به اعتقاد کارشناسان، داخلی‌سازی تولید قطعات در صنعت موتورسیکلت، نه‌تنها فرصتی برای ارتقای توان تولید داخلی این صنعت فراهم می‌آورد، بلکه می‌تواند بر اقتصاد کل کشور نیز تأثیرگذار باشد. البته موفقیت‌آمیز بودن آن نیازمند توجه ویژه از سوی مسئولان است. کارشناسان بر این باورند که بومی‌سازی به‌عنوان یک استراتژی کلیدی علاوه بر ارتقای کیفیت و افزایش رقابت‌پذیری تولیدات داخلی در کاهش وابستگی به واردات هم تاثیرگذار خواهد بود، البته باید الزامات و بسترهای لازم برای ادامه‌دار شدن آن فراهم شود تا به سرنوشت میزهای ساخت داخل در صنعت خودرو دچار نشود. به‌هرحال، بومی‌سازی و افزایش عمق ساخت داخل، نه‌تنها برای صنعت موتورسیکلت، بلکه برای اقتصاد کل کشور سیگنال مثبتی به‌دنبال خواهد داشت.  در این گزارش نظر کارشناسان و فعالان صنعت موتورسیکلت را درباره تاثیر داخلی‌سازی قطعات بر این صنعت جویا شده که در ادامه می‌خوانید.

بومی‌سازی در بستر مناسب محقق می‌شود

حبیب‌الله محمودان، نایب رئیس هیأت مدیره سندیکای قطعه‌سازان موتورسیکلت درباره تاثیر میزهای داخلی‌سازی قطعات صنعت موتورسیکلت به  گفت: این رویکرد در وضعیت کنونی یک اقدام بجا و مناسب بود. به‌تازگی در راستای بومی‌سازی و افزایش عمق ساخت داخل شاهد رونمایی از نخستین میز داخلی‌سازی قطعات صنعت موتورسیکلت بودیم. برای شروع، حرکت خوب و مناسبی است، اما کافی نیست. موضوع داخلی‌سازی در عین حال که پیچیدگی‌های خاص خود را دارد، بسیار جدی‌تر از این است که گمان کنیم صرفا با چنین اقداماتی می‌تواند محقق شود. در کنار این راهکارها باید به شرایط و جنبه‌های دیگر و جزئیات بیشتری از موضوع داخلی‌سازی توجه داشته باشیم. واقعیت این است که در داخل توان ساخت قطعات از نظر فناوری و کیفیت در سطح قابل‌قبولی قرار دارد و قابل‌رقابت است. در این میان، موضوع ارزش‌گذاری کالای چینی و ایرانی مطرح است و چون قیمت‌گذاری در کشور ما، یک موضوع بسیار پیچیده ملی است، نمی‌توان به‌راحتی در این زمینه اظهارنظر کرد که کالای ایرانی ارزان‌تر است یا کالای چینی.

در الگوبرداری دقت کنید

محمودان در ادامه به سیاست‌گذاری هوشنمندانه و دقیق چینی‌ها در تولید اشاره کرد و افزود: این سیاست‌گذاری باعث شده هیچ کشوری نتواند با چینی‌ها رقابت کند. این در حالی است که در کشور سیاست‌گذاران به‌دنبال پیروی از مدلی هستند که چین دنبال کرده تا به اینجا رسیده است. در همین راستا شاهدیم که نرخ کالای وارداتی را به بازار کالاهایی که در داخل قابل تولید و ساخت نیستند، گره می‌زنند. مثلا ما پراید را با نرخ رقابتی صادر کنیم و به جای آن بنز وارد کرده و بفروشیم و سود ببریم. این همان رویکردی است که چین دنبال می‌کند. علم عرصه‌ای نیست که هرکسی خود بخواهد خود آن را به‌دست بیاورد و باید الگوبرداری کنیم اما مسیر را باید درست برویم و ریل‌گذاری مناسبی داشته باشیم. یکی از دلایل موفقی چینی‌ها در دنبال کردن این سیاست این بود که در ابتد بازار یک‌میلیارد و ۵۰۰ میلیون خود را فقط در اختیار شرکت‌ها وارداتی قرار دادند که موفق به صادرات شده بودند. این شرکت‌ها با صادرات کالاهای تولید داخل چین به تولید داخل این کشور کمک کردند.

نایب رئیس هیأت مدیره سندیکای قطعه‌سازان موتورسیکلت تاکید کرد: باید روند قیمت‌گذاری و سیاست‌های ما به‌نوعی باشد که شرکت‌های واردکننده به صادرات سوق پیدا کنند، چراکه دلار صادراتی نقش مهمی در اقتصاد و تولید داخل دارد و نباید صادرکنندگان را با سیاست‌گذاری‌های اشتباه و قیمت‌گذاری‌های نادرست از صادرات فراری دهیم.

