سقوط آزاد ارز و طلا
نوسانات صعودی ارز و افزایش نرخ طلا و سکه در ماه‌های اخیر نگرانی‌های زیادی را در بین مردم و فعالان اقتصادی ایجاد کرده بود، اما در بازار روز یکشنبه، ۲۴ فروردین نرخ طلا، ارز و انواع سکه که حدود یک هفته اخیر روندی کاهشی را به خود گرفته بودند، نسبت به روزهای گذشته کاهش قابل‌توجه و شاید سقوط را ثبت کرده‌اند؛ کاهش و به‌بیانی «سقوط»ی که فعالان بازار، اصلی‌ترین دلیل آن را فروکش کردن انتظارات تورمی در جامعه می‌دانند. در تشریح دلایل کاهش انتظارات تورمی نیز آغاز مذاکرات میان ایران و امریکا در صدر عوامل قرار دارد و حتی می‌توان آن را تنها دلیل این شرایط دانست؛ هرچند که برخی از کارشناسان این نوسان نرخ حتی در جهت منفی را چندان برنمی‌تابند و تاکید دارند نوسان نرخ حتی در جهت منفی پیامدهای اقتصادی نامطلوبی به‌دنبال دارد و در مورد اخیر نیز می تواند قدرت چانه‌زنی تیم مذاکره‌کننده را کاهش دهد. در هر حال به‌نظر می‌رسد با انتشار اخبار مثبت در خصوص مذاکرات بین‌المللی، مردم به آینده اقتصادی کشور امیدوارتر شده‌اند و تمایل کمتری به خرید ارز و طلا برای حفظ ارزش دارایی‌های خود دارند و همین می‌تواند مقدمه‌ای باشد بر انجام اصلاحات اقتصادی. آنچه در ادامه می‌خوانید تحلیلی است از وضعیت بازار طلا و ارز در روزهای اخیر.
طلا ارزان شد، اما مشتری ندارد
روز گذشته با ادامه روند نزولی قیمت‌ها در بازار طلا و ارز، نرخ طلا به کانال ۶ میلیون تومان و سکه نیز به کانال ۷۰ میلیون تومان بازگشته است. گزارش‌ها نشان می‌دهد در روز یکشنبه، ۲۴ فروردین نرخ سکه تمام بهار آزادی طرح جدید با کاهش قابل‌توجهی نسبت به روزهای گذشته به زیر ۸۰ میلیون تومان رسیده، این در حالی است که نرخ سکه در روزهای اخیر رکورد بالای ۱۰۰ میلیون تومان را هم زده بود. قیمت طلا هم که در هفته‌های اخیر رکورد ۸ میلیون و ۳۰۰ هزار تومان را زده بود، هم‌اکنون به کانال ۶ میلیون تومان بازگشته، این در حالی است که نرخ اونس جهانی در محدوده ۳۲ هزار دلار نسبت به روزهای پیش از آن تغییر زیادی نداشته است.
در بازار چه خبر است؟
به گزارش صمت کارشناسان اقتصادی معتقدند کاهش نرخ سکه ناشی از کاهش نرخ ارز و همچنین کاهش حباب سکه در بازار داخلی است. بر این اساس در بازار روز یکشنبه در لحظه تنظیم این گزارش هر گرم طلای ۱۸ عیار با کاهش ۵۳۲ هزار تومانی (۷.۷۷ درصدی) به ۶میلیون و ۸۴۰ هزار تومان، هر قطعه سکه بهارآزادی طرح جدید با کاهش ۱۰ میلیون و ۲۰ هزار تومانی (۱۲.۷۷) به ۷۸ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان، هر قطعه سکه بهار آزادی طرح قدیم با کاهش ۹ میلیون و ۳۳۵ هزار تومانی (۱۳.۳ درصدی) به ۷۰ میلیون و ۱۷۰ هزار تومان، هر قطعه نیم سکه با کاهش ۵ میلیون و ۵۰۰ هزار تومانی (۱۰ درصدی) به ۵۳ میلیون تومان، ربع سکه با کاهش ۲میلیون و ۵۰۰ هزار تومانی (۹ درصدی) به ۲۷ میلیون تومان و سکه یک گرمی بانک مرکزی با کاهش ۷۰۰ هزار تومانی (۵ درصدی) به ۱۳ میلیون و ۸۰۰ هزار تومان رسیده است. گفتنی است روز گذشته حباب سکه نیز کاهش حدود ۳ میلیون و ۸۰۰ هزار تومانی داشته و با این کاهش، میزان حباب این قطعه فلزی ارزشمند به ۱۱ میلیون و ۴۰۰ هزار تومان رسید.
