با این وجود، در کشور ما مناسبات کارگری تغییر کرده و به نفع طرف‌های سرمایه چرخیده است. در چنین شرایطی، کارگران به‌ویژه آنها که محروم‌تر هستند، بیشتر نادیده گرفته می‌شوند و آسیب‌های بسیاری به زندگی آنها وارد می‌شود. کار در شرایط مختلف، دشواری‌های متفاوتی دارد. با این وجود کار در معدن و برخی از صنایع معدنی در تمام دنیا در رده دشوارترین کارها هستند. فعالیت در چنین بخش‌هایی آسیب جدی و ادامه‌داری را به سلامت کارگران وارد می‌کند. بنابراین انتظار می‌رود افرادی که چنین مشاغل دشواری، فعالیت می‌کنند، از تسهیلات و امتیازات بیشتری نیز برخوردار شوند. اما این امتیازات به کارگران بخش معدن در ایران به‌ویژه آنهایی که در قالب قراردادهای پیمانکاری فعالیت می‌کنند، اختصاص نمی‌یابد. تاجایی‌که کارگران معادن زغال‌سنگ همان معادنی که صورت کارگران آنها سیاه است و‌ گذر هیچ‌کدام از مسئولان هم به آنجا نمی‌افتد، خود را فراموش شده بدانند. کارگرانی که از تامین حداقل‌های معیشتی خانواده خود بازمانده‌اند اما انتخاب دیگری نیز برایشان نمانده است.

زندگی در بند معیشت

رحمت‌الله سعیدی نماینده کارگران معدن چشمه پودنه در گفت‌وگو با صمت با اشاره به شدت گرفتن مشکلات معیشتی کارگران در سال‌های اخیر افزود: دستمزد و تامین معیشت خانواده به چالش بزرگ و اساسی کارگران در سال‌های اخیر بدل شده است. کار در معدن، آن‌هم معدن زغال‌سنگ دشواری‌های بسیاری دارد، با این وجود کارگرانی که در این بخش مشغول فعالیت هستند از هیچ حقوق و مزایای بیشتری برخوردار نیستند.

وی افزود: کار در معدن زغال‌سنگ به منزله فعالیت ۸۰۰ متر در اعماق زمین است. اغلب معادن زغال کشور از ایمنی لازم برخوردار نیستند، بر همین اساس نیز ریسک‌های متعددی سلامت و جان کارگران را در این بخش تهدید می‌کند. با این وجود افراد بسیاری تنها با هدف گذران زندگی آن‌هم در پایین‌ترین و نازل‌ترین سطح ممکن، ناچار به ادامه فعالیت در این بخش هستند. گویی این کارگران برای کسب حداقل دستمزد، با جان خود معامله می‌کنند.

سعیدی در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه چرا کارگران معدن زغال‌سنگ، به فعالیت دیگری مشغول نمی‌شوند، گفت: تمامی کارگران به دلیل ناچاری به این فعالیت ادامه می‌دهند. یعنی از سر ناچاری و بیکاری مجبورند به فعالیتی تن دهند که سلامت آنها را تهدید می‌کند و حداقل نیازهای زندگی آنان و خانواده‌شان نیز تامین نخواهد شد.

تلاش کارگران برای کاهش دستمزد

سعیدی گفت: کارگران در تامین حداقلی زندگی خود مانده‌اند، اما کارفرمایان در پرداخت همین حداقل‌ها نیز اما و اگر می‌آورند و به دنبال کاهش آن هستند. این تلاش‌ صاحبان کار برای سرکوب هرچه بیشتر دستمزد درحالی است که آینده فرزندان کارگران رو به نابودی می‌رود. در ماه‌های اخیر بعضی از همکارانم، دخترانشان را به پیرمردان شوهر داده‌اند. چراکه از پس تامین زندگی بر نمی‌آمده‌اند. بدین ترتیب زندگی ما برای نسل‌ها از دست می‌رود.

وی در پاسخ به سوالی مبنی بر توجه مسئولان منطقه‌ای یا استانی به کار در معادن گفت: مسئولان و دولتمردان هیچ شناختی از کار معدن‌کاری و دشواری‌های آن ندارند. اگر هم مسئولی برای بازدید از معدن بیاید، وارد معدن نمی‌شود. وقتی از آنها درخواست می‌کنیم که از معدن بازدید کنید تا متوجه شرایط سخت و حتی ناایمن کار در این بخش شوند، می‌گویند: ما نمی‌توانیم بدون حکم وارد معدن بخش خصوصی شویم. در چنین شرایطی شاهد هستیم که معادن بخش خصوصی نسبت به هیچ موضوعی پاسخگو نیستند و بدین ترتیب بیش‌ترین کوتاهی نسبت به جان و سلامت کارگران در این بخش می‌شود.

سعیدی در پایان گفت: سختی کار در معدن به‌قدری است که تمام کارگران پس از حداکثر ۱۰ سال، سلامت خود را برای همیشه از دست می‌دهند. کارگرانی هم که به سن بازنشستگی می‌رسند، عملا از دنیا بازنشسته می‌شوند.

