایی وجود دارد که سعی می‌شود از طریق واردات تامین شود.

وی افزود: در بخش گوشت، بیشترین ارز به نهاده‌ها تعلق دارد که صرفا عامل تاثیرگذار و پایه‌ای در بخش تولید گوشت و دام زنده نیست بلکه بخش گوشت مرغ را نیز شامل می‌شود تا این نهاده‌ها تامین نشود، امکان تولید پایدار و مستمر وجود نخواهد داشت.

آخرین آمار مرکز آمار ایران

بر اساس نتایج طرح آمارگیری از کشتار دام کشتارگاه‌های رسمی کشور در ماه آذر ۱۴۰۳، وزن گوشت قرمز عرضه‌شده انواع دام‌های ذبح‌شده در کشتارگاه‌های رسمی کشور در آذر ۱۴۰۳ جمعا ۳۲.۱۵۲ تن گزارش شده، که سهم گوشت گاو و گوساله بیش از سایر انواع دام بوده است.

براساس نتایج این آمارگیری، گوشت گاو و گوساله با 17 هزار و 413 تن، ۵۴.۲ درصد از وزن کل گوشت قرمز عرضه‌شده را به خود اختصاص داده است. گوشت گوسفند و بره با 11 هزار و 590 تن، بز و بزغاله با 2 هزار و 380 تن و سایر انواع دام با ۷۶۹ تن، به‌ترتیب ۳۶ درصد، ۷.۴ درصد و ۲.۴ درصد از وزن کل گوشت قرمز عرضه‌شده را به خود اختصاص داده‌اند.

مقایسه عملکرد کشتارگاه‌های رسمی کشور در آذر ۱۴۰۳ با ماه مشابه سال ۱۴۰۲، نشان‌دهنده کاهش ۱۳درصدی مقدار عرضه گوشت قرمز در کشتارگاه‌های رسمی کشور است.

مقدار تولید گوشت در آذر ۱۴۰۳ نسبت به ماه مشابه سال ۱۴۰۲ برای گوسفند و بره ۹ درصد، برای بز و بزغاله ۷درصد، برای گاو و گوساله ۱۵درصد، برای گاومیش و بچه‌گاومیش ۲۳ درصد و برای شتر و بچه‌شتر ۳۶ درصد کاهش داشته است.

همچنین نتایج حاصل از این طرح آمارگیری نشان می‌دهد که مقدار عرضه گوشت قرمز در کشتارگاه‌های رسمی کشور در آذر ۱۴۰۳ نسبت به ماه قبل (آبان) در حدود ۴ درصد کاهش داشته است.

 بررسی نتایج حاصل از سایر طرح‌های آمارگیری در زیربخش دام نشان می‌دهد که بخشی از کشتار دام به‌ویژه دام سبک در خارج از کشتارگاه‌های رسمی انجام می‌شود و آمار مربوط به این نوع کشتار در این گزارش لحاظ نشده است.

جایگاه ایران در تولید گوشت آسیا

براساس گزارش‌های فائو، ایران رتبه ۱۱ تولید گوشت آسیا را به خود اختصاص داده است.

جدیدترین آمار منتشرشده از سوی سازمان جهانی خواربار و کشاورزی ملل متحد نشان می‌دهد که تولید گوشت در ایران طی سال ۲۰۲۴ با کاهش ۲ درصدی نسبت به سال گذشته مواجه شده و به ۲ میلیون و ۶۰۲ هزار تن رسیده است.

ایران در سال میلادی گذشته، ۲ میلیون و ۶۶۰ هزار تن گوشت تولید کرده بود.

 در حالی که تولید گوشت در سال ۲۰۲۴ نسبت به سال گذشته، ۵۸ هزار تن کاهش یافته، اما میزان واردات در این سال، ۲۰۴ هزار تن افزایش داشته است. در سال گذشته ایران ۱۴۷ هزار تن گوشت وارد کرده بود که این رقم در سال ۲۰۲۴ با افزایش ۱۳۸درصدی مواجه شد و به ۳۵۱ هزار تن رسیده است.

