ثبت روز ملی کسب‌وکارهای خانوادگی
محمد بهارلو محمدزاده-مشاور حاکمیت کسب‌وکار خانوادگی
کسب‌وکارهای خانوادگی سهم برجسته‌ای در رشد اقتصادی دارند و ستون‌فقرات آن‌را شکل می‌دهند، اما هنوز در تحصیلات دانشگاهی جایگاهی مستقل نیافته و باتوجه به سیستم‌های پیچیده و پویایی بسیار خاص، مدیریت یک کسب‌وکار خانوادگی نیازمند یک رویکرد چندرشته‌ای است. همچنین، جایگاه و وزن کسب‌وکارهای خانوادگی در اقتصاد، حاکی از استعداد درخورتوجه آنها است. علاوه بر مسائل معمولی که هر کسب‌وکاری در تلاش برای بقا و شکوفایی، با آن روبه‌رو است، کسب‌وکارهای خانوادگی با چالش‌های دیگری مواجهند که ناشی از پویایی خانواده و تعامل آنها با کسب‌وکار است. نمونه‌هایی از این چالش‌ها شامل جانشین‌پروری، مدیریت تفاوت‌های نسلی و ایجاد ساختارهایی است که نقش حاکمیت خانواده را سازماندهی و شفاف می‌سازند. شرکت‌های خانوادگی انعطاف‌پذیر، مبتکر و کارآفرین هستند و نگاهی بلندمدت در سرمایه‌گذاری دارند. همه کسب‌وکارهای خانوادگی بزرگ یا کوچک، دارای یک وجه مشترک بوده و اغلب یک داستان تجاری خانوادگی برای گفتن دارند. روایتی واقعی که با تاریخ و میراث درآمیخته و این جوهره و پیوند خانوادگی است که آنها را خاص می‌کند. به‌جرات می‌توان گفت آنها مولدهای مهم اقتصادی هستند و باید از آنها به‌عنوان موتورخانه اقتصاد یاد کرد. کسب‌وکارهای خانوادگی به‌عنوان «نتایج بیشتر با منابع کمتر» شناخته می‌شوند. آنها تمایل دارند کمتر روی نوآوری سرمایه‌گذاری کنند، اما در سرمایه‌گذاری‌های سنتی کارآمدتر هستند. بنابراین سنت را به‌عنوان یک مزیت رقابتی بالقوه در دسترس دارند و درعین‌حال، انتقال موثر این کسب‌وکار به نسل‌های بعدی، نیازمند تداوم و پایداری بوده و مستلزم نوآوری است. سنت شامل انباشت دانش، مصنوعات، نمادها، آیین‌های فرهنگی و شیوه‌هایی است که از نسلی به نسل دیگر منتقل می‌شود و هویت شرکت را شکل می‌دهد. حتی سنت می‌تواند به‌عنوان منبعی خاص و منحصر به فرد در نظر گرفته شود که توسط رقبا قابل‌تقلید نیست. از اساس شرکت‌هایی که برمبنای سنت خود موفق به نوآوری می‌شوند، قابلیت ایجاد و حفظ مزیت رقابتی کامل‌تری دارند. البته برخی سنت را منبع مقاومت می‌دانند که مانع پیشبرد فرآیند نوآوری می‌شود. با این‌حال، نوآوری به‌عنوان فرآیندی که دانش جدید را تولید می‌کند، در صورت تثبیت در سنت، به اعتمادسازی ذی‌نفعان کسب‌وکار کمک می‌کند. باتوجه به موارد یادشده و به‌دلیل تاثیر کسب‌وکارهای خانوادگی در رشد اقتصادی، شایسته است در یک روز خاص از سال به‌عنوان «روز ملی کسب‌وکار خانوادگی» جشن بگیریم؛ روزی که برای شناسایی سهم ارزشمند کسب‌وکارهای خانوادگی در پیشرفت اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور به‌ثبت می‌رسد. کسب‌وکارهای خانوادگی چه به‌عنوان یک تجارت چندنسلی که بنیان‌گذار آنها زن و شوهر یا خواهر و برادری پویا باشند، هریک با ارزش‌ها و اخلاق خانوادگی درهم‌تنیده شده‌اند. کسب‌وکارهای خانوادگی فقط درصدد کسب سود نیستند. با حمایت ذی‌نفعان، آنها در حال ساختن میراث و آینده‌ای برای خانواده و نسل‌های بعدی هستند. حضور در چنین رویداد ملی برای جامعه مدنی خوشایند است. در طول این رویداد، شرکت‌کنندگان با مشارکت در کارگاه‌های آموزشی و میزگردها امکان تعامل با استادان، پژوهشگران، مشاوران و رهبران تجاری را خواهند داشت.
