فولاد به ‌ عنوان یکی از صنایع استراتژیک و مادر کشور، سهم بسزایی از صادرات غیرنفتی ما را به خود اختصاص داده، این در حالی است که بخش مهمی از ظرفیت ‌ های صنعت فولاد ما بدون استفاده مانده ‌ اند. چنانچه فرصتی برای تقویت صادرات فولاد کشور فراهم شود، می ‌ توان از این توان برای صادرات این محصول به بازارهای جهانی استفاده کرد و همزمان فرصتی برای ارتقای تولید و به ‌ دنبال آن اشتغالزایی و رشد اقتصادی کشور نیز فراهم خواهد شد. بسیاری از کارشناسان معتقدند برای افزایش ۲۰ میلیون تنی ظرفیت تولید فولاد کشور طی ۳ سال آینده باید برنامه ‌ ریزی جدی برای صادرات آن داشته باشیم، زیرا در حال ‌ حاضر رقابت ‌ پذیری کشورمان در حوزه فولاد به ‌ شدت پایین است. به گفته کارشناسان اگر امروز نگاه پایداری بر زنجیره تولید فولاد حاکم نشود، در آینده ‌ ای نه ‌ چندان دور باید شاهد اتفاقات نامیمونی در این حوزه باشیم. این در حالی است که باوجود رکود در بازارهای جهانی فولاد و ۵۰۰ میلیون تن ظرفیت استفاده ‌ نشده در این زمینه، نزدیک ۸۰ درصد ظرفیت ‌ تولید فولاد در جهان فعال است.

ضرورت تسهیلگری دولت

مدیرعامل هلدینگ توسعه صنایع و معادن غدیر معتقد است: صنعت فولاد کشور برای پایداری صادرات محصولات فولادی باید به تمام زوایای این بخش توجه جدی کند و دولت نیز باید بیش از پیش در زمینه صادرات محصولات فولادی تسهیلگری کند.

به گزارش ایراسین، سید ابوتراب فاضل ضمن بیان این مطلب اظهار کرد: در حال حاضر ایران دهمین فولادساز بزرگ جهان است، اما باید با برنامه ‌ ریزی مناسب این رتبه را ارتقا بخشیم.

وی با بیان اینکه زنجیره تولید فولاد در ایران از مزیت ‌ های نسبی خوبی برخوردار است، افزود: باید در بازارهای صادراتی محصولات فولادی بسترهای دائمی ایجاد کنیم و این مهم نیازمند اعمال سیاست ‌ گذاری ‌ های مناسب و برنامه ‌ ریزی در این بخش است.

مدیرعامل هلدینگ توسعه صنایع و معادن غدیر با بیان اینکه هم ‌ اکنون نیمی از تقاضای جهانی فولاد به کشور چین اختصاص دارد، خاطرنشان کرد: ساخت ‌ وساز املاک و مستغلات در این کشور بین ۴۸ تا ۵۰ درصد کاهش پیدا کرده و این امر بر بازار صنعت فولاد و محصولات فولادی در جهان تاثیر منفی گذاشته است.

وی اذعان کرد: کاهش تقاضا در اروپا به ‌ علت جنگ روسیه و منازعات سیاسی وضعیت نامناسبی را در صنعت فولاد جهان به ‌ وجود آورده و از طرفی کاهش نرخ رشد اقتصادی جهان نیز بر توسعه جهانی صنعت فولاد تاثیرگذار بوده است.

فاضل با اشاره به چالش ‌ های اساسی صنعت فولاد تصریح کرد: سال گذشته ۲ هزار و ۸۰۰ میلیارد تومان از بازار سرمایه برای صنعت فولاد تامین مالی شده که نرخ سود آن ۲۴ . ۵ درصد بوده است. این امر باعث نگرانی فعالان این عرصه شده است. باتوجه به این نرخ سود، باید تلاش کنیم سود بنگاه ‌ های اقتصادی در صنعت فولاد حداقل به ۳۳ درصد برسد، این در حالی است که نرخ سود تامین مالی در بسیاری از کشورهای جهان حدود ۲ درصد است.

مدیرعامل هلدینگ توسعه صنایع و معادن غدیر با بیان اینکه افزایش هزینه ‌ ها یکی از چالش ‌ های مهم صنعت فولاد است و قیمت گاز در چند ماه گذشته ۵ برابر شده، اظهار کرد: در ۶ ماه نخست امسال، حقوق دولتی در بخش معادن حدود ۴۰ درصد افزایش یافته که این امر می ‌ تواند بر پایداری صنعت فولاد تاثیر منفی بگذارد. فاضل در پایان تاکید کرد: همزمان با افزایش تولید فولاد در کشور، باید به رفع چالش ‌ های بازارهای صادراتی محصولات فولادی توجه شود، زیرا این بازار و پویایی آن نیازمند یک خط صادراتی پایدار و دائمی است.

وی با بیان اینکه صنعت فولاد پیشران و موتور محرکه اقتصاد ملی است، افزود: زنجیره فولاد از پیچیدگی زیادی برخوردار است، به ‌ عنوان مثال سنگ ‌ آهن و زغال ‌ سنگ دارای کیفیت ‌ های خاص و متفاوتی هستند که در معادن مختلف شرایط مختلفی دارند و فولادسازان نمی ‌ توانند از هر سنگ ‌ آهنی استفاده کنند و از این بابت محدودیت دارند.

