رسیدگی به شکایات در دیوان عدالت اداری چگونه است؟

با توجه به تصویب اصل ۱۷۳ قانون اساسی، پرونده‌های مربوط به رسیدگی به شکایات و اعتراض‌های مردمی به اقدامات مأموران واحدهای دولتی و مصوبات این واحدها، در دیوان عدالت اداری مورد بررسی قرار می‌گیرد. دیوان عدالت اداری زیر نظر مرجع بالاتری چون قوه قضاییه است و صلاحیت‌های آن توسط قانون مشخص می‌شود.

حوزه اختیارات دیوان عدالت اداری با توجه به نحوه شکایت افراد مختلف، هزینه دادرسی در دیوان و نحوه شکایت افراد، هر یک توسط قانون تعیین می‌شوند.

با توجه به اصل ۱۷۳ قانون اساسی یک قانون به نام قانون دیوان عدالت اداری مصوب شده است. تمامی اختیارات دیوان و صلاحیت‌های آن نیز در این قانون تعیین شده‌اند. نحوه شکایت در این دیوان بسیار ساده است.

در ابتدا باید یک دادخواست توسط شاکی ارائه شود تا در شعب دیوان به این اعتراضات و شکایات رسیدگی شود. در مرحله اول هیئت عمومی دیوان عدالت برای باطل کردن مصوباتی که مخالف قانون هستند، دست به کار می‌شود و مراحل رسیدگی به پرونده به صورت طبیعی طی می‌شود.

در گذشته افراد باید به صورت فیزیکی دادخواست تنظیم می‌کردند و مطابق قانون دیوان عدالت اداری از طریق پست سفارشی، حضور فیزیکی یا پست الکترونیکی شکایت خود را تحویل دیوان می‌دادند.

حتی این امکان نیز وجود داشت که درخواست خود را به دبیرخانه دیوان عدالت اداری یا شعبه‌هایی که در مراکز استان‌ها مستقر هستند، تحویل بدهند. ولی در حال حاضر به خاطر گسترش فضای مجازی، امکان شکایت آنلاین در دیوان عدالت اداری فراهم شده است و کلیه مراحل به صورت الکترونیکی انجام می‌شود. سامانه ای نیز به همین منظور راه‌اندازی شده تا شاکیان و افرادی که به مصوبات ارگان‌های دولتی شکایت دارند، از طریق این سامانه دادخواست خود را ثبت کنند و هزینه شکایت را نیز پرداخت نمایند. آدرس این سامانه sajed.divan-edalat.ir است.

ثبت شکایت دیوان عدالت اداری به صورت آنلاین دارای مراحل بسیار ساده‌ای است.

• ابتدا کاربران باید به این سامانه وارد شوند و با انتخاب گزینه ثبت نام در سامانه، مشخصات خود را تکمیل کنند و کد ثنا را وارد نمایند.
• پس از ثبت نام اولیه، باید مجدداً وارد این سامانه شده و با وارد کردن کد ملی و رمز عبور، وارد حساب کاربری خود می‌شوند.
• کلیه امکانات در منوی صفحه شروع وجود دارند و هر کس با توجه به پرونده خود یکی از گزینه‌های ثبت شکایت که در منو موجود هستند را انتخاب می‌کند.
• در ادامه فرم ثبت شکایت را کامل می‌کنند.
• پس از شرح شکایت و تایپ اعتراض در کادر متن مربوطه، تمامی مستندات درخواست شده نیز باید در این سامانه بارگذاری شوند.
• در مرحله آخر نیز گزینه ذخیره را انتخاب می‌کنند و پس از یادداشت نمودن شماره پرونده، برای پیگیری شکایت خود به دیوان عدالت اداری مراجعه می‌نمایند.

در این مواقع است که بهترین وکیل دیوان عدالت اداری می‌تواند به شاکیان کمک کند تا روند پیگیری پرونده را آغاز کنند و برای رسیدن به نتیجه مطلوب از مشاوره‌های یک فرد کارشناس استفاده کنند.

