تجارت آزاد با سوریه به‌زودی!

تعرفه تجارت با سوریه صفر می‌شود؛ این خبری جدید از توافقات انجام‌گرفته با سوریه پیش از ناآرامی‌های روز گذشته بود.

معاون ارتقای کسب‌وکارهای بین‌المللی سازمان توسعه تجارت درباره موافقت‌نامه تجارت آزاد ایران و اوراسیا گفت: تاکنون بهره‌برداری قابل‌توجهی از موافقت‌نامه‌های تجاری نداشته‌ایم.

محمدصادق قنادزاده، معاون ارتقای کسب‌وکارهای بین‌المللی سازمان توسعه تجارت در نخستین جلسه هماهنگی بین‌دستگاهی درباره موافقت‌نامه تجارت آزاد ایران و اوراسیا گفت: تاکنون بهره‌برداری قابل‌توجهی از موافقت‌نامه‌های تجاری نداشته‌ایم و حتی تجربه‌های تلخی هم داشتیم که در روابط سیاسی ما با آن کشور هم اثر منفی گذاشت و این اتفاق برآمده از عدم‌آمادگی ما در ارتباط با طرف مقابل بود و این عدم‌توفیق هم در بخش دولتی و هم بخش خصوصی برقرار بوده است.

وی افزود: بیش از ۵۰ درصد تجارت جهانی از توافقنامه‌ها حاصل می‌شود و در حالی که این درصد در کشور ما زیر ۵ درصد است و این نشان می‌دهد ما از همین توافقنامه‌های موجود هم بهره‌ای نبرده‌ایم.

قنادزاده ادامه داد: حدود ۲۰ موافقت‌نامه تجاری با کشورهای مختلف داریم که برخی از آنها جاری هستند، اما در عمل دستاوردی نداشته‌اند.

معاون سازمان توسعه تجارت اظهار کرد: در آینده نزدیک ۱۰۰ درصد تجارت ایران و سوریه با تعرفه صفر انجام می‌گیرد.

وی تصریح کرد: موافقت‌نامه‌ها اسناد الزام‌آور بین‌المللی هستند و عدم‌اجرای درست آنها کشور را متضرر می‌کند، بر همین اساس دستگاه‌های مختلف باید پیشاپیش خود را برای الزامات موافقت‌نامه تجارت آزاد با اوراسیا آماده کنند.

تجارت ۵۰۰ میلیون دلاری ایران با سوریه منتفی شد

عبدالامیر ربیهاوی، مدیرکل دفتر غرب آسیا سازمان توسعه تجارت ایران در پاسخ به پرسش درباره تاثیر ناآرامی‌های اخیر سوریه بر تجارت ایران با این کشور گفت: سوریه در هفته‌های اخیر تغییرات قابل‌توجهی را تجربه کرده و این اتفاقات سبب شد آنچه انتظار ما در این کشور بود رقم نخورد؛ در هفت‌ماهه ۱۴۰۲ ارزش صادرات ایران به روسیه ۹۰ میلیون دلار بود و این رقم در مدت مشابه ۱۴۰۳ به ۷۸ میلیون دلار کاهش پیدا کرد و در همین حال هدف‌گذاری ایران برای صادرات ۵۰۰ میلیون دلاری به سوریه در امسال عملا شدنی نیست و همه‌چیز درباره سوریه مبهم است.

وی افزود: ایران دو مرکز تجاری در سوریه دارد؛ یک مرکز را بخش خصوصی و مرکز دیگر را اتاق مشترک بازرگانی ایران و سوریه در اختیار داشتند و شرکت‌های فنی و مهندسی ایران در بخش‌های خصوصی و دولتی پروژه‌های گوناگونی را در این کشور اجرا می‌کردند، همچنین موافقت‌نامه تجارت آزاد با سوریه از سال ۱۳۸۹ اجرا شد و به‌دنبال اجرای این موافقت‌نامه دوطرف خواهان این بودند که موافقت‌نامه تجارت آزاد شامل همه کالاهایی باشد که میان دو کشور مبادله می‌شود، زیرا در این موافقت‌نامه ۸۸ قلم کالا مستثنا شده بودند، در آذر سال ۱۴۰۲ که کمیسیون عالی مشترک دو کشور در تهران برگزار شد، توافق شد ۸۸ قلم کالاهای مستثنا نیز ذیل این موافقت‌نامه قرار گیرد، در نهایت اکنون تمام کالاها با تعرفه صفر مبادله می‌شود و هدف از انجام تمام این امور، افزایش حجم تجارت بین دو کشور و رسیدن به هدف‌گذاری یادشده بود.