چنین رویدادی متمرکز بر به‌اشتراک‌گذاری دانش جدید و بحث درباره چالش‌ها و فرصت‌های پیش‌روی کسب‌وکارهای خانوادگی و نیز ابزارها و رویکردهای جدید حاکمیت و مدیریت آنهاست. در این روز، می‌توان درباره چگونگی پیوند بین سنت و نوآوری در کسب‌وکارهای خانوادگی گفت‌وگو کرد. این رویداد می‌تواند توسط یک نهاد مردمی مسئول با هدف به اشتراک‌گذاری نتایج تحقیقات، بررسی موضوع مدیریت کسب‌وکارهای خانوادگی و همچنین برقراری تعاملات بین مدیران این کسب‌وکارها و رهبران نسل بعدی برگزار شود.در چنین روزی، می‌توان از شرکت‌های خانوادگی در سراسر کشور به‌خاطر مشارکت در تولید درآمد و ایجاد ثروت در جامعه قدردانی کرد. با برگزاری چنین رویدادی، ندای کسب‌وکار خانوادگی از طرق مختلف (آنلاین و حضوری) به گوش همگان رسیده است و حمایت از فعالان این بخش با مشارکت بنیان‌گذاران، مباشران و رهبران فعلی و نسل بعدی تقویت می‌شود. در صورت برگزاری هر ساله این رویداد، سهم تجمعی شرکت‌های خانوادگی در اقتصاد کشور نمایان‌تر و زمینه تعالی و سرآمدی آنها بیش از پیش فراهم می‌شود.هرچند هنوز آماری موثقی درباره این نوع از کسب‌وکار در کشور وجود ندارد، اما واضح است کسب‌وکارهای خانوادگی در ایران پرتعداد هستند و سهم آنها در اشتغالزایی و تولید ناخالص داخلی کشور بسیار برجسته است. بنابراین، برپایی روز ملی کسب‌وکار خانوادگی، کمپینی است برای تجلیل از شرکت‌هایی که در قلب اقتصاد کشور جا دارند و نقطه کانونی بسیاری از شهرها و روستاها در سراسر ایران هستند. چنین کمپینی با هدف حمایت از خانواده‌های فعال در این کسب‌وکار، شرکت‌های خانوادگی و ذی‌نفعان آنها راه می‌افتد که برای دستیابی به اهداف موردنظر فعالان اقتصادی یادشده می‌توانند با استفاده از «هشتگ روز ملی کسب‌وکار» در جریان «تقویت صدای جمعی این بخش» مشارکت موثر داشته باشند. به‌هرحال، امروز تشکل‌های نوظهور فعالی در این عرصه وجود دارند که در ترویج کسب‌وکارهای خانوادگی متمرکز هستند و خدمت در این عرصه و حمایت و دفاع از پیشبرد اهداف آنها را برای خود یک امتیاز واقعی می‌دانند. همه افتخار می‌کنیم در قدرشناسی نسبت به سهم ارزشمند کسب‌وکارهای خانوادگی در اقتصاد و امور اجتماعی کشور سهیم باشیم و این دستاورد را جشن بگیریم. بنابراین، انتظار می‌رود یکی از روزهای سال، تحت‌عنوان «روز ملی کسب‌وکار خانوادگی» روز معرفی استعدادهای جامعه کسب‌وکارهای خانوادگی ایران و تعامل ذی‌نفعان این حوزه در سرار کشور شود. اجرایی شدن این پیشنهاد، می‌تواند موجبات ترویج فرهنگ تعالی کسب‌وکارهای خانوادگی را فراهم کند.
