بازار سرمایه در مسیر صعود 

چافزایش همزمان شاخص کل و هم‌وزن در معاملات روز گذشته، نشانه روشنی از بهبود متوازن در بازار سرمایه است. این رشد در حالی رقم خورده که ارزش معاملات خرد به رقم قابل‌توجه ۵.۵ هزار میلیارد تومان رسیده که نشان می‌دهد معاملات سهام در سطحی بالاتر از میانگین ماه‌های اخیر جریان دارد.

معاملات روز یکشنبه، ۲۰ مهر ۱۴۰۴ در بازار سهام با رشد پرقدرت شاخص‌ها همراه شد و شاخص کل بورس تهران با رشد ۵۰ هزار و ۳۸۹ واحدی معادل ۱.۷۱ درصد از مرز ۳ میلیون واحد عبور کرد و در سطح ۳ میلیون و ۷۳۰ واحد ایستاد. شاخص هم‌وزن نیز که بیانگر وضعیت عمومی‌تر بازار است، با رشد ۹ هزار و ۳۸۸ واحدی معادل ۱.۱۱ درصد به عدد ۸۵۴ هزار و ۴۲۹ واحد رسید تا نشان دهد جریان نقدینگی حقیقی در کلیت بازار فعال شده و عمده نمادها در مسیر صعود قرار دارند.

یک همت پول وارد بورس شد

ارزش کل بازار نیز روز گذشته به ۹ هزار و ۹۱۷ هزار میلیارد تومان (معادل حدود ۸۸ میلیارد دلار) رسیده که بیانگر افزایش ارزش دلاری بازار سرمایه ایران در روزهای اخیر است.

همزمان با رشد شاخص‌ها، جریان پول حقیقی نیز روند مثبتی را به نمایش گذاشت. آمارها تا ساعت ۱۰ صبح نشان از ورود هزار میلیارد تومان پول حقیقی به بازار سرمایه داشت. این ورود پول در شرایطی اتفاق افتاده که صندوق‌های با درآمد ثابت خروج حدود منفی ۱.۱ هزار میلیارد تومان را ثبت کرده‌اند؛ به این معنا که بخشی از سرمایه‌گذاران از صندوق‌های کم‌ریسک خارج شده و ترجیح داده‌اند سرمایه خود را مستقیما وارد سهام کنند. این جابه‌جایی نشانگر افزایش ریسک‌پذیری سرمایه‌گذاران حقیقی است.

مثبت شدن درصد نمادها 

در بخش سفارشات، قدرت خریداران نسبت به فروشندگان به‌طور محسوس بالاتر بوده است. ارزش سفارشات خرید حقیقی در محدوده ۴۲۳۴ میلیارد تومان و سفارشات فروش تنها ۹۳۸ میلیارد تومان ثبت شد؛ به‌عبارت دیگر تقاضا حدود ۴.۵ برابر عرضه بوده است. همچنین سرانه خرید حقیقی با رقم ۸۷ میلیون تومان در برابر سرانه فروش ۶۵ میلیون تومان، بیانگر برتری خریداران در جریان معاملات است. در همین حال، داده‌های آماری نشان داد ۷۷۱ نماد بازار در محدوده مثبت معامله می‌شوند و تنها ۹۸ نماد با افت نرخ مواجه بود. این ترکیب به معنای سبزپوشی ۸۹ درصدی بازار و غلبه محسوس تقاضا بر عرضه است؛ موضوعی که در کنار رشد شاخص هم‌وزن تاییدی بر پهنای مثبت بازار محسوب می‌شود.

۳۰۰ میلیارد تومان معامله در بازار آپشن

در کنار معاملات خرد سهام، بازار ابزارهای مالی نیز با رونق نسبی همراه بوده است. ارزش معاملات اختیار معامله (آپشن) به ۳۰۰ میلیارد تومان رسیده و بازار بلوک‌های سهام نیز با گردش ۱۷۴ میلیارد تومانی فعال‌تر از روزهای گذشته بوده است. حجم معاملات خرد نیز با رقم ۱۴.۳ میلیارد سهم، سطحی بالاتر از میانگین هفته‌های گذشته را نشان می‌دهد. هرچند بخش قابل‌توجهی از معاملات بلوک صندوق‌ها با ارزش ۵۳ میلیون تومان انجام شده، اما در مجموع رشد ارزش معاملات در تمام بخش‌ها، نشانه‌ای از بازگشت اعتماد سرمایه‌گذاران است. تحلیل روند روز گذشته نشان می‌دهد بازار سرمایه پس از چند هفته رشد پیوسته، همچنان از پشتیبانی نقدینگی برخوردار است. ورود پول حقیقی، افزایش ارزش معاملات خرد و سبزپوشی گسترده نمادها، همگی از احتمال تداوم روند صعودی در روزهای آینده حکایت دارد.

