آموزش، پیش‌نیاز ضروری توسعه
کارشناسان می‌گویند گرفتاری‌های ما در کشور یک راه‌حل بیشتر ندارد و آن بازگشت به علم و آموزش در راهبری مسائل و حل مشکلات است. حوزه معدن هم که امروزه به یکی از حوزه‌های مهم اقتصاد کشور تبدیل شده، از این قاعده مستثنا نیست؛ بنابراین بدیهی است که توجه به سطح آموزش و توان نیروی متخصص در این حوزه هم اهمیتی بیش از پیش خواهد داشت.
فعالان حوزه معدن و کسانی که دستی بر آتش معدنکاری دارند، بارها و بارها در اظهارنظرات خود به این موضوع پرداخته و هر یک از منظر خود آن را مورد بررسی قرار داده‌اند. باتوجه به اهمیت موضوع، گزارش امروز را به بازخوانی نظرات کارشناسان و معدنکاران اختصاص داده‌ایم.
توسعه از مسیر آموزش می‌گذرد
محمدحسین بصیری، مدیرعامل شرکت گسترش صنایع و معادن توانمندی فارغ‌التحصیلان دانشگاهی در حوزه معدن را مد نظر قرار داد و گفت: ناکارآمدی و عدم بهره‌وری نمی‌تواند برای افرادی که از تجربه کافی و موثر برخوردار نیستند، تعریف شود. مسئله اصلی در شکل و نحوه بکارگیری نیروی انسانی کم‌تجربه در صنعت و بازار کار است.
وی با تاکید بر نقش و مسئولیت‌های دانشگاه به‌عنوان نهاد علمی و شرکت‌ها و مجموعه‌های صنعتی به‌عنوان مقصد نیروی کار جوان اظهار کرد: آموزش باید باتوجه به نیازها بازتعریف و به‌شکلی واقع‌بینانه متناسب با بازار کار ارائه شود.
بصیری به معدن‌نامه گفت: اعتماد به جوانان و توجه به توانمندی‌ها و انگیزه‌های ذاتی‌‌شان، همواره اثرات مثبت و غیرقابل‌انکاری بر جای گذاشته است. تجربه این اعتماد در کشور وجود دارد و صرفا باید بنگاه‌های اقتصادی با طراحی و ارائه راهکارهای علمی و عملیاتی متناسب با شرایط بومی خود از این نیروی جوان بهره‌مند شوند.
همسویی منابع‌انسانی با استراتژی کسب‌وکار
وی مهم‌ترین دغدغه و مسئله در زمینه آموزش را فقدان برنامه‌ریزی واقع‌بینانه، فرآیندهای اثربخش و نبود اعتماد به نیروی جوان دانست و گفت: این مشکل باید موردتوجه هر دو طرف دانشگاه و صنعت قرار گیرد.
بصیری بر اهمیت تغییر رویکردهای سنتی و اداری به رویکردهای انسانی تاکید کرد و گفت: توسعه سرمایه انسانی در معدن به‌معنای تسریع در جبران کاستی‌ها است. وی با اشاره به تغییر ترجیحات نسل آینده، اصلاح ساختار مدیریت منابع انسانی را اجتناب‌ناپذیر دانست و افزود: نسل جدید تعاریف تازه‌ای از شغل در ذهن خود دارند و انطباق ساختارهای منابع انسانی با آن می‌تواند متضمن موفقیت و پیشرفت شرکت‌ها باشد.
بصیری بازتعریف نقش مدیریت منابع انسانی در سازمان‌ها به‌ویژه شرکت‌های بزرگ را هم از ضروریات دانست و گفت: هماهنگی و همسویی فرآیندهای منابع انسانی با استراتژی کسب‌وکار شرکت‌ها موضوعی بسیار حائزاهمیت است که در دنیا و کشور‌های توسعه‌یافته به آن بسیار توجه می‌شود. ساختار و جایگاه منابع انسانی به‌عنوان یک شریک استراتژیک باتوجه به اهمیت بالای سرمایه انسانی در عصر کنونی باید بازتعریف و عملیاتی شود؛ از این رو پیشنهاد می‌شود شرکت‌های بزرگ در راستای برنامه‌ریزی و استقرار استراتژی‌های خود، راهکارهای نوین مرتبط با مدیریت سرمایه انسانی را به‌عنوان یک اصل و ارزش مدنظر قرار دهند و به آن توجه ویژه داشته باشند.
حلقه مفقوده
اما مجید رحیمی که مدیرعامل یک شرکت دانش‌بنیان معدنی است، آموزش را حلقه مفقوده توسعه صنعت نامید و گفت: نیروی انسانی، مهم‌ترین عامل دستیابی به توسعه در جوامع مختلف به‌شمار می‌آید و در واقع همان موتور محرک توسعه و پیشرفت است. در حال حاضر باوجود اینکه پیشرفت‌های فراوانی در زمینه دانش و تکنولوژی تولید حاصل شده، نه‌تنها از اهمیت نیروی انسانی کاسته نشده بلکه ضرورت توجه به این موضوع بیش از پیش احساس می‌شود.
