وزیر پیشنهادی راه و شهرسازی کیست؟

فرزانه صادق مالواجرد، وزیر پیشنهادی راه و شهرسازی متولد ۲۱ شهریور سال ۱۳۵۵، متاهل و دارای یک فرزند است. وی دارای مدرک کارشناسی‌ارشد پیوسته معماری از دانشگاه تهران و دکترای شهرسازی از دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات است که دارای ۲۸ سال سابقه کار بوده و جز مدت کوتاهی که در شهرداری تهران اشتغال به کار داشت، بخش عمده سوابق خدمتی وی در وزارت راه و شهرسازی بوده است. صادق مالواجرد پیش از این به‌عنوان دبیر شورای‌عالی شهرسازی و معماری ایران و معاون معماری و شهرسازی وزارت راه و شهرسازی در این وزارتخانه فعالیت داشته است.

مالواجرد در ۲۷ دی‌ ۱۳۹۷ توسط محمد اسلامی وزیر اسبق راه و شهرسازی به‌سمت معاون شهرسازی و معماری این وزارتخانه منصوب شد. پس از پایان دولت روحانی و با حضور رستم قاسمی در این وزارتخانه نیز، همچنان این مدیر جوان در سمت خود باقی ماند و در نهایت در ۹ مرداد سال ۱۴۰۲ بود که او با دستور وزیر عزل شد و جای خود را به خسرو دانشجو داد.

وی از بدو استخدام به‌عنوان کارشناس دفتر معماری، معاون دفتر نظارت بر طرح‌های توسعه و عمران شهری، معاون شهرسازی اداره کل مسکن استان همدان، مدیرکل دفتر معماری و طراحی شهری و بافت‌های واجد ارزش و پس از آن به مدت کوتاهی مدیرکل شهرسازی شهرداری تهران مشغول به فعالیت بوده و آخرین سمت اجرایی وی، معاونت معماری و شهرسازی وزارت راه و شهرسازی بوده است. صادق مالواجرد هم‌اکنون به‌عنوان مشاور شهرسازی و معماری مهرداد بذرپاش، وزیر راه و شهرسازی مشغول فعالیت است.

فرزانه صادق مالواجرد در 2 مقطع زمانی نه‌چندان دور، سابقه همکاری با پیروز حناچی یک‌بار در وزارت راه و شهرسازی و پس از آن در شهرداری تهران را داشت. پس از عزل او از سمت معاونت شهرسازی و معماری در مرداد ۱۴۰۲ توسط مهرداد بذرپاش، وزیر راه و شهرسازی وقت، این‌بار او به‌عنوان مشاور در امور شهرسازی و معماری منصوب شد. در واقع مالواجرد که زمانی در سمت معاون وزیر نشسته بود، هزینه انتقادات و تلاش خود برای اعمال قانون بر وضعیت شهر را با از دست دادن جایگاه معاونت و بازگشت به جایگاه مشاور پرداخت کرد.

صادق مالواجرد در نامه‌ای که به امضای مسعود پزشکیان، رئیس دولت چهاردهم تحویل هیات‌رئیسه مجلس شد، به‌عنوان وزیر پیشنهادی راه و شهرسازی معرفی شده است، گزینه‌ای که باتوجه به وعده‌های پزشکیان یکی از گزینه‌های مدنظر برای تصدی این وزارتخانه بود و تجربه وزارتی وی نیز این گمانه‌زنی را تقویت می‌کرد. وی یکی از 5 نامزدی بود که نامش از سوی کارگروه انتخاب وزیر برای تصدی وزارت راه و شهرسازی نهایی شد و اتفاقا کارزار حمایتی جدی از وی با عنوان «حمایت از وزارت راه و شهرسازی سرکار خانم دکتر فرزانه صادق مالواجرد» نیز از سوی شهروندان به راه افتاد.

البته در محتوای این کارزار به مسئله فرزند شهید بودن این نامزد وزارت اشاره شد و آمده بود: «ما جمعی از ایثارگران و فرزندان شاهد از سرکار خانم دکتر فرزانه صادق مالواجرد به‌عنوان تنها گزینه فرزند شهیدی که در مجموعه وزارت راه و شهرسازی رشد یافته و براساس شایستگی، مدارج مدیریتی را به‌صورت‌کامل طی کرده و تا تصدی معاون وزیری رسیده است، برای تصدی پست وزارت راه و شهرسازی حمایت می‌نماییم.» فرزانه صادق مالواجرد، متولد سال ۱۳۵۵ است و باتوجه به اینکه اکنون ۴۸ساله است، در صورت وزیر شدن، باید او را به‌عنوان یکی از جوانان کابینه دانست. او همچنین فارغ‌التحصیل رشته شهرسازی در مقطع کارشناسی‌ارشد است. حال باید دید آیا وی در نهایت خواهد توانست از مجلس اصولگرا رأی‌اعتماد بگیرد و به دومین زن وزیر در تاریخ جمهوری اسلامی بدل شود؟