اعتماد بازنگشت؛ عقب‌ماندگی جبران شد

 یک کارشناس بازار سرمایه در بررسی دلایل رشد بازار در روزهای اخیر بر این باور است که بورس تحت تاثیر دو عامل کاهش شدید نرخ سهام و عقب‌ماندگی‌های بازار سهام از بازار‌های دیگر اکنون رونق نسبی یافته است.

عباسعلی حقانی‌نسب‌، کارشناس بورس در گفت‌وگو با صمت در تشریح دلایل رشد بازار سرمایه در روزهای اخیر گفت: رشد بازار سرمایه در روزهای گذشته، محصول بازگشت اعتماد سرمایه‌گذاران نیست و بیشتر متاثر از کاهش شدید نرخ سهام شرکت‌ها در عین وجود تورم شدید در اقتصاد از یک طرف و رشد بیش از حد سایر بازارهای موازی و جاماندگی بورس از آنها، از طرف دیگر است. 

این کارشناس بازار با اشاره به وضعیتی که در چند ماه اخیر در بازار سرمایه حاکم بوده، اظهار کرد: نرخ سهام در دوره پیش از آغاز روند صعودی که اکنون شاهدیم به‌گونه‌ای بوده که کسی تمایل به فروش نداشت و همین وضعیت رونق بازار را تحت تاثیر منفی قرار داده بود. 

 حقانی‌نسب سیاست‌های اجراشده چند سال اخیر در بازار سرمایه را عامل اصلی آسیب به این بازار دانست و تاکید کرد: متولیان و سیاست‌گذاران بورسی با نوع عملکردشان در بازار سرمایه به‌نوعی بخش عمده‌ای از سرمایه‌گذاران فعال را از این بازار اخراج کردند که با این خروج عملا بخش عمده شناوری سهام‌‌ها در دست شرکت‌ها و حقوقی‌های بزرگ و نهادها افتاد و به‌اصطلاح شناوری واقعی در بازار به‌شدت کاهش پیدا کرد. طبیعی است در چنین وضعیتی ورود هر میزان نقدینگی حتی جزئی می‌تواند رونقی در بازار ایجاد کند که به‌نظر می‌رسد حالا این اتفاق افتاده و پیرو آن شاهد رشد بازار هستیم.  وی در پاسخ به سوال صمت مبنی بر اینکه آیا می‌توان به ادامه‌دار بودن روند روبه‌رشد بازار سرمایه امیدوار بود؟ تصریح کرد: تا زمانی که اراده‌ای برای تعیین کریدوری مشخص به‌منظور تغییرات نرخ بهره وجود نداشته باشد و همچنان نرخ بهره بالا باشد و دولت و بانک مرکزی برنامه‌ای برای کاهش نرخ بهره حدود ۴۰ درصد کنونی نداشته باشند، چندان نمی‌توان امیدوار به بهبود وضعیت بازار بود. 

سیاست ارزی مرکز مبادله، محرکی چشمگیر

درباره دلایل رشد بازار سرمایه یک کارشناس دیگر نیز هم‌نظر با حقانی‌نسب، بر این باور است که این رشد محصول بازگشت اعتماد نیست و در واقع حرکت در مسیر بازگشت به شرایط پیشین است.

همایون دارابی، کارشناس بازار سرمایه در گفت‌وگو یا صمت در تشریح دلایل رشد بورس اظهار کرد: نرخ سهام بعد از جنگ‌ دوازده‌روزه بیش از اندازه افت کرده بود و در واقع ظرفیت بازگشت بازار وجود داشت که حالا این ظرفیت بالفعل شد. 

وی در این باره افزود: علاوه بر افت ارزش سهام، موضوع دیگر رشد بیش از اندازه بازارهای موازی چون طلا و ارز بود که این رشد، ضرورت اصلاح این بازارها را نیز به‌دنبال داشت و نتیجه تبعی این امر رشد بازار سهام بوده‌ است. 

دارابی در تشریح دیگر عوامل رشد فعلی بازار سهام به سیاست جدید بانک مرکزی در حوزه ارز اشاره و در این باره بیان کرد: سیاست جدید بانک مرکزی در زمینه ارزهای بازار دوم (مرکز مبادله) مبنی بر امکان معامله ارز تولیدکنندگان و صادرکنندگان کوچک با قیمتی نزدیک بازار، دیگر مسئله‌ای بود که به‌نوعی از رشد بازار سرمایه حمایت کرد. 

این کارشناس بازار با اشاره به روندی که در چند ماه اخیر بازار سرمایه طی کرد، گفت: پیش از جنگ شاخص بالای ۳ میلیون قرار داشت که با وقوع جنگ و در پی آن تنش‌های سیاسی، به زیر ۲.۵ میلیون رسید و حالا دوباره شاهد بازگشت آن به بالای ۳ میلیون هستیم. 

