به داد آثار هنری شهری برسید
هنر شهری یا خیابانی در بیشتر جوامع کاربرد بسیار دارد و بیشتر، هنرمندان هنرهای تجسمی به خلق آثاری در فضاهای شهری می‌پردازند، البته مجسمه‌ها نیز از جمله هنرهای شهری به‌حساب می‌آیند که باتوجه به کاربرد آنها در محیط خاص، جانمایی می‌شوند.
هنر شهری یا خیابانی در بیشتر جوامع کاربرد بسیار دارد و بیشتر، هنرمندان هنرهای تجسمی به خلق آثاری در فضاهای شهری می پردازند، البته مجسمه ها نیز از جمله هنرهای شهری به حساب می آیند که باتوجه به کاربرد آنها در محیط خاص، جانمایی می شوند. در ایران نیز این هنر، یکی از پرکاربردترین ها در سطح شهر است که احداث و حفاظت از آنها، وظیفه سازمان زیباسازی محسوب می شود، در واقع سازمان زیباسازی شهرداری تهران، وظیفه دارد در راستای حفظ و افزایش هنرهای شهری، هنرمندان را در کنار هم جمع کند. در این میان باید توجه داشت، هنری که روی دیوار یا در میدان های شهر نقش می بندد، دارای عمر مفید مشخصی است و این امکان وجود دارد که بر اثر بارش باران، تابش نور خورشید و... فرسوده شده و نیاز به بازسازی داشته باشند.
صمت در این گزارش به نقش صنایع دستی و اهمیت نگهداری از آثار هنری شهری پرداخته است.
از شست وشوی غیراصولی تا سرقت
شست وشوی غیراصولی مجسمه ها و همچنین در نظر نگرفتن نظر کارشناسان، می تواند به صنایع دستی موجود در شهر، که به نوعی ماهیت شهر به حساب می آیند، آسیب های زیادی وارد کند.
مجسمه هایی که در سطح شهر مشاهده می کنید، اثر هنری کسانی است که مدت ها برای خلق این اثر زمان گذاشته اند. گاهی جابه جایی و شست وشوی غیراصولی، خسارت های جبران ناپذیری را به این آثار هنری وارد می کند.
شاید، خبر دورنگ شدن مجسمه فردوسی را که در جریان مرمت اتفاق افتاد، شنیده باشید. بسیاری از کارشناسان شهری معتقد بودند، استفاده نکردن از نظر کارشناسان در شست وشوی این مجسمه فاخر، در دورنگ شدن این اثر نقش مهمی داشته است، البته موضوع فقط جابه جایی و شست وشوی غیراصولی نیست که آسیب زیادی به آثار هنری و مجسمه ها وارد می کند.
سرقت شبانه مجسمه ها ار سطح شهر نیز یکی دیگر از دلایلی است که می تواند آسیب جدی به این آثار فاخز بزند، مانند سرقت کفش مجسمه پرویز تناولی که یکی از مجسمه های معروف در شهر تهران است.
نیاز به حفظ و نگهداری صنایع دستی
نرگس معدن پور، رئیس کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای شهر تهران در گفت وگو با صمت نظراتی در ارتباط با حفظ و نگهداری صنایع دستی و آثار هنری ارائه داده است.
معدن پور درباره نقش شورای شهر در حفظ آثار شهری گفت: یکی از نقش های شورای شهر این است که در راستای حفظ و نگهداری آثار هنری و صنایع دستی، حساسیت بالایی داشته باشد. شورای شهر، در بحث صنایع دستی و آثار هنرمندان کشورمان، جدیت بالایی دارد و در مقابل کسانی که قصد آسیب زدن به این آثار هنری را دارند، خواهد ایستاد.
وی افزود: تصور می شود وزارت میراث فرهنگی، یکی از وزارتخانه هایی است که بیشترین اشتراک و زمینه همکاری را با مدیریت شهری دارد و می تواند همکاری های بسیاری میان این وزارتخانه و مدیریت شهری شکل بگیرد، در این صورت می توان شاهد اجرای اقدامات موثر در سطح شهر باشیم.
این عضو شورای شهر ادامه داد: یکی از تاکیدات در دوره جدید مدیریت شهری نیز توجه به هویت تاریخی و فرهنگی و تلاش برای حفاظت از میراث ماندگار پایتخت است. این موضوع باعث شده تا مجموعه شهرداری در راستای ماموریت هایی که در این راستا ابلاغ می شود، تلاش کرده و رسالت محوله را به بهترین شکل انجام دهد.