ایران در رتبه ۱۱ تولید گوشت آسیا

براساس این گزارش، ایران یازدهمین تولیدکننده بزرگ گوشت در آسیا طی سال ۲۰۲۴ بود و چین با تولید ۹۸میلیون تنی در رتبه نخست آسیا قرار داشته است. هند با جمعیت تقریبا برابر با چین، یک‌دهم این کشور یعنی ۱۰میلیون تن گوشت تولید کرده و در رتبه دوم جهان قرار گرفته است. ایران نیز در رتبه ۱۱ آسیا از این نظر قرار گرفت. ترکیه هم حدود دو برابر ایران در این سال گوشت تولید کرد.

راز رشد مصرف گوشت در ایران با وجود گرانی

آمار فائو نشان می‌دهد باوجود افزایش قابل‌ملاحظه نرخ گوشت در ایران، مصرف این محصول در سال ۲۰۲۴ نه‌فقط کاهش نیافته، بلکه با رشد ۴ درصدی نسبت به سال قبل مواجه شده است. واردات و توزیع گوشت تنظیم بازاری در فروشگاه‌های زنجیره‌ای، این مسئله را توضیح می‌دهد. مصرف گوشت در کشور طی سال میلادی گذشته، ۲ میلیون و ۷۶۸ هزار تن بوده است.

ایران صادرکننده خالص گوشت مرغ

بخش مهمی از تولید گوشت ایران در سال ۲۰۲۴ مربوط به تولید گوشت مرغ بوده، به‌طوری‌که ۲ میلیون و ۴۸ هزار تن از این نوع گوشت در ایران طی این سال تولید شده است. تولید گوشت مرغ کشور در سال ۲۰۲۴ نسبت به سال گذشته، تغییر محسوسی نداشته است. ایران صادرکننده خالص گوشت مرغ در سال ۲۰۲۴ بوده، به‌طوریکه ۷۰ هزار تن از این محصول را صادر و ۵۷ هزار تن وارد کرد. صادرات گوشت مرغ ایران در این سال نسبت به سال قبل رشد دو برابری داشته است.

کاهش تولید و افزایش واردات گوشت گوسفند و گوساله

تولید گوشت گوسفند در ایران طی سال ۲۰۲۴ با کاهش ۵درصدی مواجه شد. ایران که در سال ۲۰۲۳ بالغ بر ۲۹۸هزار تن از این نوع گوشت تولید کرده بود، در سال ۲۰۲۴ بالغ بر ۲۸۳ هزار تن گوشت گوسفند تولید کرده است. براساس آمار فائو، واردات گوشت گوسفند ایران در سال ۲۰۲۴ نسبت به سال قبل، رشد ۵۶ درصدی داشته و به ۵۸ هزار تن رسیده است.

تولید گوشت گوساله در ایران که طی سال ۲۰۲۳ بالغ بر ۳۰۴ هزار تن اعلام شده بود، در سال ۲۰۲۴ با کاهش ۱۳درصدی به ۲۶۵ هزار تن رسیده است. ایران در این سال همچنین ۲۳۵ هزار تن گوشت گوساله وارد کرده که این رقم نسبت به سال قبل حدود ۳ برابر شده است.

سخن پایانی

بررسی آمارهای ارائه‌شده از منابع رسمی داخلی و خارجی حاکی از کاهش مصرف گوشت قرمز در ایران به‌دلیل افزایش هزینه‌های خانوار و عدم‌توازن بین درآمد و تورم است. اتفاقی که شاید در سال‌های اولیه خود را با کاهش مصرف و یا کمرنگ شدن جایگاه این محصول پراهمیت در سبد خانوار ایرانی نشان دهد اما در آینده سلامت ایرانیان را نشانه خواهد رفت. بر همین اساس گرچه واردات گوشت و تخصیص ارز دولتی به آن، با هدف قرارگیری این محصول در بین سفره‌های مردم جامعه شکل گرفت، اما متاسفانه به‌دلیل افزایش هزینه‌ها به‌ویژه در ماه‌های گذشته، دوباره شاهد کاهش رنگ این محصول در بین سبد خانوار خواهیم بود.