محمودان توجه به داخلی‌سازی و ایجاد میزهای ساخت قطعات در داخل کشور دارای ده‌ها مزیت دانست و افزود: علاوه بر تاثیر مستقیم این رویکرد بر رقابت‌پذیری و ارتقای کیفیت محصولات داخلی، در ادامه به تولید ناخالص ملی کشور (GDP) افزوده خواهد شد. در بخش‌هایی از صنایع مانند صنعت لوازم‌خانگی که این سیاست دنبال شده، موفقیت‌هایی کسب کرده‌ایم. داخلی‌سازی مهم‌تر از همه ایجاد اشتغال پایدار می‌کند. تولید در مقیاس صنعتی و صادرات‌محور بیشترین تاثیر مثبت را بر اقتصاد دارد.

نخست زیرساخت‌ها فراهم شود

نایب‌رئیس هیأت مدیره سندیکای قطعه‌سازان موتورسیکلت درباره شرایط لازم برای موفقیت‌آمیز بودن داخلی‌سازی در این صنعت با اشاره به اینکه حرکت در این مسیر نیازمند یکسری الزامات اولیه است، ادامه داد: نخست باید زیرساخت‌ها را فراهم و بستری ایجاد کنیم که به تحولات مدنظرمان در این بخش ختم شود. بدون زیرساخت‌های صنعتی لازم، این طرح‌ها راه به جایی نمی‌برند و به نتیجه قابل‌قبول و تاثیرگذاری نخواهند رسید. حرکت درست و تاثیرگذار در بحث داخلی‌سازی همچنین نیازمند کنترل و مانیتورینگ دقیق است. باید بررسی شود آیا تولید صنعت ما در یک بخش خاص از نظر تکنولوژی و دانش روز به سطحی رسیده که نیازمند تقویت و بومی‌سازی باشد. آنچه در صنعت خودرو شاهد آن هستیم نبود این زیرساخت‌هاست که بومی‌سازی و داخلی‌سازی بیشتر از آنکه باعث بلوغ این صنعت شود، منجر به سردرگمی آن شده است. هزینه‌های برای صنعت خودرو شد غافل از اینکه بسترساز لازم انجام نشد و در نهایت هم تاثیر مثبتی نداشت. ضمن اینکه باید توجه داشته باشیم که صنعت خودرو ما در بحث فناوری چندان مشکل ندارد و ضعف اصلی این صنعت در تولید در تیراژ بالا و انبوه‌سازی است. این موضوعی است که به آن توجهی نمی‌شود و عرضه کم خودرو در کشور بعضا به ناتوانی علمی و تکنولوژی این صنعت نسبت داد می‌شود که کاملا اشتباه است. صنعت خودرو ما در بحث فناوری فاصله زیادی با مثلا چین ندارد. حتی در برخی قطعات استانداردهای تولید ما بالاتر از چین است. ما در سطح بالای تولید صنعتی نباید انبوه‌سازی را نادیده بگیریم.

تولید قطعات باکیفیت

محمودان کیفیت تولید قطعات ایرانی را بعضا بالاتر از نوع چینی آنها دانست و گفت: مشکل اینجاست که در مرحله آخر تولید یک محصول اغلب به‌دنبال انبوه‌سازی برای پاسخ به نیاز بازار نبوده‌ایم و درحال‌حاضر در بخش‌هایی از بازار با کمبود عرضه روبه‌رو هستیم. باید خطوط تولید متناسب با تقاضا به‌صورت انعطاف‌پذیر تغییر می‌کرد. درحال‌حاضر قطعات ایرانی در بازاری مانند عراق شناخته شده است و موتورسیکلتی که در تولید آن از این قطعات استفاده شده نرخ بالاتری دارد.

صنعت نیازمندبرنامه استراتژیک

نایب رئیس هیأت مدیره سندیکای قطعه‌سازان موتورسیکلت در پاسخ به این پرسش که آیا وضعیت صنعت موتورسیکلت برای شروع داخلی‌سازی در میزهای ساخت داخل مناسب بود یا خیر، اظهار کرد: در صنعت موتورسیکلت حرکت به سمت تولید داخل مانند صنعت خودرو نبود و این نقطه مثبتی است برای این صنعت. حال باید مراقب بود که صنعت موتورسیکلت به بلاهای و نابسامانی‌های صنعت موتورسیکلت دچار نشود. باید با توان و فکر ایرانی صنعت‌مان را تقویت کنیم. باید به تولیدکنندگان، پژوهشگران و صنعتگرانی که می‌توانند در توسعه صنعتی کشور نقش داشته باشند، بها بدهیم و این حمایت و بها دادن نهادینه شود و تمام توان و ظرفیت‌های ما به این سمت سوق پیدا کند.

