تصادف یعنی تخلف خودرو، راننده و جاده

مسیح فرزانه، کارشناس حوزه خودرو درباره آنچه به‌عنوان عوامل بروز تصادفات مطرح است و پویش نه به تصادف با اشاره به اینکه پویش‌های اینچنینی به‌تنهایی کافی نیست و نمی‌توانند به‌تنهایی نتایج بزرگی به‌دنبال داشته باشد به صمت اظهار کرد: با توجه به آمارهای اخیر، می‌توان گفت وضعیت حوادث جاده‌ای در کشور به‌شدت نگران‌کننده است و چنین پویش‌هایی چندان کارساز نیست این یک کارفرهنگی است که در بلندمدت تاثیرگذار خواهد بود. از ۲۵ اسفند ۱۴۰۳ تا ۱۳ فروردین ۱۴۰۴، حدود ۱۸ هزار نفر در تصادفات مصدوم شده‌اند و حدود ۸۰۰ نفر جان خود را در تصادفات جاده‌ای از دست داده‌اند. این آمار نشان‌دهنده یک بحران جدی در ایمنی جاده‌ها و رفتار رانندگی در کشور است. به نظر می‌رسد مشکلات موجود تنها به کیفیت خودروها و فرسودگی آنها محدود نمی‌شود. اگرچه بخشی از خودروهای موجود در جاده‌ها از نوع وارداتی و به‌روز هستند، پس عوامل دیگری نیز در این معضل نقش دارند. سه ضلع اصلی که به نظر من باید به آنها توجه ویژه‌ای شود، شامل فرهنگ رانندگی، کیفیت خودروها و استانداردهای جاده‌ای است.

ضعف در احترام به قوانین رانندگی

کارشناس حوزه خودرو در ادامه به تشریح عوامل موثر بر تصادفات جاده‌ای پرداخت و ادامه داد: اولین و مهم‌ترین ضلع این معادله، فرهنگ رانندگی است. متأسفانه، ما در حوزه فرهنگ رانندگی در شرایط نامناسبی قرار داریم. رعایت قوانین راهنمایی و رانندگی به‌طور جدی نادیده گرفته می‌شود که این موضوع نیازمند توجه و اصلاح فوری است. حتی اگر فردی سوار قدیمی‌ترین یا ناایمن‌ترین خودرو شود، عقل سلیم ایجاب می‌کند که در جاده به قوانین احترام بگذارد. دومین ضلع، کیفیت خودروهاست. هرچند خودروهای جدید و مونتاژی نیز در جاده‌ها وجود دارند، اما این نکته نباید ما را از ضعف‌های جدی در استانداردهای تولید خودروها غافل کند. لازم است که خودروسازان داخلی به ارتقاء کیفیت محصولات خود توجه بیشتری داشته باشند.

وی با اشاره به اینکه جاده‌ها در کشور وضعیت چندان مطلوبی ندارد، افزود: سومین ضلع، وضعیت زیرساخت‌های جاده‌ای است. استانداردهای مهندسی جاده‌ها باید به‌گونه‌ای باشد که ایمنی رانندگان و سرنشینان را تضمین کند. وجود جاده‌های ناایمن و عدم‌رعایت اصول مهندسی در ساخت آنها، می‌تواند به‌شدت بر وقوع تصادفات تأثیر بگذارد.

جرایم رانندگی بازدارندگی ندارند

فرزانه در ادامه با بیان اینکه باید از جنبه‌های گوناگون به موضوع رشد تصادفات پرداخت، اظهار کرد: علاوه بر این سه ضلع، مسئله جرایم رانندگی نیز باید مورد توجه قرار گیرد. با وجود افزایش جرایم رانندگی، به نظر می‌رسد که این جرایم بازدارندگی لازم را ندارند. مقایسه‌ای با کشورهای دیگر نشان می‌دهد در بسیاری از کشورها، تخلفات رانندگی با جدیت بیشتری پیگیری می‌شود و مجازات‌های سخت‌تری برای متخلفان در نظر گرفته می‌شود. بنابراین، افزایش قابل توجه جرایم رانندگی می‌تواند به‌عنوان یک راهکار مؤثر برای ایجاد بازدارندگایی عمل کند.