مهلت بررسی شکایت در دیوان عدالت اداری

بر اساس تبصره ۴ ماده ۱۵ قانون جدید تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری، در صورتی که دستگاه‌های اجرایی پس از ثبت تقاضای افراد حقیقی و حقوقی ظرف سه ماه پاسخ کتبی به درخواست افراد ندهند، به خاطر عدم پاسخگویی و استنکاف، مرتکب تخلف اداری شده‌اند و افراد می‌توانند از این نهادها به دیوان عدالت اداری شکایت نمایند؛ بنابراین اگر اشخاصی از دستگاه‌های دولتی درخواستی دارند ابتدا باید به این دستگاه مراجعه نموده و پس از گذشت زمان مقرر که حداکثر سه ماه است؛ اگر پاسخی دریافت نکنند می‌توانند برای بررسی پرونده به دیوان عدالت مراجعه نمایند. وکیل ماده ۱۰۰ نیز می‌تواند در پرونده‌هایی که مربوط به ساخت و سازهای غیرقانونی می‌شود به شاکیان کمک کنند تا ضررهای مالی را کاهش دهند. این قبیل پرونده‌ها نیز در دیوان عدالت اداری مورد بررسی قرار می‌گیرند.

در صورتی که اشخاص حقیقی و حقوقی در اولین مرحله یعنی دادگاه بدوی رسیدگی به شکایت در دیوان عدالت، اعتراض دارند، می‌توانند به رأی صادر شده اعتراض کنند. افرادی که در ایران زندگی می‌کنند ۲۰ روز برای اعتراض فرصت دارند و افرادی که خارج از ایران زندگی می‌کنند دو ماه برای اعتراض فرصت دارند تا در شعبه تجدید نظر شرکت کنند. چنانچه مهلت تجدید نظر در دیوان عدالت اداری منقضی شده باشد رأی صادر شده بدون هیچ تغییری لازم الاجرا است.

زمانی که حکمی از طرف دیوان عدالت اداری صادر می‌شود و در قانون دیوان عدالت اداری جهات اعاده دادرسی داشته باشد، شاکیان می‌توانند با پرداخت هزینه دادرسی، تقاضای رسیدگی مجدد نموده و برای این کار نیز ۲۰ روز مهلت دارند.

یکی دیگر از تشریفات در این دیوان این است که شاکی با درخواست تقاضای دستور موقت، قبل از ختم دادرسی می‌تواند طرح تقاضای دستور موقت در دیوان عدالت اداری نماید.

هزینه شکایت در دیوان عدالت اداری

ثبت شکایت در دیوان عدالت مانند سایر مراجع پذیرایی قضایی نیازمند پرداخت هزینه دادرسی است، اما مبلغ و هزینه شکایت در دیوان عدالت اداری در شعب بدوی و تجدید نظر متفاوت هستند. بر اساس ماده ۱۹ قانون دیوان عدالت اداری هزینه لازم برای ثبت شکایت در شعب دادگاه بدوی، ۱۰۰ هزار ریال بوده و هزینه دادرسی و تجدید نظرخواهی در این دیوان ۲۰۰ هزار ریال است. با توجه به تبصره‌های ماده ۱۹ قانون دیوان عدالت اداری ضمن در نظر گرفتن نرخ تورم اعلام شده توسط بانک مرکزی، هزینه شکایت قابل تعدیل است. در سال ۱۴۰۲ هزینه دادرسی در مرحله بدوی از ۲۰۰ میلیون ریال بیشتر است و مبلغ آن سه و نیم درصد ارزش خواسته است.

کلام پایانی

در صورتی که هنوز درباره نحوه رسیدگی به شکایت‌ها در دیوان عدالت اداری سوالی دارید و می‌خواهید برای رسیدگی به پرونده‌های خود از کمک وکلای دیوان عدالت اداری کمک بگیرید، می‌توانید به وکیل دیوان عدالت مراجعه نموده و از وکلای کارشناس این مجموعه مشاوره و راهنمایی دریافت کنید.