قلمرو لیتیوم اروپا
کشورهای شیلی، استرالیا، آرژانتین، چین، ایالات‌متحده امریکا، کانادا، زیمبابوه، برزیل و پرتغال بزرگ‌ترین دارندگان این ماده باارزش هستند و معدن مینا دو باروسوی پرتغال واقع در ۱۴۵کیلومتری شمال‌شرق پورتو، بزرگ‌ترین معدن لیتیوم در این کشور است. صمت در این گزارش و طبق روال هر هفته، وضعیت یکی از کشورهای معدنی را بررسی می‌کند.
موانع استخراج معدنی در پرتغال
براساس آمار و داده‌های موسسات تحقیقات زمین‌شناسی، پرتغال با ۶۰ میلیون تن ذخیره منابع لیتیوم، بزرگ‌ترین دارنده این کالای استراتژیک در اروپا بوده و مقام هشتم دنیا را به خود اختصاص داده است. پرواضح است مالکیت این میزان ذخایر معدنی باارزش در قلمرو یک کشور، آن هم با علم به کاربری ویژه آن در حوزه فناوری‌های حساس، ضمن فراهم آوردن زمینه برای پرتغال برای حضور در فرآیند قیمت‌گذاری این کالا در جهان، به‌نوبه خود شاخص ارزشمندی در رتبه‌بندی جایگاه تجاری کشورها محسوب می‌شود. مجموعه تحولاتی که خروجی آن، ارتقای رفاه برای این کشور است.
گرچه مشکلات زیست‌محیطی و گروه‌های حامی طبیعت، همواره مانعی بر سر راه استخراج و بهره‌برداری از این منابع بوده است، اما کمیاب بودن این ذخایر و ارزش بالای آنها در فناوری‌های روز دنیا چشم‌پوشی از آن را مشکل کرده است. گفته می‌شود نواحی شمالی پرتغال، بزرگ‌ترین منابع لیتیوم اروپا را در خود جای داده و نگاه شرکت‌های مهم سرمایه‌گذاری در بخش معادن را به خود جلب کرده است. شرکت ساوانه که دفتر مرکزی آن در لندن است، برنامه بهره‌برداری از این منابع را تا سال ۲۰۳۶ در دست اجرا دارد. حامیان این پروژه اعلام می‌کنند که سرمایه‌گذاری در استخراج این معادن در پرتغال، کشورهای اروپایی را از لیتیوم موردنیاز برای استفاده در باتری‌های برقی بی‌نیاز خواهد کرد، همچنین برای دستیابی به هدف‌گذاری کربن صفر اروپا در سال ۲۰۵۰، کمک خواهد کرد. باوجود افزایش نگرانی‌ها نسبت به آلودگی‌های زیست‌محیطی و گرمایش زمین، تولیدکنندگان خودرو، زیرساخت‌های خطوط تولید خود را به‌سمت تولید خودرو با باتری الکتریکی سوق داده و ضمن افزایش سودآوری، از نظر تسلط بر بازار مصرف جهانی نیز وزن و جایگاه بالاتری خواهند یافت. لازم به ذکر است از سال گذشته و با افزایش تولید خودروهای برقی، نرخ لیتیوم چندبرابر شده است. کشورهای شیلی، استرالیا، آرژانتین، چین، ایالات‌متحده امریکا، کانادا، زیمبابوه، برزیل و پرتغال بزرگ‌ترین دارندگان این ماده باارزش هستند. معدن مینا دو باروسوی پرتغال واقع در ۱۴۵کیلومتری شمال‌شرق پورتو، بزرگ‌ترین معدن لیتیوم در این کشور است. شرکت انرژی گالپ تلاش داشت به‌صورت مشترک همراه با شرکت معدنی ساوانه برای استخراج آن سرمایه‌گذاری داشته باشد که نهایتا با مخالفت شرکت ساوانه روبه‌رو شده است و این شرکت به‌تنهایی سرمایه‌گذاری و استخراج از این پروژه را برای مدت ۲۰سال از سال ۲۰۱۷ تا ۲۰۳۶ به‌دست آورد.
ذخایر منابع لیتیوم پرتغال و سرمایه‌گذاری بر انرژی‌های سبز
با حرکت کشورهای اروپایی به‌سمت کاهش تولید کربن و برنامه کربن‌زدایی تا ۲۰۳۰ و ۲۰۵۰ از صنایع و خودورهای تولیدی، کشورهای دارنده منابع انرژی‌های نو قطعا دارای وزنه بیشتر و سود فزون‌تر از این منابع خواهند شد. منابع معدنی لیتیوم پرتغال که از آن به‌عنوان طلای سفید نام برده می‌شود، یکی از فلزاتی است که در تامین این هدف و کربن‌زدایی برای رسیدن انرژی پاک، می‌تواند ارزش مضاعفی پیدا کند.