کارشناس حوزه خودرو در پایان با اشاره و تاکید بر وضعیت نامناسب رانندگی و خودروها و جاده‌های کشور گفت: تصادفات جاده‌ای به‌عنوان یک مشکل بزرگ باید دقیق‌تر دیده شود. این معضل یک چالش چندوجهی است که نیازمند همکاری همه‌جانبه نهادهای دولتی، خودروسازان و جامعه است. اگرچه کمپین‌ها و پویش‌های فرهنگی می‌توانند در بلندمدت مؤثر باشند، اما باید توجه داشت که این اقدام به‌تنهایی کافی نیست و اقدامات فوری و جدی در زمینه ارتقاء ایمنی جاده‌ها و خودروها نیز ضروری است. تنها با اتخاذ رویکردی جامع و هماهنگ می‌توان به کاهش حوادث جاده‌ای و حفظ جان افراد امیدوار بود.

رانندگی ایمن با خودرو باکیفیت در جاده استاندارد

حسین رحیمی‌نژاد، کارشناس صنعت خودرو درباره دلایل بروز و رشد تصادفات جاده‌ای با اشاره به اینکه رعایت ایمنی، خودرو باکیفیت و جاده‌های استاندارد از موضوعات به‌شدت وابسته به هم هستند به صمت گفت: رانندگی ایمن یعنی استفاده از خودرو باکیفیت در جاده‌های با استاندارد بالا و فرهنگ رانندگی ارتقایافته. در بحث ایمنی علاوه بر کیفیت خودرو، عامل انسانی و جاده نیز دخیل هستند. در بحث تصادفات مسئله کیفیت خودرو یکی از عوامل است، اما تنها عامل نیست و البته مهم‌ترین عامل هم نیست. واقعیت این است که عوامل دیگری وجود دارد. در این میان، به اعتقاد من بحث باکیفیت و استاندارد بودن جاده‌ها، در بحث تصادفات از مسئله کیفیت خودرو هم مهم‌تر است. در کنار کیفیت خودرو و استاندارد جاده‌ها موضوع مهم‌تر، فرهنگ رانندگی ما ایرانی‌هاست. به اعتقاد من، اولین عامل و دلیل اصلی بروز تصادفات به مشکلات جاده‌ای برمی‌گردد و در رده دوم کیفیت خودروها قرار دارد.

استانداردسازی از حرف تا عمل

کارشناس حوزه خودرو با بیان اینکه در بحث ایمنی تولیدات خودرویی با چارچوبی به‌نام استانداردهای خودرویی مواجه هستیم، افزود: این استانداردها که بعضا استانداردهای پذیرفته‌شده جهانی هستند و در کشور ما به‌عنوان استانداردهای ۸۵ گانه شناخته می‌شوند به‌نوعی نگاه و تمرکز اصلی بر ایمنی و تولید باکیفیت خودرو دارند و خودروسازان ملزم به رعایت آنها هستند. در صنعت خودرو ما توجه چندانی به استانداردهای تولید باکیفیت و ایمن نمی‌شود. البته در سال‌های اخیر توجه به رعایت کردن این الزامات بیشتر شده اما همچنان نیازمند تمرکز و توجه بیشتر است.

وی با اشاره به اینکه برخی از خودروهای تولید داخل در سال‌های اخیر موفق به اخذ استانداردهای لازم شده‌اند، ادامه داد: در کنار رعایت استانداردهای ۸۵ گانه توان طراحی خودرو ایمنی و باکیفیت و همچنین استفاده از قطعات باکیفیت نیز در این فرآیند تاثیرگذار است. در واقع ایمنی تولیدات نتیجه رعایت ضوابط دقیق در بخش‌های گوناگون و حلقه‌های مختلف تولید از مواد اولیه تا تولید نهایی است و هر کدام از این بخش‌ها سهمی از ایمنی خودرو دارند. به عبارتی تولید باکیفیت باید در تمام حلقه‌ها مدنظر باشد تا در نهایت ایمنی محقق شود و به‌نوعی می‌توان گفت کیفیت بالاتر ایمنی بیشتر برای مصرف‌کننده به همراه دارد. بسیاری از مردم به‌ویژه در سال‌های اخیر به‌دلیل مشکلات اقتصادی و معیشتی قادر به تعویض خودروهای خود نیستند. این خودروها که معمولا عمر بالایی دارند و به‌درستی تعمیر و نگهداری نمی‌شوند، به‌مرور زمان مستهلک و آسیب‌پذیر می‌شوند. این وضعیت به نوبه خود می‌تواند به افزایش تصادفات و حوادث منجر شود، زیرا از یک‌سو خودرو قدیمی است و به‌دلیل فرسودگی و عدم‌تعویض قطعات، عملکرد و ایمنی مناسبی ندارد. و از سوی دیگر، صاحبان این خودروها ناچار به استفاده از آنها هستند، چراکه توان خرید خودرو نو ندارند.