معدن پور گفت: شرایط جوی و محیطی یکی از عوامل تاثیرگذاری بر سازه مجسمه های شهری هستند. ممکن است این آثار هنری به مرور زمان به واسطه آلودگی محیطی؛ از آلودگی هوا گرفته تا صوتی، دچار تغییراتی در ظاهر شوند. در کل تاثیرات آب و هوا، آلودگی، نفوذ رطوبت و... از عواملی است که می تواند صنایع دستی شهری را دچار آسیب و تغییر کند، بنابراین برای جلوگیری از بروز چنین مشکلاتی باید تدابیری اندیشید.
وی بااشاره به تغییر رنگ مجسمه فردوسی عنوان کرد: در طول زمان، سازه ها باتوجه به آسیب های یادشده نیاز به مرمت پیدا می کنند، به علاوه در سال های گذشته به دنبال شست وشوی غیراصولی و غیرعلمی و استفاده از شوینده های نامرتبط به این اثر فاخر هنری در قسمت هایی از سازه دچار تغییر رنگ شده است، بنابراین تاثیر نبود اطلاعات کافی در حوزه مدیریت شهری، زیانبار بوده و چهره شهر را برای شهروندان ناپسند می کند.
نرگس معدن پور، در ارتباط با تاثیر آسیب به صنایع دستی شهری و همچنین نا خوشایند کردن چهره شهر افزود: شهر تهران باتوجه به اینکه پایتخت ایران است، گردشگران زیادی را جذب می کند. در حالی که ممکن است مشاهده آسیب به آثار هنری و نازیبایی معماری شهری، تاثیر ناخوشایندی بر گردشگری شهر بگذارد.
وی گفت: باتوجه به اهمیت صنایع دستی در زیبایی فضای گردشگری، باید تمام تلاش خود را در راستای حفظ و نگهداری بناها و صنایع دستی انجام دهیم تا صنایع دستی جایگاه ویژه خود در جامعه را پیدا کند.
معدن پور در پایان صحبت هایش خاطرنشان کرد: شهرداری تهران نسبت به حفظ و نگهداری آثار فاخر هنری و صنایع دستی شهری، دقت و حساسیت لازم را داشته باشد تا دیگر در شهر شاهد اتفاقاتی نظیر آنچه برای مجسمه فردوسی افتاد،نباشیم.
توجه سازمان زیباسازی به آثار هنری
مدیرعامل سازمان زیباسازی شهر تهران نیز در گفت وگو با صمت گفت: سازمان زیباسازی شهر تهران، در این دوره مدیریت شهری، به حفظ و نگهداری آثار هنری و صنایع دستی شهر توجه ویژه دارد. در این راستا، شورای هنری این سازمان، با بهره گیری از اساتید فرهیخته و صاحبنام، موضوع مرمت و بازسازی اصولی سازه های هنری شهر را در دستور کار خود قرار داده است.
رضا صیادی افزود: در جلسات مشورتی و رایزنی با مراکز علمی و آموزشی داخلی و خارجی، روند مرمت و بازسازی اثرات هنری و صنایع دستی طراحی شده است. در این راستا، با استفاده از تمام تجارب بین المللی و ظرفیت های موجود، اقدامات عملیاتی موثری اجرایی خواهد شد.
حاشیه های مجسمه فردوسی
صیادی بااشاره به اهمیت سازه های شهری ادامه داد: به عنوان نمونه، مجسمه فردوسی یکی از فاخرترین آثار هنری شهر تهران است که به دلیل اهمیت و ارزش معنوی آن در سطح ملی و بین المللی، موردتوجه سازمان زیباسازی قرار دارد و نگهداشت این مجسمه در اولویت سازمان زیباسازی قرار دارد. این اظهارات در حالی بیان می شود که مجسمه فردوسی در جریان شست وشوهای سال های اخیر آسیب دیده و دورنگ شده است.
مرمت دیوارنگاره ها
صیادی همچنین بااشاره به آثار هنری و صنایع دستی فرسوده شهری افزود: در شهر تهران، ۵۰۰ دیوارنگاره فرسوده و پوسیده وجود دارد که نیاز به مرمت فوری دارد. تلاش ما در سازمان نوسازی شهر تهران این است که هر ماه ۱۰ الی ۱۵ دیوارنگاره که آثار خوب هنرمندان شهرمان است، مرمت شود.