به‌تازگی نخست‌وزیر پرتغال اعلام کرده است که با همکاری اسپانیا سعی دارند، اقداماتی انجام دهند که بر مشکلات کمبود تامین انرژی ناشی از خشکسالی سال‌های پی در پی اخیر فائق آیند. گفته می‌شود این برنامه که همان توافق سه‌جانبه پرتغال، اسپانیا و فرانسه است، ایجاد یک کریدور حمل‌ونقل انرژی سبز در شبه‌جزیره ایبری است و از نظر استراتژیکی، نقش مهمی در تامین انرژی سبز اروپا ایفا خواهد کرد. در نظر است، این کریدور پرتغال و اسپانیا را از طریق بندر مارسی فرانسه به بقیه اروپا متصل کند.
از زمان اعلام طرح کمیسیون اروپا برای ساخت منابع ذخیره استراتژیک انرژی و در راستای جلوگیری از قطع زنجیره تامین انرژی، ماده معدنی لیتیوم ارزش چندبرابری پیدا کرده و در حال حاضر اهمیت استراتژیک برای اروپا یافته، به‌گونه‌ای‌که انگیزه قوی برای ایجاد یک نیروگاه مستقل لیتیوم در اروپا ایجاد شده است. سازمان بین‌المللی انرژی پیش‌بینی کرده که تقاضا برای لیتیوم موجب شده که نرخ آن به‌شدت بالا رود. تقاضا برای باتری، علت اصلی این افزایش بوده است.
پرتغال دارای ۶۰ هزار تن از این ماده معدنی است
پرتغال دارای ۶۰ هزار تن از این ماده معدنی است و دارای رده جهانی ۹ در بین ۱۰ کشور برتر دارنده لیتیوم است. ۶۰ درصد ذخایر این ماده مهم در دست چین است و انحصار اصلی را در دست دارد. در ردهای بعدی ایالات‌متحده‌امریکا، ژاپن و کره‌جنوبی قرار دارند.
تقاضا نرخ را به‌شدت افزایش داده است. براساس معیار و داده‌های معدنی، نرخ این ماده از ژانویه ۲۰۲۰ تاکنون ۹۰۰ درصد افزایش یافته است. مسئولان بخش صنعت پرتغال برنامه‌ای فراتر از تنها یک دارنده ذخایر آن را داشته و اعلام کرده‌اند که برنامه است به‌صورت‌کامل در زنجیره تامین و مصرف از تولید تا ساخت باتری سهیم باشند،بنابراین در یک طرح توسعه‌ای و همکاری، این برنامه بین‌بخشی بین خودروسازان، تولیدکنندگان باتری‌های لیتیوم و ماشین‌های الکتریکی برقرار شده است.
در این راستا شرکت انرژی گالپ و شرکت نورت ولت یک تفاهمنامه همکاری مشترک تحت‌عنوان Aurora project که گفته می‌شود بزرگ‌ترین پالایشگاه لیتیوم اروپا خواهد شد را اعلام کرده‌اند و طبق آن بندر ستوبال که از نظر موقعیت جغرافیایی به مراکز و کارخانجات تولید خودرو نزدیک است، برای اجرای این پروژه انتخاب شده است. این بندر از نظر نزدیکی و دسترسی به جاده‌های اصلی و راه‌آهن و تاسیسات بندری مناسب است و این کمک می‌کند که این زنجیره از تولید و تامین از معدن تا پردازش و استفاده در تولید خودروهای برقی به‌نحو شایسته‌ای کار کند. این پالایشگاه تنها ۵ ساعت زمینی از مرکز تولید لیتیوم باروسو فاصله دارد. مرکز فوق تولیدکننده هیدرواکسیدلیتیوم موردنیاز برای ۵۰ Gwh است که در یک سال استفاده می‌شود. براساس داده‌های آماری این مقدار ظرفیت تولید بیش از ۷۰۰ هزار خودرو الکتریکی را دارد. پیش‌بینی می‌شود بازار خودروهای الکتریکی طی سال‌های ۲۰۲۳ تا ۲۰۲۷ به‌میزان ۲۳.۶۸ درصد افزایش داشته باشد که تا سال ۲۰۲۷ مبلغ ۶.۱۷ میلیارد دلار حجم تبادل تجاری آن در پرتغال خواهد بود.
تمرکز بر هیدورژن
تمرکز بر هیدورژن نیز منبعی دیگر از تامین انرژی است و برنامه پرتغال در راستای ساخت بندر سینژ به‌عنوان هاب اصلی تامین انرژی پاک مدنظر مسئولان این کشور است.
کرویدر انرژی سبز شامل ساخت نیروگاه و خط لوله انتقال هیدروژن مدت طولانی است که مدنظر مقامات 3 کشور پرتغال، اسپانیا و فرانسه است،اما به‌صورت موقت و در راستای مقابله با بحران اخیر انرژی از این خطوط برای انتقال گاز استفاده می‌شود.