تحلیل منصفانه

رحیمی‌نژاد با بیان اینکه همیشه هم خودرو تولید داخل عامل اصلی و تنها عامل بروز تصادفات جاده‌ای نیست اینکه صرفا کیفیت خودروها را عامل تصادفات بدانیم غیرمنصفانه خواند و خاطرنشان کرد: نسبت دادن بیش از نیمی از مرگ‌ومیرها به ناایمن بودن خودروهای تولید داخل را قضاوت غیرمنصفانه است. واقعیت این است که بین عواملی که منجر به تصادفات می‌شود نمی‌توان اولویت قطعی بر یکی از آنها گذاشت و باید در بروز یک تصادف سهم عوامل گوناگون سنجیده شود و به دنبال آن اظهارنظر کنیم. تصادفات جاده‌ای عوامل متعددی دارند و نمی‌توان تنها خودرو را مقصر دانست. در کنار طراحی ضعیف خودروها، عمر بالای آنها و عدم‌تعویض قطعات نیز از عوامل مؤثر در بروز حوادث است. نمی‌توان تولیدکننده را به خاطر مشکلات خودروهای قدیمی و فرسوده به‌سادگی متهم کرد، زیرا شرایط اقتصادی و عدم‌امکان تعمیر و نگهداری نیز نقش مهمی در این موضوع دارند. بهتر است کمی منصفانه قضاوت کنیم.

فرهنگ رانندگی، جاده استاندارد و کیفیت خودرو

 کارشناس حوزه خودرو در پایان با اشاره به اینکه باید این موضوع را چندجانبه ببینیم و در راستای حل مشکلات این بخش اقدام کنیم، گفت: آموزش و ترویج فرهنگ رانندگی ایمن و مسئولانه و بهبود کیفیت جاده‌ها در کنار افزایش کیفیت و ایمنی خودروها می‌تواند نقش مهمی در کاهش تصادفات داشته باشد. ایمنی خودرو یک مفهوم چندوجهی است که علاوه بر کیفیت خودرو، عوامل انسانی و جاده‌ای نیز در آن نقش دارند. به اعتقاد بسیاری از کارشناسان، مشکلات جاده‌ای و فرهنگ رانندگی ناکافی از مهم‌ترین دلایل بروز تصادفات هستند. بنابراین، بهبود کیفیت جاده‌ها و ترویج فرهنگ رانندگی ایمن و مسئولانه از مهم‌ترین اقدامات برای کاهش تصادفات است. ضمن اینکه خودروسازان نیز باید استانداردهای ایمنی را به‌طور کامل رعایت کنند تا خودروهای تولیدی ایمن باشند. این استانداردها شامل سیستم‌های ترمز، سیستم‌های رانندگی خودکار، سیستم‌های کمکی نگهدارنده خط و تشخیص علائم ترافیکی و... هستند. با توجه به این نکات، می‌توان گفت که ایمنی خودرو تنها با رعایت استانداردهای ایمنی و استفاده از قطعات باکیفیت محقق نمی‌شود، بلکه نیازمند یک رویکرد جامع و چندوجهی است که شامل بهبود کیفیت جاده‌ها، ترویج فرهنگ رانندگی ایمن و حمایت از تولید خودروهای جدیدتر و ایمن‌تر نیز می‌شود.

سخن پایانی

به‌طور کلی، وضعیت نگران‌کننده حوادث جاده‌ای در کشور، زنگ خطری برای تمامی مسئولان و جامعه است. اگرچه تعطیلات نوروز فرصتی برای سفر و دیدار با خانواده‌هاست، اما باید با تدابیر مناسب و ارتقاء ایمنی، این سفرها را به تجربه‌ای خوشایند تبدیل کنیم. سال آینده می‌تواند فرصتی برای تغییر و بهبود باشد، اما نیاز به عزم جدی و همکاری همه‌جانبه دارد تا از تکرار چنین حوادث تلخی جلوگیری شود. در این راستا، ضروری است که نهادهای ذی‌ربط با همکاری یکدیگر، اقداماتی را در جهت بهبود زیرساخت‌های جاده‌ای و افزایش آگاهی عمومی در خصوص قوانین و نکات ایمنی رانندگی انجام دهند. فرهنگ‌سازی در زمینه رانندگی ایمن نیز می‌تواند تأثیر بسزایی در کاهش تصادفات و حفظ جان افراد داشته باشد.