فعال صنعت موتورسیکلت با تاکید بر اینکه صنعت موتورسیکلت و قطعه‌سازان این بخش توان و ظرفیت بالایی دارند، اظهار کرد: این صنعت از کشورهای منطقه چندان فاصله ندارد. ایران علاوه بر انرژی و نیروی کار ماهر و منابع طبیعی، از مزیت‌هایی مانند خلاقیت و نوآوری نیروهای انسانی برخوردار است که خود مزیت بزرگ و تاثیرگذاری به شمار می‌رود.

نایب رئیس هیأت مدیره سندیکای قطعه‌سازان موتورسیکلت ادامه داد: باید صنعت کشور با برنامه حرکت کند و مسیر حرکت صنعتگران ریل‌گذاری شود. بدون داشتن یک برنامه راهبری منسجم نمی‌توان انتظار داشت صنعت به مقصد و حد مطلوب برسد. دولتمردان و سیاست‌گذاران ما باید برنامه میان‌مدت و بلندمدت درستی تدوین کنند تا صنعتگر بدون دغدغه در این مسیر ریل‌گذاری شده حرکت کند. تشویق‌ها هم باید برای بخش‌هایی باشد که کالای صنعتی صادر کرده است و بدانیم که صادرات منابع طبیعی و خام، چندان افتخار و سختی ندارد.

محمودان در پایان تاکید کرد: من به تولید و صنعت کشور ایمان دارم و معتقدم حمایت از تولید می‌تواند اقتصاد را نجات دهد. در شرایط کنونی که اقتصاد نیاز به فعالیت و تلاش صنعتگران دارد نباید موانعی در مسیر تولید و صنعت کشور ایجاد کنند. ما نیاز به تحولات بنیادین در افکار صنعتی و برنامه‌های کلان این بخش داریم. به عنوان نمونه، سخت‌گیری‌های مالیاتی شدید و بدون حساب‌وکتاب در شرایط کنونی نیاز به بررسی دارد.

استفاده از تولید داخل در اولویت باشد

مجید رضایی، نایب رئیس انجمن تولیدکنندگان موتورسیکلت در پاسخ به این پرسش که موفقیت‌آمیز بودن داخلی‌سازی در صنعت موتورسیکلت چه الزاماتی دارد به  گفت: موفقیت داخلی‌سازی به پارامترهای متعددی بستگی دارد. خوشبختانه در بین تولیدکنندگان موتورسیکلت عزم بر این است که تا جای ممکن از تولیدات داخل استفاده کنند. هر جا تولیدکننده قطعه بتواند باکیفیت مناسب و در زمان معین قطعه‌موردنیاز را برای صنعت موتورسیکلت تامین و عرضه کند، تولیدکنندگان این بخش از این تولیدات داخلی استقبال خواهند کرد. در صنعت موتورسیکلت با خلأ بین تولیدکننده و قطعه‌ساز روبه‌رو بودیم؛ در این میان قطعه‌سازانی را داشتیم که توان و ظرفیت تولید برخی از قطعات موردنیاز صنعت موتورسیکلت را داشتند، اما شناخته شده نبودند. در نهایت انجمن به‌دنبال پر کردن این خلأ به‌دنبال راهکارهایی بود. در این راستا، نخست قراردادهایی را با قطعه‌سازان صنعت خودرو منعقد کردیم، اما چون قیمت‌تمام‌شده این قطعات برای صنعت موتورسیکلت بالا بود، ادامه‌دار نشد. در نهایت به این نتیجه رسیدیم که از توان قطعه‌سازان موتورسیکلت برای تامین قطعات موردنیازمان استفاده کنیم؛ بنابراین اقدام به شناسایی واحدهای قطعه‌ساز کردیم و شرایطی فراهم شد که قراردادهایی با این واحدها منعقد کنیم تا این واحدها براساس آن بتوانند تیراژ تولید قطعات خود را بالا برده و نیاز صنعت موتورسیکلت را برطرف کنند. در راستای این برنامه، تلاش‌هایی برای کمک بروزرسانی ماشین‌آلات و تجهیزات این واحدهای قطعه‌ساز شده تا تولید ساخت داخل در این مرحله با موفقیت به سرانجام برسد که البته نیاز به حمایت دارد.

