بی‌توجهی مدیران بنادر را سلاخی کرد
بخش مهمی از اقتصاد دریامحور را توجه به ترانزیت و تجارت دریایی تشکیل می‌دهد.
اقتصاد دریامحور، فرصتی فراموش شده در ایران
امروزه بیش از ۸۰ درصد از حجم مبادلات جهانی انجام گرفته در یک سال از طریق حمل ونقل دریایی جابه جا می شوند. گستردگی تجارت جهانی در سال های اخیر به ویژه پس از پایان یافتن جنگ جهانی دوم و آغاز رقابت های اقتصادی توسط کشورهای صنعتی جهان، باعث افزایش حجم تولیدات کشورها نسبت به سال های قبل شد. کشورهای مختلف جهان برای انجام تجارت و حمل ونقل کالاها، به دلیل وجود مزیت های بی شمار حمل ونقل آبی، مسیر دریایی را برگزیده اند و امروزه شاهد پررونق بودن ترانزیت دریایی در سطح بین المللی هستیم. ایران از طریق مرزهای آبی و خاکی با ۱۵ کشور جهان در ارتباط است؛ دریا به نوبه خود می تواند به عنوان پل ارتباطی بین ایران و بسیاری از کشورهای همسایه و منطقه باشد، همچنین راه داشتن ایران به آب های آزاد از طریق دریای عمان و دسترسی به موقعیت استراتژیک خلیج فارس و دریای خزر، از مزیت های ژئوپلتیکی موجود است که می توان با تدوین برنامه های مناسب از آن بهره برداری کرد، اما متاسفانه در حال حاضر چنین روندی در بحث ترانزیت کشور وجود ندارد و شاهد عدم بازدهی مناسب بنادر جنوبی و شمالی هستیم. کارشناسان معتقدند ضعف های لجستیکی، نبود برنامه مناسب برای توسعه فعالیت های تجاری در بنادر و مانع آفرینی قوانین گمرکی از دلایل اصلی بی نصیب بودن ایران از اقتصاد دریامحور به ویژه در بحث ترانزیت دریایی است. از سویی دیگر، اخبار جسته و گریخته ای مبنی بر تمایل دولت برای افتتاح بنادر جدید در خطوط ساحلی شمالی و جنوبی شنیده می شود، اما فعالان تجاری معتقدند این کار دارای ضعف های بسیاری است. صمت درباره اهمیت حمل ونقل دریایی و توجه به اقتصاد دریامحور، با مسعود دانشمند، فعال تجاری و کارشناس حوزه حمل ونقل به گفت وگو پرداخته است.
خطوط ساحلی، فرصت استراتژیک ایران برای تجارت
ایران نزدیک به ۶ هزار کیلومتر نوار ساحلی در جنوب و شمال دارد و مرزهای آبی ایران نیز ۴۰ درصد از نوار مرزی کشور را تشکیل می دهند. باتوجه به این آمار و ارقام، درمی یابیم ظرفیت کشور در حوزه سواحل و مرزهای دریایی در وضعیت بسیار خوبی قرار دارد. از طرف دیگر، موقعیت سواحل ایران از نظر ژئوپلتیک، ژئواستراتژیک و ژئواکونومیک در منطقه و جهان اهمیتی ویژه دارد و فرصت های استراتژیک بسیاری برای کشور از این لحاظ فراهم است، اما متاسفانه دولت ها در ادوار مختلف نسبت به اهمیت حمل ونقل دریایی و تجهیز بنادر و سواحل کشور بی توجه بوده اند. ظرفیت سواحل کشور در حوزه های گردشگری، تجارت، صنایع، حمل ونقل، دیپلماسی و سیاسی می تواند مورداستفاده قرار گیرد، در حالی که بنا بر اطلاعات موجود، تنها از ۵ درصد سواحل کشور به ویژه در محدوده های شهری و روستایی و با فعالیت های پیرامون تاسیسات بندری و نظامی استفاده و ۹۵ درصد باقیمانده به نوعی رها شده است. سهم دریا از تولید ناخالص داخلی در کشورهای ساحلی پیشرفته مانند اروپا ۵۰ درصد است، اما این رقم در کشور ایران باوجود قریب به ۶ هزار کیلومتر نوار ساحلی، تنها ۲ درصد است. دولت فعلی تلاش دارد تا با ارائه آمارها، بهبود وضعیت ترانزیت دریایی و فعالیت بنادر را نشان دهد؛ به گزارش تسنیم، مطابق آمار سازمان بنادر و دریانوردی از ابتدای امسال تا پایان ماه گذشته در بنادر مالکیتی و حاکمیتی سازمان بنادر و دریانوردی تخلیه و بارگیری کالای معادل ۱۸ میلیون و ۵۰۵ هزار و ۱۳۹ تن، میزان تخلیه کالاهای غیرنفتی ۳۴ میلیون و ۵۴۳ هزار و ۳۶ تن و مجموع تخلیه کالاهای نفتی و غیرنفتی معادل ۵۳ میلیون و ۴۸ هزار و ۱۷۵ تن بوده که حاکی از رشد ۱۴ درصدی در بخش تخلیه کالاهای نفتی، رشد ۷ درصدی در بخش تخلیه کالاهای غیرنفتی و رشد ۱۴ درصدی در بخش تخلیه کالاهای نفتی و غیرنفتی نسبت به مدت مشابه سال گذشته است.
سخن پایانی
ایران به دلیل دسترسی مناسب به آب های آزاد در جنوب و به سواحل قابل کشتیرانی در شمال که امکان تجارت بین المللی میان ایران و کشورهای روسیه، آذربایجان، قزاقستان و ترکمنستان را فراهم می کند، یکی از کشورهای مهم در حوزه حمل ونقل دریایی محسوب می شود، همچنین موقعیت ژئواستراتژیک ایران در شمال تنگه هرمز و خلیج فارس که اهمیت فراوانی در تجارت بین المللی انرژی دارد، امکان بهره مندی کشور را از حمل ونقل دریایی دوچندان می کند، اما به منظور بهره مندی از فرصت های استراتژیک برای توسعه فعالیت های صادراتی، تهیه بسترها و لوازم متعددی نیاز است. توجه به ایجاد پس کرانه های فنی و بهبود وضعیت حمل ونقل زمینی، از مهم ترین مولفه های بهبود وضعیت فعلی بنادر و حمل ونقل دریایی به شمار می رود.
