کلاف پیچیده بورسی شدن خودرو
یوسف کاووسی_کارشناس بازار سرمایه
عرضه خودرو در بورس کالا در سال‌های اخیر موردتوجه و بحث بوده است. در حالت کلی این سوال مطرح می‌شود که آیا عرضه خودرو در بورس کالا اقدامی شدنی است یا خیر؟ آیا خودروسازان توان عرضه خودرو در بورس کالا را دارند؟ تعهدات قبلی این شرکت‌های خودروساز چه می‌شود؟
به‌نظر می‌رسد این شرکت‌ها در گذشته پیش‌فروش‌هایی داشته‌اند و درنتیجه رفع تعهدات باید در اولویت آنها باشد. به بیان دیگر، چنانچه قرار بر عرضه خودرو در بورس کالا باشد، در گام نخست باید تعهدات قبلی این شرکت‌ها اجرایی شود. به‌ویژه آنکه خریدوفروش خودرو در بورس کالا شرایط ویژه‌ای دارد. به‌عنوان مثال، زمان معینی برای تحویل خودرو در نظر گرفته می‌شود و خودروساز باید متعهد به اجرای این تعهدات در بازه زمانی تعیین شده باشد. در ادامه باید به موضوع زیان شرکت‌های بورسی اشاره کرد. این مجموعه‌ها با زیان در عملکرد خود روبه‌رو هستند، درنتیجه قبل از عرضه خودرو در بورس کالا باید این زیان تعیین‌تکلیف شود.
در همین حال، نحوه قیمت‌گذاری خودرو در بورس کالا نیز باید تعیین و مشخص شود. آیا قرار است خودرو با قیمت واقعی در بورس عرضه شود و عرضه و تقاضا تعیین‌کننده اصلی قیمت باشد؟ یا همچنان سیاست قیمت‌گذاری دستوری در این بخش هم جریان خواهد داشت؟
توجه به این نکته ضروری به‌نظر می‌رسد که قیمت‌گذاری در بستری آزاد و با توجه به عرضه و تقاضا، عملکرد اصلی بورس کالاست. اما آیا این سیاست در عرضه خودرو در بورس کالا اجرایی می‌شود؟ چنانچه قرار به عرضه خودرو با قیمت آزاد در بورس کالا باشد، آیا مردم توان پرداخت و خرید آن را دارند؟در هفته‌های اخیر موضوع واردات خودرو مطرح و جدی‌تر از قبل دنبال می‌شود. حال این سوال مطرح می‌شود که در صورت واردات خودرو خارجی، خودرو ایرانی باز هم خریدار خواهد داشت؟
با توجه به کیفیت پایین خودرو ایرانی در مقایسه با خودروهای خارجی، اگر امکان واردات خودرو به کشور فراهم شود، از طرفداران خرید خودرو ایرانی به‌شدت کاسته خواهد شد.از مجموع موارد یادشده می‌توان این‌طور نتیجه گرفت که نخستین دور عرضه خودرو در بورس کالا تنها اقدامی نمادین بود و به ابعاد پیچیده آن توجه کافی نشده بود. لغو عرضه خودرو در بورس کالا نیز بیشتر به اقدامی نمادین دیگر و چه‌بسا اشتباه شباهت داشت. کما اینکه عرضه خودرو در بورس کالا و حتی لغو آن، تاثیری بر عملکرد بازار خودرو نداشت.
شرکت‌های خودرویی در بازار سهام نیز عضویت دارند. حال برای بررسی تاثیر عرضه خودرو بر ارزش سهام شرکت‌های خودرویی باید تاکید کرد که این موضوع به‌شدت به نحوه عرضه خودرو در بورس کالا وابسته است. روند قیمت‌گذاری خودرو در بورس کالا در ارزش سهام این شرکت‌ها بسیار اثرگذار است. اگر رابطه عرضه و تقاضا، محرک اصلی در فرآیند قیمت‌گذاری باشد، قیمت این محصول نسبت به نرخ خودرو در بازار آزاد کاهش خواهد یافت. در شرایطی که خرید خودرو صرفه اقتصادی ندارد و بازار واسطه‌ای برای خریدوفروش آن حذف شود، مشتریان خرید این محصولات کاهش خواهند یافت؛ بنابراین ارتقای شفافیت در بازار خودرو حتی می‌تواند به افت ارزش سهام شرکت‌های خودرویی منجر شود؛ یعنی فرصت‌های سودسازی از واسطه‌گری و دلالی از بین می‌رود. سایر متغیرهای اقتصادی از جمله قیمت دلار یا آزادسازی واردات همگی بر فرآیند عرضه خودرو در بورس یا عملکرد این صنایع به‌شدت اثرگذار هستند؛ بنابراین آینده عرضه خودرو در بورس کالا به فاکتورهای متعددی وابسته است و بدون توجه به تمام این فاکتورها نمی‌توان آینده این بازار را پیش‌بینی کرد.
چالش‌هایی که در حال حاضر در روند عرضه خودرو در بورس کالا جریان دارد، از نبود مدیریت واحد سرچشمه می‌گیرد و درنهایت تنها مردم به‌عنوان خریدار خودرو، تحت‌تاثیر آن قرار می‌گیرند.