بومی‌سازی با مزیت‌های بی‌شمار

رضایی بومی‌سازی قطعات موردنیاز صنعت موتورسیکلت و برگزاری میزهای ساخت داخل را کمک بزرگی به توسعه این صنعت دانست و ادامه داد: این روند علاوه بر اینکه به تقویت صنعت قطعه این بخش کمک می‌کند، برای تولیدکننده ارزبری کمتر را محقق خواهد کرد. در این راستا شاهد دسترسی راحت‌تر به قطعات خواهیم بود و تولیدکننده دیگر درگیری‌ها و مشکلات واردات و ترخیص قطعات از گمرک را نخواهد داشت. روند طولانی سفارش قطعه از خارج تا تخصیص ارز و ترخیص قطعات، وقت و هزینه زیادی از صنعتگر می‌گیرد که با داخلی‌سازی این وقت و انرژی صرف ارتقای تولید و افزایش کیفیت و تلاش برای تولید کالای صادرات‌محور خواهد شد و سیگنال مثبتی به اقتصاد کلان خواهد داد. نایب رئیس انجمن تولیدکنندگان موتورسیکلت به خدمات پس از فروش راحت به‌عنوان تاثیر دیگر بومی‌سازی قطعات در صنعت موتورسیکلت اشاره کرد و درباره توان صنعت قطعه برای پاسخ به نیاز موتورسیکلت‌سازان افزود: قطعه‌سازان ما در این صنعت توان و ظرفیت لازم برای پاسخ به نیاز بازار و تولیدکنندگان صنعت موتورسیکلت را دارند. البته موفقیت‌آمیز بودن داخلی‌سازی نیازمند تغییر و تحولاتی در برخی از فرآیندهای این مسیر است. درحال‌حاضر صنعتگران ما به‌واسطه تحریم‌ها و کمبود نقدینگی، مشکلاتی در تامین مواد اولیه دارند و از سوی دیگر با ممنوعیت واردات تجهیزات و ماشین‌آلات صنعتی، بخش‌هایی از خطوط تولید این صنعت بروزرسانی نشده و نمی‌تواند ارتقای کیفیت مدنظر تولیدکنندگان موتورسیکلت را داشته باشد. در این میان عدم‌امکان بروزرسانی ماشین‌آلات صنعتی خلأ بزرگی است و انتظار داریم دولت در راستای حمایت از صنعت کشور و تحقق شعار حمایت از تولید در این بخش حمایت‌ها و تغییراتی را اعمال کند. رضایی در پایان بر حمایت و همکاری دولت با تولیدکنندگان برای بروزرسانی خطوط تولید تاکید کرد و گفت: تولید باکیفیت داخلی در نهایت تولیدکنندگان را به سمت استفاده از این کالاها سوق خواهد داد. در شرایطی که کالا رقابت‌پذیر و باکیفیت تولید شود، نیازی به ایجاد محدودیت‌ها نیست، چراکه صنعتگر ترجیح می‌دهد کالای تولید داخل را استفاده کند که هم در بحث هزینه و ارزآوری و هم خدمات پس زا فروش به نفع او خواهد بود. داخلی‌سازی باکیفیت در صنعت موتورسیکلت همیشه جوابگو بوده و فعالان این صنعت همواره تاکید دارند که از قطعات باکیفیت داخلی استفاده کنند.

سخن پایانی

بنابراین گزارش همکاری بین قطعه‌سازان و تولیدکنندگان با هدف بومی‌سازی در صنعت موتورسیکلت کشور، بر ارتقای توان تولید داخلی و کاهش وابستگی به واردات، اهمیت ویژه‌ای دارد. این همکاری نه‌تنها به تقویت زنجیره تأمین کمک می‌کند، بلکه می‌تواند به بهبود کیفیت محصولات و افزایش رقابت‌پذیری در بازار داخلی و خارجی منجر شود. با کاهش وابستگی به واردات قطعات، هزینه‌های ارزی و حمل‌ونقل کاهش یافته و در نهایت نرخ نهایی موتورسیکلت‌ها پایین می‌آید. این موضوع به‌ویژه در شرایط تحریم و نوسانات ارزی اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. همچنین، راه‌اندازی خطوط تولید داخلی منجر به ایجاد فرصت‌های شغلی جدید خواهد شد. این امر به‌ویژه در مناطق کمتر توسعه‌یافته می‌تواند تأثیر مثبتی بر اقتصاد محلی داشته باشد. با تقویت زنجیره تأمین و افزایش همکاری بین تولیدکنندگان و قطعه‌سازان داخلی، کیفیت محصولات نیز بهبود یافته و رقابت‌پذیری افزایش خواهد یافت. اتخاذ رویکردهای مناسب در این زمینه می‌تواند آینده‌ای روشن برای صنعت موتورسیکلت ایران رقم بزند و وابستگی کشور را به واردات کاهش دهد.