درگیر و دار بقا

رضا عباس‌پور نماینده کارگران شرکت کان‌جویان در گفت‌وگو با صمت و درباره مشکلات کارگران گفت: در طول سال‌های اخیر کارگران با چنان شرایط دشوار معیشتی روبه‌رو شده‌اند که تداوم زندگی برایشان به شدت دشوار شده است. وی افزود: در میان فعالیت‌های کارگری، کار در معدن از چالش‌های به مراتب بیشتری برخوردار است. با این وجود سختی کار کارگران معدن مورد توجه قرار ندارد.

این نماینده کارگری گفت: متاسفانه کارگرانی که در معادن بخش خصوصی کار می‌کنند حقوق به مراتب پایین‌تری را در مقایسه با کارگرانی که در بخش دولتی، فعالیت مشابهی را بر عهده دارند، دریافت می‌کنند. درواقع بخش خصوصی به آسانی با پرداخت حداقل دستمزد به کارگران، سود خود را به حداکثر می‌رساند.

وی افزود: کارگران معادن زغال‌سنگ در طول سال‌ها اخیر چند دوره اعتصاب و تحصن را در اعتراض به شرایط سخت کاری و دستمزد پایین داشته‌اند. این اعتصابات به افزایش ناچیز حقوق کارگران منجر شده است. با این وجود تورم حاکم بر اقتصاد به سرعت از این افزایش‌های ناچیز پیشی می‌گیرد. بدین ترتیب هر سال زندگی ما دشوار تر از قبل می‌شود.

این فعال کارگری در پاسخ به سوالی مبنی بر دریافتی کارگر معدن زغال‌سنگ بخش خصوصی در استان کرمان گفت: این دستمزد پس از احتساب افزایش دستمزدهای ناشی از اعتصاب در سال گذشته برای یک کارگر مجرد به محدوده ۵ میلیون تومان افزایش یافت.

عباس‌پور در ادامه گفت: کار در معدن و به‌ویژه معدن زغال‌سنگ، سلامت و جان کارگران را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این کارگران با انواع بیماری‌ها روبه‌رو هستند. همین موضوع نیز هزینه‌های جدیدی را به آنها تحمیل می‌کند. همزمان خطر ریزش معادن نیز سلامت این افراد را تهدید می‌کند.

این فعال کارگری افزود: کارگران معدن زغال‌سنگ از همه طرف شکست خورده هستند. کسی که چند سال در معدن زغال‌سنگ کار کرده است، دیگر نمی‌تواند زمینه فعالیت خود را به راحتی تغییر دهد؛ چراکه کارفرمای دیگری این فرد را که مجموعه‌ای از امراض است را به‌عنوان کارگر قبول نمی‌کند. عباسپور با اشاره به روند بازنشستگی کارگران در مشاغل سخت و زیان‌آور گفت: کارگران معدن زغال‌سنگ پس از ۲۰ سال کار بازنشست می‌شوند؛ البته اگر خللی در روند واریز بیمه آنها وجود نداشته باشد. در آن زمان هم اغلب به انواع بیماری‌ها دچار شده‌اند. کما اینکه بسیاری از همکاران ما پس از گذشت دوره کاری و آغاز بازنشستگی صرف مدت زمان کوتاهی، از دنیا رفته‌اند. بنابراین تجدید نظر در شرایط کاری و بازنشستگی این کارگران ضروری است. این فعال کارگری در ادامه گفت: متاسفانه هر روز شرایط زندگی برای کارگران دشوارتر از قبل می‌شود. خانواده بسیاری از این افراد گرسنه هستند. این مشکلات حتی زندگی این افراد را هم تحت تاثیر قرار داده است. چنانچه راه‌حلی برای رفع این دست مشکلات اندیشیده نشود، باید منتظر شدت گرفتن اعتصابات کارگری در امسال باشیم.

سخن پایانی

کارگران با دشواری‌های متعددی در مسیر فعالیت خود روبه‌رو هستند. با این وجود، حداقل دستمزد را دریافت می‌کنند که کفاف تامین نیازهای آنها و خانوادشان را نمی‌دهد. بسیاری از این کارگران ناچار هستند برای مقابله با تورم روزافزون، ساعت‌های به‌مراتب طولانی‌تری را کار کنند. این در حالی است که کار در برخی از حوزه‌ها همچون معدن یا صنایع ویژه با چالش‌های به مراتب بیشتری روبه‌رو است. در طول یک سال گذشته شاهد گران شدن قابل‌توجه انواع محصولات در بازارهای گوناگون و افزایش هزینه‌های زندگی بوده‌ایم. این گرانی‌ها در همه بخش‌ها در امسال نیز ادامه داشته است. در چنین شرایطی تامین معیشت و حداقل‌های زندگی به دغدغه اصلی کارگران بدل شده است.