هویت مسکن غریبه است

بیت‌الله ستاریان، تحلیلگر بازار مسکن در رابطه با وزیر پیشنهادی راه و شهرسازی دولت چهاردهم به صمت توضیح داد: مشکل اصلی بخش مسکن در کشور ما به اینکه چه کسی سکاندار وزارت راه و شهرسازی می‌شود، مربوط نیست. مشکلات باید تفکیک شوند. اینکه راه، شهرسازی و مسکن دارای یک وزارتخانه است، بزرگ‌ترین چالش موجود در این حوزه بوده و هست. نباید تنها به این وزارتخانه با نگاه ساخت‌وسازهای گسترده نگاه کرد. ما کاری با بدنه این وزارتخانه کرده‌ایم که معماری و شهرسازی و حتی راه و ترابری نیز در حال فراموشی است. 3 مقوله کاملا جدا را به هم چسبانده‌ایم و برایش می‌خواهیم یک وزیر مشخص کنیم. مسکن نیمی از اقتصاد و اشتغال ممکلت را در دست دارد و نگاه تئوری به آن غلط است.

وی در ادامه گفت:مسکن تولید نهایی یک زنجیره از صنعت ساختمان و حاصل نیمی از اقتصاد کشور است. متاسفانه هویت مسکن برای ما غریبه است. با همه این تفاسیر وزیر پیشنهادی دولت که تنها در حوزه معماری و شهرسازی سابقه و تحصیلات مرتبط دارد، می‌تواند در حوزه اقتصاد کلان و راه و ترابری نیز صاحب‌نظر باشد؟ مسلما جواب این سوال خیر است و 3 بخش کلان را یک نفر نمی‌تواند اداره کند، همچنین صنعت ساختمان ارتباط گسترده‌ای با صنایع مختلف نظیر معدن، مصالح اولیه و ثانویه دارد و نتیجه همه اینها به یک واحد مسکونی تبدیل می‌شود.

به همین دلایل، چند دهه است که هر دولتی سرکار می‌آید، نمی‌تواند مشکل بخش مسکن را حل کند و شکست می‌خورد. متاسفانه شکست‌های متعدد دولت‌ها در بخش مسکن باعث شده تا هر دولتی که سرکار می‌آید، با کوهی از طرح‌های عمرانی نیمه‌کاره مواجه شود و این موضوع فرصت‌سازی را از دولت‌های جدید می‌گیرد.

 بنده مطالبم را تا اینجا این‌طور خلاصه می‌کنم که در وزارت راه و شهرسازی باید تفکیک انجام گیرد  و وزیر راه و شهرسازی به حوزه اقتصاد کلان و صنعت مسلط باشد و این نکته را درک کند؛ مسکنی که در دست اقتصاد آزاد است، چه معنی‌ دارد؟ باید دنبال راهکار باشیم که بخش خصوص را تقویت کنیم، چراکه بیش از ۹۵ درصد تولید مسکن را در اختیار دارد. ما باید به‌دنبال ابزارها و قواعد درست در حوزه مسکن باشیم.

ستاریان درباره ضعف معماری و شهرسازی در کشور به صمت توضیح داد: در بخش معماری و شهرسازی توانایی و انگیزه‌ای زیادی داریم، اما آن‌طور که باید از آن استفاده نشده است. از سوی دیگر ما در ابتدا باید اولویت‌ها را در نظر بگیریم. در کشور ما بدمسکنی ریشه کرده است و روز به روز هم بدتر می‌شود. اکنون مشکلات بخش مسکن، مردم را به کانکس‌خوابی و پشت‌بام‌خوابی کشانده است.

وی درباره آینده بازار مسکن به صمت گفت: رکود تورمی است و جای بحثی ندارد. ما هیچ موقع در بازار مسکن تنها تورم را نداشته‌ایم؛ بنابراین بازار ملک در کشور ما یا در حالت رکود تورمی بوده یا رونق تورمی را تجربه کرده است. در رکود تورمی شاهد هستیم که تعداد معاملات مسکن به‌طرزچشمگیری پایین می‌آید و نحوه پیش‌بینی و آمارگیری به‌شدت سخت می‌شود. بنده خودم در اوایل سال پیش‌بینی می‌کردم که بازار مسکن از خرداد روند معاملاتی خوبی را تجربه کند، اما با اتفاق ناگواری که برای رئیس‌جمهوری افتاد، بازار معاملات عقب‌نشینی کرد.

