کیفیت و ایمنی خودروهای تولید داخل، همیشه یکی از دغدغه‌های اصلی صنعت و بازار خودرو کشور بوده است. واقعیت این است که سطح ایمنی در هیچ‌کدام از خودروهای تولید داخل بالا نیست، نهایت اینکه در برخی از خودروهای موجود بتوانیم سه ستاره بگیریم. همواره آنچه مشتری از تولیدکننده می‌خواهد ظاهر زیبا، نرخ منطقی و کیفیت خوب است. حال اگر درباره خودرو، خودروساز این‌ خواسته‌ها را در قالب خودرویی با پلتفرمی قدیمی هم ارائه دهد، چندان مشکلی ندارد. طراحی زیبا، نرخ رقابتی مناسب و کیفیت و خدمات خوب، سه ضلع اصلی در طراحی خودرو هستند که اگر رعایت شوند ترجیحا می‌توان گفت پلتفرم خیلی مهم نیست. اگر خودروساز با یک پلتفرم قدیمی بتواند خودرو خوب با نرخ و کیفیت مناسب طراحی و تولید کند، قطعا تقاضا دارد. البته در مقابل پلتفرم جدید ایمنی بالاتری داشته، به‌روزتر است و آلایندگی کمتری دارد که البته مصرف‌کنندگان چندان با آن آشنایی ندارند. ایمنی سرنشینان خودرو بسیار مهم است، اما همان‌طور که گفته شد در کشور ما این موضوع در تولید جایگاه مناسبی ندارد. تا زمانی‌که بازار رقابتی نباشد و انحصاری باشد و تغییراتی که خودروساز در خودرو ایجاد می‌کند، بیشتر باب میل و سلیقه مسئولان و من و شما باشد، طبیعتا مقوله ایمنی چندان جایگاه بالایی در این بازار و صنعت نخواهد داشت. زمانی مقوله ایمنی اهمیت می‌یابد که بازار رقابتی باشد و خودروسازان در رقابت با هم و با خودروسازان کشورهای دیگر، سعی کنند در تولید خودرو، طراحی پلتفرم و کیفیت و... قوی ظاهر شوند. این همان چیزی است که متاسفانه در صنعت خودرو کشور به‌دلایل گوناگون و مهم‌تر از همه تحریم‌ها، امکان آن را نداریم. در کنار این موضوع، مواجهه مصرف‌کنندگان با اتفاقاتی مانند تصادفات شهری که نشان می‌دهد ایمنی و کیفیت خودروها چندان بالا نیست، نوعی بی‌اعتمادی ایجاد کرده که به مرور عمیق هم شده است. همین بی‌اعتمادی را درباره قطعات خودروها هم شاهد هستیم. وقتی خودروساز به‌دلیل تحریم‌ها نتواند ورق استاندارد برای بدنه خودرو وارد کند و مجبور است محصولات بی‌کیفیت و در دسترس را جایگزین آن کند، طبیعی است که نمی‌تواند خودرو ایمن و باکیفیتی تولید و به بازار عرضه کند.

اینکه بخواهیم در صنعت خودرو به‌طور جدی ایمنی محصولات‌مان را ارتقا دهیم، موضوعی شدنی است، اما نخست باید به نوعی انحصار را در این صنعت از بین ببریم. گام بعدی استفاده از پلتفرم‌های جدید و موضوع سوم بهره‌گیری از دانش روز و استفاده از مواد و متریال براساس استانداردهای جدید است. البته تمام این مولفه‌ها باید موازی با هم درباره صنعت خودرو محقق شود تا بتوانیم به سطح قابل‌قبولی از تولید خودرو برسیم که در آن ایمنی در اولویت باشد. در این صورت، خودرو تولیدی می‌تواند استانداردهای روز را پاس کند و امنیت بالاتری برای سرنشینان به ارمغان بیاورد.

اما چرا این همه در بحث ایمنی ضعیت هستیم؟ واقعیت این است که صنعت خودرو ما با خودروسازان مطرح جهانی فاصله بسیار زیادی دارد. در دسترس نبودن دانش فنی، نبود افراد متخصص به‌واسطه به‌روز نبودن مراکز آموزشی و همچنین مهاجرت تعداد زیادی از متخصصان این صنعت به خارج از کشور یا بخش‌های دیگر و در سطح بالاتر عدم‌ارتباطات بین‌المللی، ما را در فاصله دوری با صنعت خودرو پیشرفته دنیا قرار داده است. هر قدر این وضعیت بیشتر ادامه پیدا کند، فاصله صنعت خودرو ما با جهان بیشتر خواهد شد. در واحدهای تحقیق و توسعه خودروسازی‌ها در حال حاضر متخصصان چندانی نداریم و بیشتر افرادی که در این بخش‌ها هستند به جای انتخاب براساس معیارهایی مانند دانش و تخصص با مولفه‌های دیگری به‌کار گرفته شده‌اند که کمکی به رشد و توسعه فنی صنعت خودرو نمی‌کند. این وضعیت در نهایت منجر به تولید محصولات قدیمی روی پلتفرم‌های بسیار قدیمی شده و خروجی آن، خودروهایی است که نه ظاهر زیبایی دارند و نه ایمنی و کیفیت مناسبی. در این میان نمی‌توان نقش صنعت قطعه را در افزایش ایمنی و کیفیت خودروها نادیده گرفت. یک خودرو به‌طور میانگین از ۵ تا ۱۰ هزار قطعه گوناگون تشکیل شده است و البته خودروهای مدرن نیاز به قطعات مدرن دارند. البته این‌گونه نیست که در یک خودرو مدرن، تمام قطعات جدید و مدرن باشد. گاه در خودروهای مدرن هم از قطعات قدیمی استفاده می‌شود. به هر حال هر قدر به سمت تغییر در سیستم خودرو حرکت کنیم، قطعات نیز تغییر بیشتری خواهد داشت. به طبع صنعت قطعه باید همپای صنعت خودرو خود را به‌روز و به دانش روز تجهیز کند. اینجاست که تعامل بین صنعت خودرو و قطعه باعث پیشرفت هر دو خواهد شد.

در نهایت باید بپذیرم تا زمانی که در صنعت خودرو تصمیمات سیاسی اخذ می‌شوند و سلیقه مدیران و مسئولان تعیین‌کننده برنامه‌های این صنعت است شاهد تغییر و تحولات چندانی در این صنعت نخواهیم بود. پس تا زمانی که تعاملات سیاسی و تجاری ما درست، اصولی و منطقی نباشد، مشکلات صنعت و بازار خودرو ما همچنان باقی خواهد ماند و چه بسا عمیق‌تر و بدتر هم می‌شود. در حال حاضر رویکرد اصلی صنعت خودرو ما الگوبرداری ناقص است که حتی در آن هم خوب عمل نکرده‌ است. از سویی هم موضوع انحصار در وضعیت این صنعت بسیار تعیین‌کننده است. اگر فضای رقابتی ایجاد کنیم و براساس علم اقتصاد و دانش روز حرکت کنیم شاید بتوان به رهایی صنعت خودرو از مشکلات کنونی امیدوار بود و در ادامه بتوان به تلاش برای ارتقای کیفیت و ایمنی خودروها رسید.