وی گفت: مرمت این آثار باید به دست همان هنرمندی انجام گیرد که خالق آن بوده اند. این دیوارنگاره ها براساس جنس رنگی که دارند، از بین می روند و نیاز به بازسازی دارند، البته درخواست داده ایم تا دیوارنگاره های جدید هم به پایتخت افزوده شود.
رضا صیادی ادامه داد: ضرورت دارد با بکار گیری معماری ایرانی ـ اسلامی در ساخت وساز شهری برای حفظ هویت ایرانی ـ اسلامی تلاش کنیم.
مدیرعامل سازمان زیباسازی شهر تهران گفت: در ارتباط با بحث جابه جایی آثار هنری و سازه های شهری باید به چند نکته توجه کرد؛ نخست آنکه قصد و نیت سازمان زیباسازی جابه جایی آثار بدون هیچ دلیل و منطقی نیست، بلکه آثار در همان مکانی که مستقر هستند، مرمت می شوند. در این راستا، از تجارب کارشناسان استفاده خواهیم کرد تا دیگر اتفاق ناگواری که برای مجسمه فردوسی پیش آمد، تکرار نشود.
صیادی ادامه داد: در تمام دنیا، دیوارنگاره ها و المان های هنری شهری خیلی محدود است و باتوجه به سلیقه ها، حتی سال به سال تغییر کرده و طرحی نو بر دیوار شهر نقش می بندد. تلاش ما در سازمان زیباسازی شهر تهران این است که نه تنها تعداد آثار هنری تغییر نکند، بلکه بر تعدادشان افزوده شود تا شهروندان چهره ای زیبا از شهر را مشاهده کنند.
ساخت شهری زیبا با مشارکت مردم
مدیرعامل سازمان زیباسازی شهر تهران افزود: در بحث دیوارنگاره ها، از هنرمندان شهر تهران خواستیم تا طرح پیشنهادی خود را برای ما ارسال کنند؛ طرحی که قابلیت اجرایی شدن روی دیواره های شهر را داشته باشد، مورد استقبال قرار می گیرد و طرح عملیاتی خواهد شد.
صیادی گفت: سازمان زیباسازی شهر تهران حساسیت بالایی نسبت به آثار هنری و صنایع دستی شهر دارد. اینکه چهره شهر زیبا جلوه کند، برای مان اهمیت دارد و سعی داریم با مشارکت مردم شهری زیبا بسازیم.
وی در ارتباط با سرقت آثار هنری و صنایع دستی شهری افزود: تلاش سازمان زیباسازی شهرداری تهران این است که با همکاری نیروی انتظامی بتوانیم در حفظ و نگهداری آثار هنری اقداماتی موثر را انجام دهیم.
رضا صیادی بااشاره به اینکه، چندی پیش کفش یکی از مجسمه های مطرح شهر را به سرقت برده اند، توضیح داد: این سرقت زمانی اتفاق افتاده که در محیط پارک ترددی وجود نداشته است، چرا که سرقت چنین جسمی که روی زمین چسبیده است، بدون استفاده از ابزار امکان پذیر نیست. عوامل نیروی انتظامی عنوان کردند که سارق دستگیر شده است. همکاران ما در سازمان زیباسازی شهر تهران، پس از این سرقت، اقدام به جایگزینی کفشی دیگر کردند. امید است با همکاری عوامل نیروی انتظامی و هوشیاری بالا، دیگر شاهد چنین اتفاقاتی در شهر
نباشیم.
سخن پایانی
مجسمه ها و صنایع دستی شهرها در کشور ما، از اهمیت ویژه ای برخوردار است، به نوعی بخشی از هویت ملی هر کشور آثار و صنایع دستی آن کشور محسوب می شود، اما در شهرها، روی دیوارها و میدان های شهر، مجسمه ها و دیوارنگاره هایی را شاهد هستیم که ساخته دست هنرمندان مطرحی است که برای خلق این آثار تلاش بسیار کرده اند و به شهر هویت بخشیده اند، اما این روزها شاهد شست وشوی غیراصولی و نگهداری غلط از این آثار فاخر هستیم. امید است سازمان زیباسازی شهر تهران به وعده هایی که درباره نگهداری اصولی این آثار و صنایع دستی داده است، عمل کند، هرچند ما تاکنون وعده های زیادی را از مسئولان شنیده ایم که به سرانجام نرسیده اند. سرقت، جابه جایی و شست وشوی غیراصولی بناها و صنایع دستی می تواند خسارت های جبران ناپذیری را به همراه داشته باشد که مشابه آن را در شست وشوی غیراصولی مجسمه فردوسی شاهد بودیم.