ستاریان در پایان بااشاره به روند ساخت‌وساز در امسال گفت: متاسفانه شرایط به‌گونه‌ای رقم خورده است که در سال‌های اخیر کمترین تولید مسکن را داشته‌ایم، به این معنی که تولید سالانه مسکن از ۳۵۰ تا ۴۰۰ هزار واحد مسکونی به حدود ۲۰۰ هزار واحد تقلیل یافته است. مسلما این کاهش، زوایای مثبتی از ساخت‌وساز را به ما نشان نمی‌دهد. در حالت دیگر، رونق بازار حاصل می‌شود، سرمایه‌ها به‌سمت مسکن سرازیر و به‌تبع تولید مسکن نیز با افزایش روبه‌رو می‌شود.

رکود تورمی در بازار مسکن می‌تواند منجر به کاهش تقاضا و فروش کاهشی در بازار شود. باید ببینیم تا چه حد در گشایش‌های اقتصادی موفق بوده و از این راه تا مقدار بودجه به بخش مسکن تزریق کرده‌ایم. ما به آینده بازار مسکن امیدوار هستیم تا درصد زیادی بخشی از مشکلات بازار مسکن به کمک مسئولان حل شود.

باید معماری در بدنه وزارت راه‌وشهرسازی معناگراتر باشد

حامد کامل‌نیا، کارشناس دانشکده معماری و شهرسازی به صمت توضیح داد: بنده با خانم مالواجرد در زمان تحصیل در دانشگاه در چند پروژه همکاری داشته‌ایم. خانم مالواجرد تعصب خاصی به بحث شهرسازی و معماری دارند و مسئولیت خود را در چند سالی که در بدنه وزارت راه و شهرسازی بودند، به‌درستی انجام داده‌اند. در کل افرادی باید سکاندار وزارت راه و شهرسازی باشند که در این رشته تحصیل کرده و درک درستی از مسائل مختلف داشته باشند.

وی در ادامه خاطرنشان کرد: افرادی باید تصدی‌گری راه و شهرسازی را برعهده بگیرند که گذشته کاری کم‌ایرادی داشته باشند. بنده در جلساتی که در گذشته داشتم، برخوردهای علمی‌تر و به‌روزتری از اشخاصی مثل خانم مالواجرد می‌دیدم و با موقعیت‌های مختلف جامعه معماری و شهرسازی آشناتر بودند.

جامعه ما باید با معماری آشتی کند

این کارشناس ارشد معماری و شهرسازی خاطرنشان کرد: در گذشته بزرگ‌ترین اشتباه در وزارت راه و شهرسازی این بود؛ مسکن و معماری از آن جدا شد، چراکه بخش زیادی از ساختار شهر ما با این مسائل در ارتباط مستقیم است. نمی‌شود که راه را بگذاریم و خانه را حذف کنیم. نگاه معماری در بدنه وزارت راه و شهرسازی باید هویتی‌تر، معناگراتر و آینده‌نگرتر باشد، به این معنی که یک معمار نگاه عمیق‌تری از مسائل دیگر به شهرسازی دارد. جامعه ما باید با معماری آشتی کند.

کامل‌نیا با بیان اینکه متاسفانه توسعه نگاه کمی در جامعه راهسازی و شهرسازی ما خودنمایی می‌کند و ما از این دیدگاه باید فاصله بگیریم، به صمت گفت: در سال‌های گذشته تراکم‌فروشی اشتباه و خارج از چارچوب چهره شهر را نابود کرد، بنابراین همان‌طور که گفته شد، وزیر جدید باید تخصص کافی در معماری و شهرسازی داشته باشد تا این گره کور وزارتخانه باز شود. کشوری مثل ما نباید در بخش مسکن، معماری و شهرسازی با چالش روبه‌رو باشد. یکی از افتخارات کشور ما موضوع معماری‌های بی‌نظیر در طول تاریخ است که باید از این بابت به جهانیان فخر بفروشیم. در همین سده‌های اخیر هم معماری‌های ارزشمندی در خانه‌ها و عمارت‌های کشورمان شاهد بوده‌ایم. او معتقد است: آمدن یک فرد باتجربه در سمت وزیر وزارت راه و شهرسازی خیلی موثر است. البته تخصص‌های دیگر مانند عمران، مدیریت، جامعه‌شناس و... بسیار کمک‌کننده هستند، چراکه شهر مجموعه‌ای است که باید از جهات و تخصص‌های مختلف پیشرفت کند، اما بهتر است رأس کار و سکان وزارتخانه مذکور در دستان یک معمار باشد تا با شناخت بهتری، ارکان و معاونان خودش را انتخاب کند. بنده امیدوارم دوباره معماری در کشور ما احیا شود تا بتوانیم همانند گذشته حرفی برای گفتن داشته باشیم.