وی در گفت‌وگو با فلزات‌آنلاین به اهمیت جایگاه نیروی انسانی پرداخت و گفت: ارزشمندترین سرمایه یک مجموعه صنعتی نیروی انسانی است که از اهمیت و جایگاه ویژه‌ای در بخش تولید برخوردار است. تجهیزات و ماشین‌آلات هر واحد تولیدی، زمانی بیشترین بهره‌وری را خواهند داشت که توسط نیروی انسانی متخصص در راستای تحقق اهداف از پیش تعیین‌شده مجموعه به کار گرفته
شوند. خلأ آموزش کاربردی نیروهای انسانی در راستای تحقق راهبرد و خط‌مشی یک شرکت، یکی از معضلاتی است که کارفرمایان طی سال‌های اخیر با آن مواجه شده‌اند.
رقابت در جذب نیروی انسانی
رحیمی نگهداشت نیروی انسانی شاغل در مجموعه را از دیگر مسئولیت‌های مهم مدیریت دانست و گفت: وقتی نیروهای انسانی کارآمد در یک مجموعه آموزش می‌بینند و به کار گرفته می‌شوند، رقیبان به هر شکل ممکن به‌دنبال جذب و بکارگیری آنها هستند که این مسئله منجر به کاهش ظرفیت و بهره‌وری کافی نیروهای انسانی متخصص خواهد شد. همچنین بعضی از متخصصان به‌دنبال این شرایط، همکاری خود را با مجموعه ادامه نمی‌دهند و در صورت ادامه فعالیت نیز بهره‌وری کافی برای پیشبرد اهداف مدیریتی را ندارند. این معضل به قدری طی ماه‌های اخیر افزایش یافته که نمی‌توانیم راه‌حل مناسبی برای رفع آن پیدا کنیم و هیچ راهکاری نیز در این زمینه تعریف نشده است.
آموزش و بهره‌وری
وی درباره تمهیدات مجموعه زیرنظر خود برای جذب نیروی انسانی بیان کرد: یکی از اهداف کلان شرکت ما بکارگیری نیروی متخصص و متعهد است و همواره تمام تلاش خود را در این زمینه به‌کار گرفته‌ایم. استخدام، آموزش و بکارگیری نیروی انسانی متخصص در شرکت‌های دانش‌بنیان، دارای فرآیند دشوار و زمان‌بری است. ما از هیچ کوششی در این زمینه دریغ نکرده‌ایم و به‌دنبال حفظ نیروهای انسانی متعهد در مجموعه هستیم.
رحیمی درباره افزایش بهره‌وری نیروهای انسانی در شرکت‌های دانش‌بنیان گفت: انگیزه لازم برای فعالیت نیروهای انسانی کارآمد در شرکت‌های دانش‌بنیان، با فرهنگ‌سازی در جامعه ایجاد می‌شود. براساس آنچه که توسط یکی از بزرگان علم جامعه‌شناسی دنیا مطرح شده، آموزش در مدارس پایه، نقش بسزایی در توسعه کشور دارد.
در واقع باید نحوه آموزش در مدارس پایه مورد بررسی قرار گیرد و اگر آموزش براساس یک سری قواعد کلی انجام شود، می‌توان در راستای توسعه حرکت کرد؛ در غیر این صورت نه‌تنها پیشرفتی در جامعه حاصل نخواهد شد، بلکه شاهد عقبگرد در بخش‌های مختلف خواهیم بود.
در حال حاضر نقش معلم در آموزش به‌دلیل مشکلات اقتصادی حاکم در جامعه، کمرنگ شده و مادامی که معضلات این قشر اثرگذار رفع نشود، نمی‌توانیم انتظار آموزش جامع و کاربردی در مقاطع تحصیلی پایه را داشته باشیم. انگیزه های لازم برای آموزش باید توسط سازمان‌های ذی‌ربط فراهم شود و همچنین باید در نظر داشت آموزش، نیاز ضروری هر جامعه برای توسعه است که تحقق آن به‌واسطه جامعه علمی پویا و سازنده در مقاطع علمی پایه امکان‌پذیر خواهد بود.
متاسفانه ما در سال‌های اخیر از این مهم غافل شده‌ایم و با گذشت زمان، همچنان اقدامات لازم در این زمینه انجام نمی‌شود. تا زمانی که آموزش‌های کاربردی از مقاطع تحصیلی پایه صورت نپذیرد، بسیاری از نیروهای انسانی نخبه و متخصص به انگیزه کافی برای ادامه فعالیت در داخل کشور دست نخواهند یافت و نمی‌توان آینده روشنی را در بخش تولید متصور شد.
سخن پایانی
کارشناسان معتقدند برای بهره‌وری بیشتر حوزه آموزش باید سیاست‌گذاری کلان و برنامه‌ریزی واحد وجود داشته باشد تا این مهم را هدایت کند و به سمت مسیر پیشرفت سوق دهد، اما تا زمانی که چنین شرایطی وجود ندارد، جمع‌آوری و بازخوانی دیدگاه‌ها، نظرات، پیشنهادات و تجربیات فعالان و صاحب نظران حوزه کمک می‌کند آرشیوی کامل از نیازها و ضرورت‌ها تشکیل شود؛ شاید روزی، روزگاری نه‌چندان دور به کار آید.
