پیشگیری از آفت‌زدگی، زیربنای تولید غذای سالم
سهیل فروزنده، فعال دانش‌بنیان
کاهش آفت‌زدگی و حمله حشرات در زمین‌های کشاورزی و باغات، یکی از راه‌های استاندارد در تولید محصول سالم است. یکی از روش‌های مبارزه با آفات و پیشگیری از آفت‌زدگی، استفاده از فورمون‌های جاذب است.
فورمون نوعی سیگنال شیمیایی است که ترشح آن، باعث واکنش‌های اجتماعی در حشرات و آفات زمین کشاورزی می‌شود و استفاده از آن در تمام دنیا جا افتاده است.
گفتنی است، سیستم مانیتورینگ آب و خاک و محصولات کشاورزی و باغداری در ایران ضعیف است، به‌همین‌دلیل تولید فورمون‌های جذب حشرات و آفات کمک بسیاری به توسعه و پیشرفت این سیستم در کشور می‌کند.
باتوجه به فراوانی برخی محصولات کشاورزی در اقلیم کشورمان، خوشبختانه تاکنون توانستیم ۱۰ نوع از فورمون جاذب آفات و حشرات را به خط تولید برسانیم که یک‌سوم نرخ نمونه خارجی آن به‌فروش می‌رسد.
فورمون‌های جاذب کرم خوشه‌خوار انگور، کرم سیب، مینوز گوجه‌فرنگی، غوزه پنبه، کرم جوانه‌خوار بلوط؛ چند نمونه مهم هستند که منجر به ارتقای سلامت ارگانیک محصولات در زمین‌های کشاورزی و باغدار شدند.
این فورمون‌ها می‌توانند هم به‌صورت پیش‌آگاهی و هم در قالب شکار انبوه مورداستفاده قرار گیرند.
هر کپسول فورمون تقریبا کفاف تا چند هکتار زمین را می‌دهد و کشاورزان یا باغداران تنها با پرداخت ۲۰هزار تومان به‌ازای هر کپسول می‌توانند سلامت محصولات خود را تضمین کنند.
کارآیی این کپسول‌ها بیش از ۴۵ روز است. در واقع هر ۴۵ روز یک‌بار، باغدار یا کشاورز باید کپسول‌های حاوی فورمون را تعویض کند. در هر کپسول به‌میزان ۲ میلی‌گرم فورمون وجود دارد که کارآیی هر یک از آنها ویژه محصولات خاص است.
به‌عبارت روشن‌تر، فورمون محصول سیب برای هلو یا گوجه‌فرنگی به‌کار برده نمی‌شود. هر فورمون، توانایی جذب ۲۵۰ تا ۳۰۰ حشره را دارد که بسان یک تله برای آفات به‌شمار می‌رود.
در بسیاری از موارد هم، کشاورزان و باغداران برای آگاهی از اینکه ببینند آیا آفتی دارند یا خیر، مورد استفاده قرار می‌گیرند که حکایت از کاربرد مانیتورینگ و پیشگیرانه فورمون‌ها دارد.
در گام نخست باید ۲ کپسول به فاصله ۵۰ متر در زمین گذاشته شود تا با به‌دام افتادن نخستین حشره، باغدار متوجه شود که آفات وجود دارند.
در مرحله بعد می‌تواند از این کپسول‌ها برای شکار انبوه آفات حشرات استفاده کند و دیگر از سم و مواد شیمیایی به‌منظور دفع حشرات آفات استفاده نکند. در این شرایط به‌ازای هر هکتار یک تله گذاشته می‌شود و به فاصله‌های مساوی به درختان به تعداد ۲۰ تا ۳۰ کپسول آویزان می‌شود.
هدف از تولید این فورمون‌ها، افزایش میزان محصولات کشاورزی ارگانیک و برداشت آنها بدون استفاده از کود و سم‌های شیمیایی است که در نهایت محصول به‌صورت ارگانیک به‌بار می‌نشیند. ناگفته نماند که تاثیر حداکثری فورمون‌ها زمانی است که باغ یا زمین کشاورزی در آستانه آفت‌زدگی بوده و آفات و حشرات طغیان نکرده باشند.
اغلب کشورهای اروپایی با این روش به کنترل آفات حشرات می‌پردازند و می‌توان از این محصول، هم در گلخانه‌ها و هم در بیرون گلخانه‌ها استفاده قرار کرد.
۱۰ فورمونی که تولید کردیم، جزو پرکاربردترین فورمون‌ها در زمین‌های کشاورزی و باغداری ایران است. اما تعداد کلی آنها در دنیا بیش از ۴۰۰ نوع است.
تا ۳ سال گذشته به‌میزان ۲۵۰ هزار دلار برای خرید این محصول ارز از کشور خارج می‌شد، خوشبختانه توانستیم از ۳ سال گذشته به این طرف، صرفه اقتصادی زیادی در این حوزه برای کشور رقم بزنیم و امروز دیگر فورمونی از خارج وارد نمی‌شود.
برای محصولاتی که به‌میزان بالایی کشت می‌شوند، به تولید آن دسته از فورمون‌هایی پرداختیم که در سطح دنیا شناخته‌شده‌اند و جنبه تجاری دارند و پرمصرف هستند.
باتوجه به تولیدات دانش‌بنیان‌ها، محصول‌مان در بازار فروش خوبی داشت و توانستیم درخواست ممنوعیت واردات را بدهیم، چراکه توان تولید انبوه را هم داریم، اما برای رقابتی‌تر شدن ماجرا، تصمیم گرفتیم واردات ادامه داشته باشد تا بتوانیم ارزیابی دقیق‌تری از محصولات خود در کشور به‌دست بیاوریم و در دایره رقابت سالم قرار بگیریم.