بازار خودرو اسپانیا و پرتغال حدود ۳۰ میلیون خودرو دارد و شرکت‌های خودروسازی (EVs) الکتریکی ۱۰درصد فروش خودروهای نو را تشکیل می‌دهد. از آنجایی‌که شارژ ev و هیدورژن، 2 موضوع اصلی موردنیاز در بحث انتقال انرژی پاک است، شرکت‌های فعال در زمینه انرژی از جمله BP و Iberdrola اعلام کرده‌اند که به‌صورت‌مشترک برای تولید و نصب ۵هزار ایستگاه شارژ الکتریکی تا سال ۲۰۲۵ اقدام خواهند نمود. آنها معتقدند چشم‌انداز انتقال انرژی پاک در شبه‌جزیره ایبری روشن است و این یکی از مولفه‌های امیدوارکننده و کلیدی برای انتقال منطقه از انحصار شرکت‌های نفتی و سوخت‌های فسیلی به‌سمت انرژی‌های نو و جذب شرکت‌های انرژی‌های پاک است.
سیستم اقتصاد پرتغال چگونه است؟
در سال ۲۰۲۰ اقتصاد پرتغال با کسب امتیاز ۷۰.۸ توانست نام خود را به‌عنوان آزادترین اقتصاد ثبت کند. همچنین این کشور توانست تا در بین کشورهای اروپایی نیز رتبه ۲۱ را از آن خود کند که این امتیاز نشان می‌دهد اقتصاد کشور پرتغال در سطح منطقه‌ای و جهانی بالاتر از میانگین است. برای اطلاع دقیق‌تر از وضعیت اقتصاد پرتغال بهتر است بدانید که در سال ۲۰۲۰ اقتصاد این کشور با رکود مواجه شد؛ اما دوباره در سال ۲۰۲۱ توانست به وضعیت مطلوب دسترسی پیدا کند.
با نگاهی کوتاه به شرایط اقتصادی در کشور پرتغال از نیم دهه گذشته تا به امروز، به این نتیجه می‌رسیم که اقتصاد این کشور با گسترش آزادی شدید روبه‌رو بوده است. موضوعاتی همانند افزایش امتیازات مربوط به سلامت مالی و حاکمیت قانون توانسته از سال ۲۰۱۷ به آزادی اقتصاد این کشور کمک کند. در کشور پرتغال مسائلی مانند آزادی پولی و تجارت سالم برقرار است؛ اما اقتصاد آن تاحدودی تحت هزینه‌های سنگین از سمت دولت این کشور قرار دارد.
یکی از مسائلی که در زمینه اقتصاد پرتغال تاثیرگذار است و باید بررسی شود، میزان تولید خالص و ناخالص پرتغال است. داشتن اطلاعات در این زمینه کمک می‌کند تا از وضعیت و شرایط اقتصادی پرتغال درک بهتری داشته باشید. براساس آمار منتشرشده از سوی بانک جهانی در سال ۲۰۲۱، ارزش تولید خالص و ناخالص کشور پرتغال معادل با ۲۵۳.۶۶ میلیارد دلار بوده، همچنین ارزش تولیدات ناخالص داخلی کشور پرتغال نیز معادل ۰.۱۱درصد از اقتصاد کل جهان بوده است.
منابع اقتصادی پرتغال
برای اطلاع از منابع اقتصادی در کشور پرتغال، بهتر است بدانید که از معادن این کشور تنگستن، قلع، کروم و دیگر فلزات آلیاژی استخراج می‌شوند. امروزه بیشتر حجم صادرات را تنگستن به خود اختصاص داده و بعد از آن سنگ‌های زینتی و صنعتی، به‌ویژه سنگ‌مرمر توانسته‌اند در رتبه‌های بعدی از نظر صادرات قرار گیرند و سبب رشد اقتصادی پرتغال شوند. بعد از سال ۱۹۸۹ و باتوجه به اکتشاف مقادیر چشمگیری از مس، این کشور توانست حجم قابل‌توجهی از کنسانتره مس را نیز صادر کند.
سخن پایانی
از دیگر منابعی که پرتغال توانسته آنها را به سایر کشورها صادر کند، می‌توانیم به محصولاتی مانند گرانیت تا آب معدنی اشاره کنیم. همچنین پرتغال از نظر ذخایر اورانیوم نیز کشوری غنی محسوب می‌شود. توجه داشته باشید که کشور پرتغال حدود چهارپنجم از منابع انرژی خود را از واردات تامین می‌کند که این امر به واردات نفتی و فرآورده‌های نفتی همانند زغال‌سنگ وابسته است. منابع انرژی که به‌صورت واردات به این کشور می‌رسد، توانسته است ۲۵ درصد تولید برق را شامل شود و بر اقتصاد پرتغال تاثیر بگذارد.