انتظارات تورمی نوسان‌ساز
کارشناسان در بررسی دلایل این نوسانات کاهشی در بازار طلا تاکید دارند انتظارات تورمی موجود که ناشی از تحرکات سیاسی اخیر است، نرخ طلا را –به‌واسطه کاهش نرخ دلارـ در ایران در روندی کاهشی قرار داده، این در حالی است که نرخ اونس جهانی تغییر چشمگیری نداشته است. همچنین این گروه در موضوع کاهش حباب سکه بر این باورند که کاهش تقاضا در کاهش حباب سکه تاثیر بسزایی داشته و ممکن است در ادامه در پی ازسرگیری عرضه سکه ازسوی بانک مرکزی حباب سکه کاهش بیشتری را نیز تجربه کند.
در هر حال مسائل سیاسی که در جریان است، کاهش نرخ ارز که خود می‌تواند ناشی از مسائل سیاسی باشد، نوسانات موجود که طبیعتا سبب می‌شود معامله‌گران با احتیاط بیشتری عمل کنند، در کنار مولفه تاثیرگذار کاهش قدرت خرید رکود سنگینی را در بازار طلا ایجاد کرده‌اند؛ بر همین مبنا خلاف آنچه تصور می‌شود، فعالان حوزه طلا و ارز خواهان ثبات در بازار، نه رشد نرخ هستند، زیرا محتمل‌ترین نتیجه رشد نرخ، کاهش تقاضا و رکود بازار خواهد بود.
سایه‌روشن آینده طلا
در پیش‌بینی وضعیت بازار طلا نیز باید تاکید کرد از آنجایی که جهان آبستن حوادث اقتصادی و سیاسی گوناگونی است هیچ تحلیلگری نمی‌تواند پیش‌بینی درستی از وضعیت بازاری چون طلا که وابستگی زیادی به تحولات سیاسی دارد، داشته باشد و حتی اگر پیش‌بینی انجام شود قطعا با درصدی خطا همراه است.
با این وجود تحلیلگران بر این باورند برای سال ۲۰۲۵، بازه قیمتی پیش‌بینی شده برای طلا بین ۲,۴۱۰ دلار تا ۳,۲۶۵ دلار است. این پیش‌بینی‌ها تحت تاثیر رشد اقتصادی جهانی، تورم و سایر عوامل کلان اقتصادی بوده و یادآور می‌شوند که عوامل زیادی می‌توانند بر قیمت طلا تاثیر بگذارند. شرکت‌های بزرگ مالی مانند گلدمن‌ساکس نیز تحلیل‌ها و پیش‌بینی‌های مشابهی ارائه داده‌اند که همگی نشان‌دهنده دوره‌ای از روند صعودی برای طلا در آینده نزدیک هستند؛ مسئله‌ای که قطعا بازار طلای ایران را نیز تحت تاثیر قرار خواهد داد.
دلار ۱۰۵ هزار تومانی ۸۲ هزار تومان شد
قیمت دلار نیز که در آغاز به کار رسمی بازارها در امسال بالای ۱۰۰ هزار تومان بود، روز گذشته در سقوطی چشمگیر وارد کانال ۸۰ هزار تومان شد و با شدت این روند صعودی در ساعاتی از روز به حدود ۸۲ هزار تومان نیز رسید.
پس از تایید شروع مذاکرات هسته‌ای میان ایران و امریکا در عمان ازسوی سید عباس عراقچی، وزیر امورخارجه در هفته گذشته (۱۹ فروردین)، نرخ دلار در بازار آزاد که تا ۱۰۶ هزار تومان نیز افزایش یافته بود، ناگهان روند نزولی به خود گرفت و در ادامه این روند نزولی با مخابره اخبار مثبت از مذاکره غیرمستقیم ایران و امریکا در پایان روز شنبه، صبح روز گذشته یکشنبه ۲۴ فروردین تا حدود ۸۵ هزار تومان در بازار غیررسمی کاهش یافت.
به گزارش صمت باوجود شرایط یادشده، خلاف بازار طلا که رکود ویژگی اصلی آن است، مشاهدات خبرنگار صمت حاکی از آن است که همچنان خرید و فروش ارز جریان دارد و دلالان در این بازار اقدام به معامله می‌کنند. البته آن‌گونه که به‌نظر می‌رسد، بیشتر معامله‌گران این بازار را «فروشندگان» تشکیل می‌دهند و خریداران این بازار عموما افرادی هستند که نیاز واقعی ارز دارند و هدف‌شان سفته‌بازی نیست.
