به‌دلیل فشارهای اقتصادی، بسیاری از مردم توانایی خرید یا تغییر لوازم خانگی خود را ندارند و همین موضوع عامل اصلی کاهش خریدو فروش در بازار لوازم خانگی است. باوجود کم‌رونق بودن بازار لوازم خانگی، کالای قاچاق همچنان خواهان خود را دارد. با اینکه واردات لوازم خانگی خارجی از سال ۹۷ ممنوع شده، این کالاها به‌راحتی پشت ویترین فروشگاه‌ها قرار می‌گیرند. دامنه این واردات تنها مربوط به کالاهای کره‌ای و چینی نیست و شاهد کالاهایی از کشورهای اروپایی تا امریکای جنوبی در بازار ایران هستیم. مشاهدات میدانی ایسنا نشان می‌دهد علاوه بر وفور کالای خارجی قاچاق، برخی شرکت‌ها به این تولیدات گارانتی می‌دهند که باتوجه به این موضوع، دیگر نمی‌توان لوازم خانگی خارجی را در دسته کالاهای قاچاق قرار دارد. از آنجا که در کشور فروش و ارائه گارانتی به‌طور رسمی صورت می‌گیرد، این حجم گسترده از حضور کالاهای خارجی این شائبه را به‌وجود می‌آورد که ممنوعیت واردات برداشته شده اما هنوز اطلاع‌رسانی نشده است.

تولید زیرپله‌ای لوازم خانگی

سخنگوی ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز از تدوین دستورالعملی برای واردات کالا توسط ملوانان و کولبران تا یک ماه آینده خبر داد و گفت: مطابق ماده ۱۲ قانون ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز برنامه‌های مقابله با مبادلات قاچاق در هر سال احصا و پس از تصویب در چارچوب مشخص‌شده به نهادهای مربوطه ابلاغ و بر حسن اجرای آن نظارت می‌شود. به گزارش ایرنا حمیدرضا دهقانی‌نیا درباره میزان قاچاق کالا در کشور تصریح کرد: براساس برآورد انجام‌شده به‌صورت کارشناسی در زمینه قاچاق در سال ۹۸ رقم ۱۷ میلیارد و ۱۰۰ میلیون دلار به‌صورت کلی ثبت شده است. دهقانی‌نیا همچنین در زمینه برندهای ممنوعه لوازم‌خانگی در بازار خاطرنشان کرد: بسیاری از این کالاهای برند ممنوعه در بازار، تقلبی هستند. این محصولات کالاهای ایرانی هستند که به‌صورت زیرپله‌ای رنگ‌آمیزی یا ترمیم می‌شوند و با برندهای خارجی و ممنوعه در بازار به فروش می‌رسند.

سهم لوازم‌خانگی از کشفیات قاچاق

دهقانی‌نیا با بیان اینکه قاچاق در حوزه لوازم‌خانگی بسیار محدود است، خاطرنشان کرد: کمتر از ۱۵ درصد برندهای ممنوعه لوازم‌خانگی از طریق استثنائات تجاری وارد کشور شده که قاچاق محسوب می‌شوند. برخورد با واردات این نوع کالاهای قاچاق ضروری است و باتوجه ‌به فراهم بودن زیرساخت‌های قانونی و سامانه‌ای باید از وقوع آن جلوگیری کرد. ضابط قضایی با استعلام اصالت کالا در بازار به‌سهولت از قاچاق بودن کالا آگاه می‌شود و می‌تواند نسبت به جمع‌آوری آن اقدام کند. سخنگوی ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز گفت: از نظر کشفیات مظنون به قاچاق در سال ۱۴۰۰ در حوزه واردات رتبه اول مربوط به لوازم‌یدکی خودرو است و پس از آن مواد غذایی با ۲۰ میلیارد ریال و سهم ۹ درصدی از کل کشفیات قاچاق قرار دارد. تجهیزات یارانه با ۱۷ میلیارد ریال و ۸.۵ درصد و لوازم‌ خانگی با ۱۷ میلیارد ریال و ۸ درصدی در رتبه‌های سوم و چهارم کشفیات مظنون به قاچاق در سال ۱۴۰۰ قرار گرفتند.

