ایران در رده معدود کشورهایی است که تعطیلات رسمی پایان هفته آن، یک روز است، درحالی‌ که برخی کشورها با تاکید بر مزیت‌های تعطیلی طولانی‌مدت بر اقتصاد کشور و همچنین افزایش نرخ بهره‌وری کار، خواستار افزایش این تعطیلات به ۳ روز در هفته هستند. در ایران نیز چندسالی می‌شود که طرح افزایش تعطیلات پایان هفته در کشور مطرح شده و چندین مرتبه در مجلس شورای اسلامی نیز موردبررسی قرار گرفته است. سخنگوی کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی نیز چندی پیش اعلام کرد «براساس لایحه اصلاح ماده (۸۷) قانون مدیریت خدمات کشوری، مصوب شد روزهای تعطیل پایان هفته پنجشنبه و جمعه و روزهای کاری هفته از شنبه تا چهارشنبه تعیین شود»، اما این لایحه با انتقاد جدی فعالان حوزه تولید و تجارت مواجه شده است و خواستار اصلاح آن هستند.

لایحه ضدتجارت در آستانه تصویب

در حالی که تنها چند هفته تا پایان این دوره از فعالیت مجلس یازدهم باقی مانده، طرح تعطیلی آخر هفته در انتظار بررسی و تصویب نهایی در صحن علنی است. در صورت تصویب این لایحه، ساعات فعالیت ادارات به ۴۰ ساعت در هفته کاهش پیدا می‌کند و روزهای تعطیل هفته پنجشنبه و جمعه، خواهد بود. بدون تردید افزایش تعطیلات پایان هفته اقدام مثبتی است که می‌تواند اثرات مثبتی برای اقتصاد داشته باشد، اما با جایگزینی پنجشنبه به‌جای شنبه، فاصله تعطیلات ایران و سایر کشورها، به‌اندازه قابل‌توجهی افزایش خواهد یافت. از آنجا که در اغلب کشورهای دنیا، شنبه و یکشنبه تعطیل رسمی هستند، در عمل فرصت 4روزه برای مبادلات تجاری با دنیا از دست خواهد رفت. این چالش در شرایطی آینده فعالیت‌های تجاری و به‌دنبال آن، تولید داخلی را هدف گرفته است که انتخاب روز شنبه به‌عنوان تعطیلات می‌توانست بخشی از این مشکل را مرتفع و هماهنگی بیشتری را میان تعطیلات ایران و سایر کشورهای دنیا ایجاد کند. چنانچه لایحه موردبحث بدون اصلاح به‌تصویب نهایی برسد، بنا به هشدار فعالان تجاری، تراز تجاری کشور در معرض خطر قرار خواهد گرفت و اثرات جدی آن با گذشت زمان در اقتصاد نمایان خواهد شد.

افزایش هزینه‌های تجاری

کامران وکیل، فعال بخش معدن در گفت‌وگو با صمت اظهار کرد: چنانچه لایحه تعطیلی پنجشنبه‌ها به‌تصویب برسد، ایران تنها کشوری در دنیا خواهد بود که پنجشنبه‌ها در آن تعطیل رسمی است. وی افزود: ارتباط ایران و سایر کشورهای دنیا در سایه تحریم و محدودیت در تعاملات جهانی، به‌شدت محدود شده است. قطع دسترسی به سوئیفت، نبود تعامل با بانک‌های دنیا، در عمل نقل و انتقال پول را میان ایران و طرف‌های تجاری، غیرممکن کرده است.

این فعال بخش معدن گفت: تحریم و نبود مراودات تجاری میان ایران و سایر کشورها به هزینه‌های تجارت کشور افزوده است. این چالش حضور محصولات تولیدشده در کشور را در بازار هدف صادراتی به‌شدت دشوار و هزینه‌بر می‌کند. وی افزود: باتوجه به شرایط تحریم و نبود فرآیند بانکی برای انتقال پول، صرافی‌ها این وظیفه را برعهده گرفته‌اند. استفاده از صرافی برای جابه‌جایی پول، روشی غیررسمی در دنیا به‌شمار می‌رود. حال چنانچه پنجشنبه و جمعه در ایران تعطیل باشد و شنبه و یکشنبه در سایر کشورها؛ در عمل انتقال ساده پول به چالشی ادامه‌دار برای تجار بدل خواهد شد. بدون تردید چنین مشکلاتی حضور ایران را در بازارهای جهانی دشوارتر از پیش خواهد کرد، در نتیجه کاری به سادگی انتقال پول که حداکثر به ۲ روز زمان نیاز دارد، به فرآیندی یک‌هفته‌ای بدل خواهد شد. این فعال حوزه معدن افزود: تجارت یا در بیان جزئی‌تر واردات و صادرات محصولات مختلف، جزء جدایی‌ناپذیر تولید است. فعالیت در بخش معدن و صنایع‌معدنی نیز، همچون سایر صنایع به واردات و صادرات وابسته است. بدون تردید، تسهیل و توسعه تجارت، تاثیر بسزایی بر رونق تولید خواهد داشت. در همین حال، دشوار کردن هر روزه مسیر تجارت نیز لطمات جدی را به این بخش تحمیل می‌کند. وکیل گفت: عوامل و مناسبت‌های مذهبی از مهم‌ترین دلایل تعیین روزهای تعطیلی به‌شمار می‌روند. این در حالی ‌است که کشور امارات توانسته این شرایط را به‌درستی مدیریت کند تا تجارت آن بدون مشکل ادامه یابد. کمااینکه در این کشور، شنبه و یکشنبه مطابق الگوی جهانی تعطیل است و روند کار در روزهای جمعه نیمه‌وقت است تا مراسم نماز جمعه نیز برگزار شود، بنابراین راهکاری برای اصلاح شرایط وجود دارد.