دارابی با تاکید بر اینکه بازارها معمولا در یک حالت باقی نمی‌مانند و هر رشدی با یک دوره اصلاح و هر دوره اصلاحی با یک دوره رشد پایان می‌یابد، اظهار کرد: اکنون بازار در حالت تعادلی قرار دارد و باید منتظر آمارها و گزارش‌های شش‌ماهه بمانیم تا برآورد بهتری داشته باشیم. 

این کارشناس بازار سرمایه در پاسخ به سوال صمت مبنی بر اینکه چقدر می‌توان به ادامه روند کنونی در بورس امیدوار بود؟ تصریح کرد: چگونگی شرایط پیش روی بازار سرمایه کاملا متاثر از سیاست‌های اجرایی در چهار حوزه نرخ ارز، نرخ بهره، قیمت‌گذاری دستوری و انرژی و ناترازی در این بخش 

است. 

بر این مبنا می‌توانیم بگوییم کنترل رشد نرخ بهره، فراهم‌سازی امکان معامله نرخ ارز در حاشیه بازار، حذف سیاست قیمت‌گذاری دستوری به ویژه در گروه خودرویی‌ها و تامین انرژی می‌توانیم به ادامه‌دار بودن این روند رشد امیدوار باشیم. 

پیش‌خوری بخشی از رشد اخیر بورس 

یک کارشناس بازار سرمایه دیگر درباره رشد اخیر بازار سرمایه تاکید کرد: هنوز برای سخن گفتن از بازگشت اعتماد به بازار سرمایه زود است، زیرا شاخص کل حتی به سقف‌های پیشین خود نیز بازنگشته و بازار همچنان در مسیر ترمیم قرار دارد.

احسان طاهری، کارشناس بازار سرمایه با اشاره به نقش پررنگ تغییر سیاست‌های ارزی و زمزمه‌های افزایش نرخ دلار نیما در رشد اخیر شاخص بورس گفت: اثرگذاری نرخ نیما بر شاخص کل تقریبا یک‌به‌یک است و بخش قابل‌توجهی از رشد فعلی بازار ناشی از پیش‌خور شدن این انتظارات است، نه تغییرات واقعی سودآوری شرکت‌ها.

وی افزود: بازار سهام پس از افت شدید از اردیبهشت‌ امسال، در هفته‌های اخیر تا حدی توانسته از فشار فروش فاصله بگیرد. شاید نتوان گفت ریسک‌های سیاسی کاملا برطرف شده‌اند، اما می‌توان اذعان داشت که سایه این ریسک‌ها نسبت به ماه‌های گذشته کم‌رنگ‌تر شده است.

طاهری در ادامه با اشاره به عامل دیگری که در بهبود فضای بازار نقش داشته، گفت: زمزمه‌هایی مبنی بر احتمال تغییر نرخ دلار نیما نیز موجب شده بازار واکنش مثبتی نشان دهد و شاهد شکل‌گیری یک حرکت صعودی نسبی در شاخص‌ها باشیم. 

باوجود نشانه‌های مثبت اخیر، هنوز برای قضاوت درباره بازگشت کامل اعتماد فعالان بازار و سرمایه‌گذاران حقیقی زود است و بازار به زمان و ثبات بیشتری برای بازیابی این اعتماد نیاز دارد.

طاهری با اشاره به وضعیت فعلی بازار سهام و تاثیر تغییرات نرخ دلار نیما بر شاخص کل اظهار کرد: به‌نظر می‌رسد بخش قابل‌توجهی از اثر رشد دلار نیما در نرخ سهام پیش‌خور شده  است. 

هرچند در برخی صنایع مانند فلزات اساسی شاهد انعکاس نرخ‌های بالاتر نیما هستیم، اما این روند هنوز به‌صورت گسترده در سایر گروه‌ها به‌ویژه پتروشیمی‌ها دیده نمی‌شود.

این کارشناس بازار سرمایه در پایان تاکید کرد: باتوجه به دغدغه سیاست‌گذاران در کنترل تورم، باید دید چه تصمیماتی در زمینه نرخ ارز اتخاذ خواهد شد. زمانی که تکلیف رشد دلار نیما مشخص شود، می‌توان با دقت بیشتری درباره ظرفیت رشد شاخص کل یا حتی احتمال بیش‌ارزش‌گذاری بازار در محدوده‌های فعلی اظهارنظر کرد.

سخن پایانی

بازار سرمایه در مسیر رشد قرار گرفته و چند روزی است که به‌اصطلاح سبزپوش شده است. اما به‌اعتقاد کارشناسان این رشد متاثر از رشد سودآوری شرکت‌ها نیست، بلکه محصول حرکتی برای جبران جاماندگی‌های گذشته و به‌عبارتی دقیق‌تر بالفعل شدن ظرفیت‌های پیشین این بازار است.