تدوین دستورالعمل برای کالاهای ملوانی و کولبری

دهقانی‌نیا همچنین در زمینه رسیدگی به قاچاق از مناطق آزاد و ویژه اقتصادی مرزی کشور نیز گفت: براساس ابلاغ دستورالعمل ۹ بندی رئیس‌جمهوری در ۲۷ بهمن‌ ۱۴۰۰، وظایف برخورد با قاچاق کالا و ارز برای دستگاه‌های مختلف تبیین شد. برمبنای 3 بند نخست این ابلاغیه، وزارت کشور باید نسبت به فعال‌کردن و ساماندهی بازارچه‌های مرزی با هدف تبادل قانونمند کالا اقدام و بر آن نظارت کند. سخنگوی ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز اظهار کرد: مسئولان مناطق آزاد تجاری-صنعتی و ویژه اقتصادی موظف شدند با تدوین یک برنامه جامع و عملیاتی کردن آن با رویکرد پیشگیری از ورود قاچاق به سرزمین اصلی از تجارت غیرقانونی، جلوگیری کنند. دهقانی‌نیا گفت: ستاد مرکزی مقابله با قاچاق کالا و ارز با همکاری وزارت کشور موظف به تدوین دستورالعملی برای کالاهای ملوانی و کولبری طی یک ماه آینده شد که این برنامه تبیین و نهایی شده و در صورت ابلاغ اعلام خواهد شد.

اعتماد مردم به بازارهای مرزی

یک کارشناس صنعت لوازم خانگی با اشاره به وضعیت بازار لوازم خانگی گفت: مردم دیگر با قیمت‌های بالای موجود در بازار به برندهای ایرانی اعتمادی ندارند و به‌عبارتی با صنعت لوازم خانگی قهر کردند.

به گزارش پایگاه خبری لوازم خانگی ایران «ال کا ایران»، احسان فدایی گفت: از یک سو نرخ لوازم خانگی ایرانی گران شده و از طرف دیگر فروش اعتباری کالاها به اعتماد مردم صدمه زده است؛ از این رو مردم ترجیح می‌دهند به‌جای اینکه لوازم خانگی ایرانی با قطعات چینی بخرند از بازارچه‌های مرزی خرید کنند.

احسان فدایی توضیح داد: خانواده‌های ایرانی مدت‌هاست که بازارچه‌های مرزی مانند درگهان، بانه و... را محل خرید لوازم خانگی خود انتخاب کردند. باتوجه به کاهش قدرت خرید مردم و افزایش تورم برخی افراد سودجو لوازم خانگی‌های بی‌نام و نشان را که با گرید 2 و 3 ساخته شده، به فعالان بازار که در بازارچه‌های مرزی مستقر هستند، می‌فروشند.

مزیت قیمتی کالای قاچاق

فدایی در ادامه به تشریح دلایل رغبت مردم به خرید لوازم خانگی قاچاق از بازارچه‌های مرزی پرداخت و گفت: علت استقبال مردم از کالاهای قاچاق و بانه‌ای این است که نرخ تمام‌شده این کالاها ارزان‌تر از تولیدات داخل است. بعد از تشدید تحریم‌ها و ممنوعیت واردات لوازم خانگی فضای منفی درباره تولید کالاهای ایرانی و فروش اعتباری برخی کارخانه‌ها به مردم آسیب زد. این کارشناس حوزه صنعت لوازم خانگی خاطرنشان کرد: کارخانه‌ها با راه‌اندازی طرح فروش اعتباری پول مردم را از چنگ‌شان در می‌آوردند اما کالا با تاخیر چندماهه به دست‌شان می‌رسید. همین مسئله باعث سلب اعتماد مردم شد؛ از این رو روزانه تعداد خریداران ایرانی از لوازم خانگی قاچاق و استوک (دست دوم) که اغلب در بازارچه‌های مرزی خرید و فروش می‌شود، افزایش پیدا کرد.

سخن پایانی

نگاه اجمالی به بازار نشان می‌دهد باوجود تاکید دولت بر ثبات قیمت‌ لوازم خانگی، اخیرا برخی تولیدکنندگان اقدام به افزایش نرخ تولیدات خود کردند. این افزایش غیررسمی نرخ لوازم خانگی دو دلیل دارد؛ نخست آنکه نرخ دلار در سامانه نیما افزایش پیدا کرده و مسئله دوم نیز این است که ارز دولتی از محاسبات گمرکی حذف شده است. این موضوع سبب شده مواد اولیه برای صنعت لوازم خانگی، روز به روز افزایش نرخ داشته باشد و تولیدکنندگان نیز ناگزیر به تغییر دادن نرخ محصولات خود باشند. بازار قاچاق لوازم خانگی نیز تنها با مزیت قیمتی خود در حال رقابت با تولیدات داخلی است؛ بنابراین می‌توان گفت در صورت استمرار روند افزایش نرخ تولیدات داخلی لوازم خانگی، صنعتگران ایرانی بازار مصرف را به کالای ارزان‌تر و در برخی مواقع حتی باکیفیت‌تر قاچاق، خواهند باخت.