بورس تهران نخستین ماه از پاییز ۱۴۰۱ را هم با بازدهی منفی به پایان رساند. مسیر نزولی شاخص بورس در نخستین روز از دومین ماه پاییز نیز ادامه داشت. عملکرد بازار سرمایه از شاخصه ‌ های کلان اقتصادی نشأت می ‌ گیرد. در ماه ‌ های اخیر، عملکرد اغلب شرکت ‌ های حاضر در بورس تهران مثبت گزارش شده، با این وجود شاهد روند ریزشی نماگر بورس بوده ‌ ایم.

نبود تطبیق میان زیرساختارهای بازار سرمایه از منظر قانونی و سازکارهای معاملاتی با ظرفیت ‌ های کنونی بورس تهران، یکی از دلایل اصلی ناکارآمدی این روزهای بورس است. بورس ما با ظرفیت ‌ های قابل ‌ توجه کنونی همچنان براساس قانون ۲۰ سال گذشته، فعالیت می ‌ کند، درنتیجه این بازار از کارآیی لازم برخوردار نیست.

علاوه بر این، هنوز هم شاهد تدوین استراتژی ‌ های دستوری و سیاست ‌ های پولی و مالی به ضرر بازار سرمایه هستیم. مادامی ‌ که در ترکیب شورای ‌ عالی بورس و اتاق ‌ های فکر بازار سرمایه و تصمیمات اثرگذار اقتصادی، نماینده تشکل ‌ های خودانتظام همچون کانون سهامداران حقیقی، کانون سبدگردان ‌ ها نباشند و در تصمیم ‌ گیری ‌ ها سهیم نشوند، نباید به تغییر شرایط امید داشت.

در ادامه باید به جو ناآرام حاکم بر کشور اشاره و تاکید کرد، بورس تهران نیز به تأسی از شرایط سیاسی کشور، واکنشی را از خود به نمایش گذاشت که با قرمزپوشی تابلو بورس همراه بود. قرمزپوشی بورس تهران و ریزش ‌ های مداوم شاخص حکایت از آن دارد که تا اصلاحات لازم در بازار سرمایه حاکم نشود، توانایی و قدرت کافی برای تنظیم امور بازار سرمایه وجود نخواهد داشت.

در ادامه باید به روند رو به رشد بهای دلار در بازار آزاد طی هفته ‌ های اخیر اشاره کرد. در طول این روزها شاهد نوسان دلار در کانال ۳۲ و ۳۳ هزار تومان بوده ‌ ایم. در همین حال، چشم ‌ انداز نرخ ارز نیز مثبت ارزیابی می ‌ شود. در حالت کلی انتظار می ‌ رفت دلار محرک بورس تهران باشد و روند صعودی این ارز به ارتقای ارزش بازار سهام منتهی شود. با این وجود باید تاکید کرد که سیاست ‌ های سرکوب قیمتی در بازار دلار نیز به چشم می ‌ خورد. کما اینکه انتظار می ‌ رود، اگر کنترل نرخ دلار برداشته شود، بهای این ارز در بازار آزاد به بیش از ۴۰ هزار تومان نیز افزایش یابد؛ بنابراین با توجه به فشاری که در تنظیم بازار دلار وجود دارد، نباید به اثرگذاری جدی این رشد قیمتی بر عملکرد بورس تهران، امید داشت.

البته همچنان با وجود تمام چالش ‌ های یادشده عملکرد بازار سرمایه در بازه بلندمدت ۳ تا ۵ ساله مثبت پیش ‌ بینی می ‌ شود. بورس تهران در چند سال اخیر فراز و نشیب ‌ های متعددی را پشت ‌ سر گذاشته است. اتفاقات سیاسی داخلی و خارجی متعددی بر عملکرد بورس تهران اثرگذار بودند، با این وجود، بورس تهران توانست از پس این ناملایمات سیاسی و اقتصادی عبور کند.

حال چنانچه قرار به ارزیابی عملکرد بورس تهران در آینده باشد، باید عملکرد هر صنعت و میزان فروش و سودآوری شرکت ‌ ها به تفکیک بررسی شود. کما اینکه بررسی عملکرد این شرکت ‌ ها حکایت از آن دارد که بورس تهران در شرایط ارزنده ‌ ای قرار دارد. با این وجود، سایه سنگین دستورات دولتی، استفاده دولت از بازار سرمایه برای تامین نقدینگی و اراده حاکم مبنی بر خروج سهامداران خرد حقیقی که از سال ۱۳۹۹ وارد بورس تهران شده ‌ اند، از مهم ‌ ترین موانع بازگشت رونق به بازار سرمایه هستند. این اراده به ‌ دنبال برقراری ثبات و آرامش در بورس تهران است، اما در اجرای این هدف، زیاده ‌ روی می ‌ شود. سرخرده کردن سهامداران با هدف خروج آنها از بورس، سیاست اشتباهی است که تجدیدنظر در آن ضروری به ‌ نظر می ‌ رسد.

انتشار قابل ‌ توجه اوراق دولتی، دیگر چالشی است که عملا از روند رو به رشد بورس تهران جلوگیری کرد. این سیاست در زمینه سرکوب تقاضا برای خرید سهام از بورس تهران اجرایی و منجر به افت مداوم ارزش بورس شد؛ بنابراین می ‌ توان اینطور ادعا کرد که همچنان سیاست ‌ های دولت، مهم ‌ ترین عامل بروز مشکلات در عملکرد بورس تهران است.