تولید انرژی در کشور بالا است، اما این مقدار انرژی در بخش‌های مختلف صنایع، خانگی یا نیروگاهی، به شکل نامناسب مصرف می‌شود. قیمت‌های ارزان انرژی سبب می‌شود بهینه‌سازی مصرف در بخش‌های مختلف صرفه اقتصادی نداشته باشد.

پیش از انقلاب تنها در نقاط محدودی در تهران، گازکشی داشتیم اما بعد از 8 سال دفاع مقدس براساس سیاست دولت وقت، به‌دنبال توسعه زیرساخت‌های تولید گاز بودیم تا از منابعی که در اختیار داریم برای افزایش رفاه و برقراری عدالت استفاده کنیم. در آن زمان مخزن پارس‌جنوبی هم کشف شده بود و دولتمردان در پی استفاده بیشتر از این نعمت خدادادی بودند.

شرایط به‌گونه‌ای پیش رفت که همزمان با افزایش تولید، شاهد گسترش شبکه مصرف گاز در کلانشهرها و شهرهای بزرگ بودیم، به این ترتیب مخازن درون‌سرزمینی، همچنین پارس‌جنوبی توسعه یافت. از طرف دیگر، توسعه شبکه گازرسانی در دستور کار قرار گرفت و سرانجام مصرف گاز در کشور افزایش یافت.

روند افزایش تولید و مصرف گاز در دهه ۸۰ شمسی وارد مرحله جدیدی شد. در همین ایام به نقطه‌ای رسیدیم که رشد شبکه گازرسانی و توسعه صنایع از روند توسعه مخازن و رشد تولید گاز، پیشی گرفت و به‌تدریج با پدیده ناترازی انرژی مواجه شدیم.

در ۲۰ سال اخیر همواره با چالش ناترازی انرژی روبه‌رو بوده‌ایم. در سال‌های گذشته نیازهایی را در بخش صنایع و زیرساخت‌های پتروشیمی در نظر گرفتیم که سبب افزایش تقاضای گاز در کشور شده است. در واقع به‌دلیل در دستور کار قرار گرفتن توسعه پتروشیمی‌محور، مصرف گاز همچنان رو به افزایش بوده و طبق برنامه قرار است تولید محصولات پتروشیمی به ۱۳۰میلیون تن در سال برسد. این در حالی است که به دلایل مختلف از جمله تحریم‌های اقتصادی در زمینه تولید گاز به‌هیچ‌وجه مطابق الگوی توسعه مصرف پیش نرفتیم.

براساس عملکرد شرکت ملی گاز، اولویت تامین گاز همواره با بخش خانگی و واحدهای تجاری خرد بوده است. به‌همین‌دلیل تامین سایر نیازها همچون صادرات، گازرسانی به نیروگاه‌ها و تامین گاز صنایع و پتروشیمی‌ها در فصل سرما با مشکل مواجه می‌شود.

اکنون نزدیک به ۸۵ درصد تامین برق کشور از طریق نیروگاه‌های حرارتی است. تولید برق در این نیروگاه‌ها وابسته به گاز و سوخت مایع است، به‌همین‌سبب در فصل سرما با چالش روبه‌رو هستیم. در سال‌های گذشته نیاز به برق مصرفی در شبکه هم افزایش یافته است، اما همزمان با این رشد تقاضا به‌دنبال بهینه‌سازی مصرف در شبکه انتقال و توزیع برق نبودیم.

در شرایط کنونی به‌طورمیانگین در شبکه انتقال و توزیع برق، حدود ۲۰ درصد تلفات انرژی داریم. راندمان نیروگاه‌های حرارتی نیز به‌طورمتوسط، چیزی حدود ۳۰ درصد است. برای نمونه راندمان نیروگاه بعثت که یکی از نیروگاه‌های قدیمی در جنوب تهران است، اکنون حدود ۱۸درصد است و به این ترتیب بیش از ۸۰ درصد انرژی تحویلی به نیروگاه در پیک مصرف، به شکل گرما و بدون هیچ کارآیی به فضا متصاعد می‌شود.

این در حالی است که می‌توان با بهره بردن از توربین‌های نسل جدید و استفاده از سیکل ترکیبی در نیروگاه‌های موجود، از اتلاف انرژی جلوگیری کرد، البته اقدام‌هایی برای افزایش راندمان نیروگاه‌ها در دستور کار قرار گرفته که باید با سرعت بیشتری پیگیری شود.

تلاش برای جلوگیری از اتلاف انرژی در زمینه گازهای مشعل را بسیار ضروری است. اکنون مقدار گازسوزی بسیار قابل‌توجه است، البته با برنامه‌ریزی و پیگیری وزارت نفت انتظار می‌رود با بهره‌برداری از پروژه‌های جمع‌آوری گازهای مشعل، مقدار گازسوزی به‌حداقل برسد.

 تولید انرژی در کشور بالاست، اما این مقدار انرژی در بخش‌های مختلف صنایع، خانگی یا نیروگاهی، به‌شکل نامناسب و بدی مصرف می‌شود. در سال‌های گذشته جای خالی یک مرکز ذیل معاونت رئیس‌جمهور با عنوان «سازمان بهینه‌سازی و مدیریت مصرف انرژی» احساس می‌شد. خوشبختانه ایجاد این سازمان در قانون برنامه هفتم توسعه پیش‌بینی شده است و دولت باید این موضوع را پیگیری کند، زیرا اکنون به‌شدت نیازمند رصد مصرف، همچنین هماهنگ‌سازی میان اجزای تولید و مصرف انرژی در کشور هستیم.