این فعال صنایع ‌ معدنی با بیان اینکه هدف ‌ گذاری زنجیره تولید فولاد کشور باید صادرات محصول نهایی باشد، ابراز کرد: در حال ‌ حاضر، فولاد سومین کالا در فهرست محصولات صادراتی کشور است، با این حال شاید کمتر از ۵۰ درصد ظرفیت ما برای صادرات به ‌ کار گرفته می ‌ شود که باید در این زمینه نیز چاره ‌ اندیشی شود. وی تصریح کرد: با افزایش ۲۰ میلیون تنی ظرفیت تولید فولاد کشور طی ۳ سال آینده باید برنامه ‌ ریزی جدی برای صادرات آن داشته باشیم، چراکه در حال ‌ حاضر رقابت ‌ پذیری کشورمان در حوزه فولاد به ‌ شدت پایین است.

نگاه پایدار به زنجیره فولاد

محمدیاسر طیب ‌ نیا، صاحب ‌ نظر حوزه فولاد ضمن بیان این مطلب گفت: وی خاطرنشان کرد: در پی رکود بازار جهانی فولاد باتوجه به اتفاقات ۸ ماه گذشته، شاهد افت تولید حدود ۵ درصدی فولاد نسبت به مدت مشابه سال گذشته در جهان بوده ‌ ایم و پیش ‌ بینی می ‌ شود تا پایان امسال میلادی، نسبت به ۲ سال گذشته، شاهد افت تولید فولاد در عرصه جهانی
باشیم.

وی اذعان کرد: در همین شرایط بد بازار جهانی فولاد، براساس آمار، از بین ۱۰ فولادساز برتر جهان، رشد تولید در کشورهای ایران و هند بیش از ۷ درصد بوده، این در حالی است که این دو کشور ظرفیت ‌ های جدیدی را طی ماه ‌ ها و سال ‌ های آتی به ‌ تدریج در جریان تولید قرار خواهند داد.

احتمال توقف تولید برخی از فولادسازان جهان

طیب ‌ نیا تصریح کرد: بازیگران اصلی تولید فولاد جهان با کاهش ۴ تا ۵ درصدی تولید مواجه بوده ‌ اند و در این میان میزان تولید فولاد در کشور ترکیه ۹ درصد کاهش یافته است. باتوجه به بحران انرژی در اروپا، کاهش نرخ جهانی فولاد و اتفاقات تکنولوژیک، در آینده ‌ ای نزدیک شاهد تشدید رقابت ‌ ها در عرصه جهانی تولید فولاد خواهیم بود.

وی با اشاره به تغییر رویکرد تعدادی از فولادسازان جهان برای تولید آهن ‌ اسفنجی و فولاد به روش احیای مستقیم گفت: طی یک سال گذشته، نرخ سنگ ‌ آهن از ۲۵۰ دلار به ۹۵ دلار و نرخ تختال و فولاد نیز از ۸۵۰ دلار به ۴۵۰ دلار کاهش پیدا کرده است. پیامد این کاهش قیمت ‌ ها، توقف برخی از خطوط تولید فولاد در جهان خواهد بود، زیرا به ‌ دلیل عدم رقابت ‌ پذیری، تعدادی از فولادسازان جهان در صورت تداوم این وضعیت امکان ادامه فعالیت نخواهند داشت.

ظرفیت ‌ های بلااستفاده در تولید فولاد

طیب ‌ نیا با اشاره به تفاوت زنجیره فولاد با زنجیره ‌ های تولید دیگر فلزات بیان کرد: زنجیره فولاد نسبت به زنجیره ‌ های تولید دیگر فلزات، پیچیده ‌ تر است و نوسانات تولید در این زنجیره بسیار بیشتر از سایر زنجیره ‌ هاست. در یک سال گذشته، میزان تولید آلومینیوم در کشور ۲۰ درصد کاهش یافته و در حوزه تولید مس نیز شاهد کاهش ۱۰ درصدی در کشور بوده ‌ ایم؛ این در حالی است که میزان تولید طلا نیز ۶ درصد کاهش یافته است.

وی ادامه داد: در بازه زمانی یادشده شاهد کاهش ۶۰ درصدی تولید سنگ ‌ آهن و کاهش ۵۰ درصدی محصول نهایی در زنجیره فولاد کشور هستیم. باوجود نزدیک بودن میزان تولید فولاد به آمارهای جهانی در سال ‌ های گذشته، امروز بالغ بر ۱۶ میلیون تن (بیش از ۴۰ درصد) ظرفیت بلااستفاده تولید فولاد در کشور داریم که امکان بهره ‌ برداری از آن وجود دارد. این شرایط سختی است که در زنجیره فولاد با آن مواجهیم و باید با نگاه پایداری برای رفع این معضلات چاره ‌ اندیشی کنیم.

سخن پایانی

برخی از فعالان صنعت فولاد کشور در مسیر تولید با چالش ‌ های جدی در حوزه ‌ های مختلف از جمله سیاست ‌ گذاری، تامین مواد اولیه، انرژی، زیرساخت، پایداری محیط ‌ زیست و... روبه ‌ رو هستند. چنانچه کمبودهای یادشده با برنامه ‌ ریزی مرتفع شوند، امکانی برای توسعه و ارزش ‌ آفرینی قابل ‌ توجه از این زنجیره فراهم می ‌ شود. این در حالی است که صنعت فولاد با دیگر صنایع فلزی همچون مس و آلومینیوم که نیاز به مواد اولیه گسترده ‌ ای ندارند، بسیار متفاوت است. در صنعت فولاد با زنجیره گسترده ‌ ای از مواد معدنی و فرآوری مواجهیم؛ به ‌ گونه ‌ ای که بالغ بر صدها صنعت و هزاران شرکت بالادست کارخانجات فولادی مشغول فعالیت هستند. بنابراین باید توجه به این زنجیره در دستور جدی کار قرار گیرد.