لزوم ورود و سیاست‌گذاری بانک مرکزی
در تحلیل چرایی فروشنده بودن معامله‌گران نیز به برآوردی منطقی می‌رسیم؛ اینکه دارندگان ارز (البته در میزان خرد) از این می‌ترسند که پس از مذاکرات شنبه آینده باز هم نرخ دلار ریزشی شود؛ کما اینکه برخی کارشناسان نیز در برآوردشان به صراحت تاکید می‌کنند با شفاف‌تر شدن افق مذاکرات در دور دوم، قطعا نوسانات دیگری را در بازارها شاهد خواهیم بود؛ نوسانی که در صورت رسیدن اخبار امیدوارکننده از مذاکرات مثبت و در صورت رسیدن اخبار ناامیدکننده منفی خواهد بود. بر این مبنا نباید سناریوی دوم یعنی شکست مذاکرات را نیز از نظر دور بداریم؛ سناریویی که در صورت وقوع می‌تواند راقم روندی صعودی در بازار باشد و نرخ دلار را به‌صورت تصاعدی نسبت به سرعت کاهشی که این روزها شاهد بوده‌ایم جهش ببخشد، زیرا براساس تجربیات گذشته سرعت «رشد» نرخ کالاها و مشخصا ارز نسبت به سرعت «کاهش» نرخ بیشتر است و حتی در صورت فراهم بودن بستر برای کاهش نرخ معمولا شاهد مقاومت قیمتی هستیم.
بر این مبنا بانک مرکزی باید با مدیریت صحیح بازار ارز و اتخاذ سیاست‌های اقتصادی مناسب، روند فعلی را حفظ و از ایجاد شوک‌های ارزی در اقتصاد جلوگیری کند.
پیش‌بینی آسان نیست
مسئله محرز درباره بازار ارز این است که آنچه در این بازار به‌وقوع پیوسته ناشی از انتظارات تورمی بوده، نه نتیجه فعل و انفعالات اقتصادی؛ کما اینکه برخی از کارشناسان نیز پیش از این تاکید داشتند نرخ بالای ۱۰۰ هزار تومانی (آن هم برای ابتدای سال) برای دلار منطق اقتصادی ندارد و محاسبات رگرسیونی نیز نرخ تعادلی دلار برای پایان سال ۱۴۰۴ را حدود ۹۰ هزار تومان اعلام می‌کرد؛ نرخی که شاید با روند فعلی قابل‌تحقق باشد.
در هر حال تجربه نشان می‌دهد مخابره پیام‌هایی مثبت از مذاکرات ابزاری کارآمد در اصلاح نرخ دلار است و عده‌ای از کارشناسان نیز بر این باورند که اگر روند سیاسی به‌گونه‌ای باشد که اخباری مثبت و امیدوارکننده از آن برسد، شاهد اصلاح قیمتی دلار تا محدوده ۸۰ تا ۸۲ هزار تومان خواهیم بود و از آنجا دوباره آرام آرام ارز به سمت ارزندگی خود حرکت می‌کند.
یک نکته قابل‌تامل و مهم اینکه درحال‌حاضر فرد مقابل ما فردی است به‌نام ترامپ که معمولا رفتارهایش پیش‌بینی‌پذیری اقتصاد را زیر سوال می‌برد؛ بر این مبنا می‌توان گفت پیش‌بینی درباره ارز و شرایط پیش رو اقدامی ساده نیست و باید منتظر ماند تا زمان بیشتری از مذاکرت بگذرد و اخبار بیشتری به‌دست آید.
سخن پایانی
تحولاتی که در بازار ارز و طلا شاهد هستیم موید قدرت تاثیرگذاری سیاست و بده‌بستان‌های سیاسی بر بازارهای گوناگون دارایی است؛ بده‌بستان‌‌هایی که در ارتباط ایران و امریکا، هنوز به جایی نرسیده، تورم قیمت‌ها را کاهش داده و به‌اعتقاد کارشناسان اگر ادامه پیدا کند می‌تواند حتی در کوتاه‌مدت بهبودی هرچند اندک در بخش اقتصاد و در ابعادی خردتر در معیشت و دسترسی عموم مردم به منابع اقتصادی ایجاد کند. بر این مبنا انتظار می‌رود سیاست‌گذار همان‌گونه که پیش از این عمل کرده، در سیاست‌گذاری‌اش در حوزه دیپلماسی نگاه ویژه‌تری به حوزه اقتصاد داشته باشد تا از این رهگذر آرامش و آسایش بیشتری برای مردم فراهم شود؛ هدفی که در ارایه برنامه‌ها در صدر اهداف عنوان می‌شود.