به‌گزارش ایلنا، ربیهاوی در پاسخ به اینکه سوریه سالانه ۵ میلیارد دلار واردات داشته، اما سهم ایران از ۹۰میلیون دلار در سال بیشتر نشد، اظهار کرد: در تجارت ایران با سوریه مشکلات زیادی وجود دارد، از جمله این مشکلات، نقل و انتقالات مالی و پولی است، علاوه بر این، سوریه درگیر جنگ است و نمی‌تواند بودجه کلانی به واردات اختصاص دهد و اجازه خروج ارز به بازرگانان را نمی‌دهد، همچنین تا پیش از اینکه مسیر ترانزیت عراق در سال جاری باز شود، بازرگانان ایرانی مجبور بودند کالا را از طریق بندر مرسین ترکیه و با حمل ترکیبی به سوریه برسانند یا از طریق بندرعباس به بندر لاذقیه سوریه ارسال کنند، تجارت کالا از این مسیرها زمان و هزینه حمل را بسیار بالا می‌برد، با این حال پس از باز شدن مسیر ترانزیت عراق، سوری‌ها حتی با ماشین‌هایی از این کشور از مرز مهران و مرزهای دیگر کالاهای ایرانی را به سوریه حمل می‌کردند. مدیرکل دفتر غرب آسیا سازمان توسعه تجارت ایران تصریح کرد: با همه این چالش‌ها تا پیش از ناآرامی‌ها حجم تجارت در مسیر رشد بود و با برگزاری نمایشگاه‌ها و اعزام هیات‌های تجاری و همچنین دعوت از هیات‌های تجاری سوری برای شرکت در نمایشگاه‌های ایران، تشکیل کمیسیون مشترک تجاری و تصویب موافقت‌نامه تجارت آزاد تلاش می‌شد بستر لازم افزایش حجم تجارت بیش از پیش آماده شود.

بی‌شک اهداف تجاری امسال محقق نمی‌شود

در پی این اظهارنظر کارشناسی، ابعاد دیگری از ناآرامی‌های تازه سوریه و تاثیر آن بر تجارت ایران و سوریه را بررسی کردیم.

علی‌اصغر زبردست، نایب رئیس سابق اتاق بازرگانی مشترک ایران و سوریه در رابطه با تاثیر تحولات اخیر سوریه بر تجارت ایران با این کشور به صمت گفت: آینده تجاری ایران با سوریه به گروه تازه‌وارد به این کشور که قصد به دستگیری حکومت را دارد، وابسته است. اگر آن دسته از افراد تندرویی که اکنون کار را به‌دست دارند، به حکومت برسند بی‌شک ارتباط ما با سوریه وضعیت خوبی پیدا نخواهد کرد.

وی بااشاره به هدف‌گذاری تجاری ایران و سوریه در سال ۱۴۰۳ اظهار کرد: قطعا ایران به هدف‌گذاری تجاری خود با سوریه در امسال دست نخواهد یافت. در صورتی که دولت جدید قصد عدم‌همکاری با ایران را داشته باشد، بی‌شک سرمایه زیادی از ایران از دست خواهد رفت. اما باز هم می‌توان امیدوار بود که اگر دولت جدید قصد بهبود وضعیت اقتصادی سوریه را داشته باشد، بی‌شک باید روابط خود را با ایران به‌سمت خوبی پیش ببرد.

زبردست بااشاره به حجم تجارت میان دو کشور گفت: سوریه در سال ۲۰۲۳ یک میلیارد دلار کالا به سراسر جهان صادر و در این سال ۵ میلیارد دلار کالا وارد کرده بود، با این حال ارزش صادرات ایران به سوریه در این سال ۲۵۰ میلیون دلار بوده است، در حالی که سوریه بازار مصرف خوبی برای کالاهای ایرانی است، چون تولید در این کشور ضعیف و تقاضا برای انواع کالای وارداتی وجود دارد.

چالش‌های تجارت با سوریه

نایب رئیس سابق اتاق بازرگانی مشترک ایران و سوریه بااشاره به مشکلاتی که همیشه در تجارت با سوریه مطرح بوده است، بیان کرد: در تجارت زمینی با سوریه از طریق عراق، به‌علت نداشتن توافقنامه‌های لازم با کشور عراق، محدودیت‌های جدی وجود دارد. همچنین به‌دلیل فعال نبودن خطوط کشتیرانی میان ایران و سوریه، تجار ایرانی برای صادرات به سوریه ابتدا باید کالای خود را از طریق مرز زمینی به ترکیه منتقل و از آنجا از طریق بندر مرسین ترکیه نسبت به انتقال کالاهای خود به بندرهای لاذقیه یا طرطوس اقدام کنند. این امر نیز هزینه‌های زیادی را در پی داشته و به‌کندی انجام می‌پذیرد. سومین مشکل در صادرات به سوریه، مشکل نقل و انتقال پول بین دو کشور است که مشکلات زیادی برای تجار دو کشور ایجاد کرده که لازم است بانک مرکزی با انعقاد پیمان پولی دوجانبه یا راهکار مناسب دیگر نسبت به رفع این مشکل اقدام کند. نبود حمایت‌های مالی از تجار و شرکت‌های ایرانی علاقه‌مند به صادرات به سوریه، عدم‌پوشش‌های ضمانتی لازم و همچنین نبودن سازماندهی مشخص برای حضور تاجران ایرانی در آن کشور از دیگر مشکلات صادرات به سوریه است.

سخن پایانی

تا پیش از بحران سوریه، روابط تجاری دو کشور ایران و سوریه به بالای نیم میلیارد دلار رسیده بود، اما در سال‌های اخیر حجم تجارت دو کشور کاهش داشته و اکنون نیز این کشور درگیر بحرانی بزرگ‌تر شده است.

حال به‌عقیده بسیاری از فعالان تجاری، اهداف تعیین‌شده تجارت میان دو کشور محقق نخواهد شد. حال باید منتظر ماند و دید آیا افرادی که حکومت سوریه را برعهده می‌گیرند، قصد برقراری ارتباط با ایران را خواهند داشت یا خیر؟