توسعه اینترنت نسل سوم و چهارم سال ۹۳ در کشور آغاز شد و ما در مدت زمان کوتاهی شاهد گسترش پوشش این فناوری در کشور بودیم و حتی جاده‌های کشور نیز زیر پوشش قرار گرفتند.

 مدتی بعد رشد ترافیک شدت گرفت. از سال ۹۵ تا سه سال بعد رشد خوبی را تجربه کردیم و زمانی که ترافیک مصرفی کشور را پایش می‌کردیم حدودا سالانه رشد ۷۰ درصدی را داشتیم. سال ۹۸ نیز با شیوع کرونا این رشد سرعت گرفت. این رشد تقریبا بالاتر از متوسط جهانی بود تا اینکه محدودیت‌ها در سال ۱۴۰۱ رخ داد و ما کاهش شدیدی را در ترافیک دیتا داشتیم. سپس با یک شیب ملایمی به سمت رشد حرکت کردیم و تازه به وضعیت نزدیک تابستان ۱۴۰۱ رسیده‌ایم.

به طور متوسط در چندین سال اخیر رشد ترافیک دیتا در دنیا بین ۲۵ تا ۳۰ درصد است. البته ایران در دو سال و نیم گذشته نه تنها رشدی را تجربه نکرده بلکه یک بازگشت به عقب را نیز داشته است.

این اتفاق آسیب جدید به صنعت تلکام کشور زد و باعث کوچک‌تر شدن این بخش شد. سرمایه‌گذاری در شبکه ارتباطی کشور به شدت کاهش پیدا کرد و الان شاهد آن هستیم که کل بخش تلکام ما کمتر از ۲۰۰ هزار میلیارد تومان باشد در حالی که کل این عدد نصف سود یکی از شرکت‌های بزرگ حوزه بورس است. بخش تلکام ضعیف شده و آسیب جدی به توسعه کشور می‌زند.

صنایع دنیا در حال حرکت به سمت تحول هستند اما ما در این حوزه بسیار عقب مانده‌ایم و زیرساخت‌های ما بروزرسانی نشده است. ما در بخش ارتباطات ثابت اصلا وضعیت مناسبی نداریم.

البته آسیبی که به کیفیت اینترنت وارد شده بخش‌های متعددی دارد و نمی‌توان آن را محدود به یک بخش دانست. برخی رسانه‌ها دلیل کیفیت پایین اینترنت را تجهیزات فیلترینگ می‌دانند. نه اینکه این تجهیزات بی‌تاثیر باشند اما عوارض جانبی آن بیشتر تاثیرگذار بوده و باعث شده بخش قابل توجهی از کاربران از فیلترشکن‌ها استفاده کنند و روشن بودن این ابزار باعث کندی و اختلال در برخی از سایت‌ها می‌شود چرا که برخی از سایت‌های داخلی به درخواست دستگاه یا نهادهای نظارتی با فیلترشکن قابل دسترسی نیستند.

موضوع دیگر آلودگی شدیدی است که به این واسطه ایجاد شده و در پایش‌های ما مشخص است که اوضاع آلودگی چقدر شدید است. پایش لحظه‌ای نشان می‌دهد مثلا روز گذشته ۱۱ هزار و ۷۴۵ حمله از داخل ایران به خارج از ایران داشتیم و امروز تا کنون ۶ هزار و ۴۲۸ حمله داشتیم که حملات از خارج به داخل کشور امروز ۱۳۷ حمله بوده است.

حجم حملاتی که از داخل کشور به خارج صورت می‌گیرد، به دلیل آلودگی شدیدی است که به دلیل نصب فیلترشکن‌های غیر امن روی گوشی‌های همراه، لپ‌تاپ و کامیپوترها وجود دارد.

 این دستگاه‌ها آلوده هستند و ناخواسته به سمت مقاصد خارجی، ترافیک تولید می‌شود. ۷۰ درصد ترافیک مصرفی کشور بر بستر موبایل‌ها اتفاق می‌افتد و اپراتورها مجبور هستند هر بایتی که از شبکه موبایل عبور می‌کند را بشمارند و برخی از کاربران شکایتی داشته باشند که بسته‌های آنها ناخواسته مصرف می‌شود.

این حجم از حملات باعث شده برخی از آی‌پی‌های ایران در بلک‌لیست قرار بگیرند و تعداد زیادی از درخواست‌هایی که از ایران به سمت دامنه‌های خارجی می‌روند، به دلیل آلودگی که وجود دارد در سطح شبکه بلاک شود. البته به آنها حق می‌دهم که بخواهند این حجم از آلودگی را نپذیرند.

به این اختلالات اگر اختلال تحریم را نیز اضافه کنیم، وضعیت بدتر می‌شود.

پایش لحظه‌ای ۱۰۰ هزار دامنه پربازدید دنیا حکایت از این دارد که ۱۶ هزار و ۲۳۹ دامنه در ۲۴ ساعت گذشته به دلیل آلودگی و تحریم از سمت کشورهای خارجی بلاک شده است که ۱۷ درصد کل دامنه‌های خارجی پربازدید دنیا را شامل می‌شود که به این شکل از دسترس کاربران ایرانی خارج می‌شود.

اگر به این آمار، محدودیت‌های داخلی نیز اضافه شود تقریبا می‌توان گفت دسترسی به ۳۰ درصد دامنه‌های خارجی برای کاربران ایرانی امکان‌پذیر نیست. یعنی اگر یک ایرانی با اینترنت فیبرنوری و سرعت خوب به اینترنت متصل شود نیز ۳۰ درصد از دامنه‌های خارجی را در دسترس ندارد.

این تبعات فنی سمت کاربران است و از طرف دیگر ایران نیز مقصد حملات Ddos زیادی است. اکنون در حال پایش این حملات به شکل آنلاین هستیم و دسترسی برخط آن را برای مردم نیز مهیا کرده‌ایم تا این حملات را مشاهده کنند.

مدتی است تعداد این حملات کاهش پیدا کرده اما هنوز هم کم نیست که منجر به اختلال در کیفیت اینترنت می‌شود. البته با سامانه‌ای که راه‌اندازی شده در کمتر از ۳۰ ثانیه می‌توان این حملات را پاکسازی کرد. البته همین فرآیند کشف کردن تا پاکسازی ترافیک حدودا بین ۲ تا ۱۰ دقیقه طول بکشد و کاربران تحت تاثیر قرار می‌گیرند. با برخی از اپراتورها این فرآیند را به شکل اتوماتیک جلو می‌بریم و در حال انجام اقداماتی هستیم که بتوانیم در فرانکفورت شبکه را بالا بیاوریم و از همان جا جلوی برخی از حملات را بگیریم.