این فعال معدنی گفت: با تصویب این لایحه و بدون تصویب اصلاح آن، تجارت کشور بیش از پیش، دشوار خواهد شد. اثرات این چالش‌ها با سرعت در روند توسعه صنعتی و اقتصادی کشور نمایان خواهد شد و نمی‌توان به‌سادگی از کنار آن عبور کرد.

جدایی بیشتر از دنیا

عادل ابراهیم‌زاده، کارشناس اقتصادی در گفت‌وگو با صمت اظهار کرد: سهم ایران از اقتصاد دنیا، محدود است. چنانچه رشد سهم ایران از اقتصاد دنیا موردتوجه سیاست‌گذاران باشد، باید به اصول رشد تولید و تجارت، توجه بیشتری داشته باشند. تجارت رکنی اساسی در اقتصاد و از عوامل مهم و تاثیرگذار بر اقتصاد است. برهمین‌اساس نیز، انتظار می‌رود سیاست توسعه تعاملات تجاری و اقتصادی خارجی با کشورهای هدف، در دستور کار قرار گیرد؛ به‌ویژه آنکه مهم‌ترین بعد تجارت در اقتصاد هر کشوری، بعد بین‌المللی آن است. در همین حال باید خاطرنشان کرد که تجارت از اثرگذاری بالایی بر روند تولید برخوردار است. یعنی از تجارت می‌توان با عنوان رکن جدایی‌ناپذیر تولید نام برد، چراکه صنایع در تامین مواد اولیه، تجهیزات تولید، دانش و فناوری و... وابسته به واردات هستند. در همین‌حال بخشی از محصولات نهایی تولیدشده توسط صنایع نیز به بازارهای جهانی صادر می‌شود، بنابراین صادرات راهکار اساسی برای تداوم تولید و همچنین بستر اساسی برای توسعه ظرفیت تولید خواهد بود.

این کارشناس اقتصادی گفت: حضور موفق در بازار بین‌المللی، نیازمند پیروی و هماهنگی از قواعد جهانی است. همگامی تعطیلات ایران و سایر کشورها، نخستین پیش‌شرط برای توسعه تجارت در ابعاد مختلف به‌شمار می‌رود. برهمین اساس نیز، فعالان حوزه تجارت خواستار افزوده شدن شنبه به‌عنوان روزهای تعطیلی رسمی کشور بوده‌اند. به‌این ترتیب هماهنگی بیشتری میان تعطیلات ایران و سایر کشورهای بین‌المللی، ایجاد می‌شود یا شکاف زمانی برای تبادلات تجاری و فعالیت‌های اقتصادی میان ایران و جهان، کاهش خواهد یافت.

وی افزود: اما چنانچه لایحه موردبحث به‌تصویب نهایی برسد و تعطیلات رسمی هفته، به ۲ روز پنجشنبه و جمعه افزایش یابد، شرایط تجارت دشوارتر خواهد شد، چراکه بیشتر نقاط دنیا روزهای شنبه و یکشنبه تعطیل رسمی هستند و فعالان حوزه تجارت در عمل ۴ روز کاری را در تعاملات بین‌المللی از دست خواهند داد.

این کارشناس اقتصادی بااشاره به منفی شدن قابل‌توجه تراز تجاری کشور در سال ۱۴۰۲ گفت: تجارت ایران در سال‌های اخیر شرایط مساعدی را پشت‌سر نمی‌گذارد. این چالش‌ها به‌ویژه در مسیر صادرات بیشتر هستند. از یک‌سو، تحریم در مسیر تعاملات بین‌المللی قرار گرفته و حضور محصولات مختلف ایرانی را در بازارهای جهانی دشوار و هزینه‌بر کرده است. از سوی دیگر نیز، سیاست‌های حاکم بر بخش تولید و تجارت، حکم مانع جدی در مسیر صادرات را دارند. در چنین موقعیتی، انتظار می‌رود سیاست‌های حاکم بر بخش تجارت، تسهیل‌کننده شرایط باشد؛ اما نه‌تنها این خواسته محقق نمی‌شود، بلکه سیاست‌گذار با اجرای اقدامات مختلف، مسیر تجارت کشور را دشوار می‌کند.

وی افزود: با از دست رفتن موقعیت همکاری میان ایران و سایر کشورها، لطمات جدی به تولید و اقتصاد کشور تحمیل خواهد شد، در نتیجه تجدیدنظر در این سیاست‌ها با هدف بهبود شرایط اقتصادی، ضروری به‌نظر می‌رسد.

سخن پایانی

تصویب روز پنجشنبه به‌عنوان روز دوم تعطیلات هفته در کمیسیون اجتماعی مجلس در شرایطی که در اغلب کشورهای دنیا، شنبه و یکشنبه تعطیلات رسمی هستند، به وقفه‌ای طولانی میان فرآیند تجارت ایران با دنیا بدل خواهد شد، در حالی که تجارت ایران در سال‌های گذشته تحت‌تاثیر تحریم قرار گرفته است. حال تحمیل ضربه جدید به تجارت ایران در سطح جهانی، مشکلات متعددی را در مسیر فرآیند تولید و اشتغالزایی وارد خواهد کرد. این مشکلات در حالی وجود دارند که اقتصاد ایران در سال‌های اخیر با مشکلات متعددی روبه‌رو بوده، بنابراین رشد تجارت و ارتقای سطح صادرات کشور، ضرورتی برای بهبود حال اقتصاد است.