فروردین؛ افزایش قیمت ناگهانی

سال ۱۴۰۳ در میانه‌های ماه مبارک رمضان آغاز شد. بازار خودرو به صورت معمول در ماه رمضان با کمی افت نرخ روبه‌رو می‌شود یا حداقل در شرایط ثبات به سر می‌برد. از سوی دیگر معمولا در روزهای ابتدایی سال، به علت تعطیلی بازار و افزایش تقاضا، نرخ ارز کمی بالا می‌رود. روزهای ابتدایی امسال طبق انتظار پیش رفت، اما با افزایش تقاضا، تنش در خاورمیانه و اخبار نگران‌کننده سیاسی، نرخ خودرو یک‌باره در ۲، ۳ روز رشد شدیدی را تجربه کرد و حتی برخی خودروها پیک قیمتی قبلی خود در سال ۱۴۰۲ را دوباره لمس کردند. این‌روند ادامه داشت اما در اواخر ماه، برای مدتی کوتاه، بازار رویه اصلاح نرخ را در پیش گرفت تا دوباره آماده صعود و فتح سقف‌های قبلی باشد.

قیمت خودرو صفر در ابتدای فروردین ۱۴۰۳، صعودی بود. تمام خودروهای داخلی و وارداتی افزایش ۲ تا ۸ درصدی را تجربه کردند، اما بعد از برخورد به سطوح مقاومتی و کاهش نرخ ارز، نرخ خودروها نیز نزولی شدند و بین یک تا ۵ درصد کاهش یافتند. به صورت کلی نرخ خودروهای صفر در انتهای فروردین از ابتدای آن بیشتر بود. خودروهای کارکرده هم که معمولا بیشترین تاثیر را از تعطیلی بازار می‌گیرند به تبع از نرخ خودروهای صفر عقب ماند که البته در نهایت اختلاف نرخ به وجود آمده جبران شد.

اردیبهشت؛ سوار بر موج کاهش قیمت

تحلیل روند و رفتار بازار خودرو در اردیبهشت ۱۴۰۳، نیازمند بررسی چندین عامل تاثیرگذار بر نرخ است. تمام خودروهای موجود، در اردیبهشت سوار بر موج کاهش نرخ خودرو شدند و بدون استثنا قیمت‌شان کاهش یافت. گرچه اندکی افت نرخ یا ثبات، روال معمول بازار خودرو در اردیبهشت است، اما برخی خودروهای داخلی در این‌ماه بیش از ۸ درصد افت نرخ را تجربه کردند، اتفاقی که معمولا در اردیبهشت رخ نمی‌دهد.

در اردیبهشت ۱۴۰۳ چندین عامل دست‌به‌دست هم دادند تا شیب نمودار نرخ خودرو بسیار نزولی شود. نرخ ارز با تمام نوسان‌هایش در نهایت کاهش یافت، از سوی دیگر، خبر احتمال شکل‌گیری توافقی بین ایران و امریکا در یکی از کشورهای عربی در کاهش قیمت‌ها اثر گذاشت. همچنین از سرگیری برگزاری طرح‌های فروش مدیران خودرو و کرمان خودرو و حتی سایپا بر کاهش نرخ خودرو تاثیر گذاشت. اما شاید به توافق نرسیدن خریداران و فروشندگان و به صورت کلی کاهش تعداد خریداران ماشین از مهم‌ترین دلایل نزولی بودن بازار خودرو در این ماه باشد. قیمت خودروهای صفر (داخلی، مونتاژ و خارجی) از آغاز تا پایان اردیبهشت، روندی نزولی داشت و قیمت خودروهای داخلی در این ماه بین ۵ تا ۱۰ درصد کاهش یافت.

خرداد؛ ماه باثبات بازار

بازار خودرو در سومین ماه سال، یکی از با ثبات‌ترین ماه‌های سال ۱۴۰۳ بود. نرخ بسیاری از مدل‌های خودرو از ابتدا تا انتهای ماه، کمتر از یک درصد، تغییر داشتند که البته این تغییرات بیشتر به صورت کاهشی بود. حتی اگر نوسانی هم در بازار رخ می‌داد و یک روز شاهد افزایش اندکی در نرخ خودروها بودیم، بلافاصله فردای همان‌روز، بار دیگر شیب قیمت، نزولی می‌شد.

در این ماه، اخبار جدیدی از کارخانه‌های داخلی به گوش نمی‌رسید و تنها ثبت‌نام‌های جدید برای خودروهای برندگان بخش‌های قبلی طرح یکپارچه برگزار شد. از سوی دیگر، انتخاب رئیس‌جمهوری جدید مهم‌ترین اتفاق کشور بود و تقریبا همه در انتظار مشخص شدن نتایج و سیاست‌های جدید حوزه‌های مختلف اقتصادی هستند. بنابراین کارشناسان پیش‌بینی کردند ثبات در بازار خودرو تا پایان انتخابات و مشخص شدن نتیجه نهایی ادامه پیدا کند.

دو هفته ابتدایی خرداد، بازار خودرو صفر تقریبا ثابت بود و قیمت‌ها در بازه یک درصد تغییر کردند. در هفته‌های بعد نوسان‌ها کمی بیشتر بود و به‌طور مشخص، بازار تمایل به کاهش نرخ داشت. اما در نهایت، برآیند این نوسان‌ها به‌جز کاهش جزئی نرخ برخی مدل‌ها، ادامه ثبات در بازار بود.

تیر؛ آینه تمام‌عیار از بازار بی‌جان

بازار خودرو تیر، آینه تمام‌عیاری از بازار بی‌جان خودرو بود، بازاری انگار به حال خود رها شده و با هر خبر و هر نوسان ارز یا هر اتفاق دیگر، به سرعت واکنش نشان می‌دهد. بازار خودرو در اوایل ماه با توجه به تغییر نکردن نرخ دلار، تمایلی به فراز و نشیب نشان نداد و حتی گاهی نشانه‌هایی از کاهش تعداد معاملات هم دیده می‌شد. در اواسط ماه و شروع ماه محرم، بازار بهتر شده بود و فروشندگان خودرو تمایل بیشتری به معامله داشتند. حتی برای چند روز، بازار آرایش صعودی به خود گرفت و قیمت‌ها رشد کمی کردند. پس از پایان دهه اول محرم و با انتشار اخبار جدید (به‌خصوص امکان واردات خودروی کارکرده توسط افراد)، قیمت‌ها با شیب قابل‌توجهی کاهش یافت و در مدت کمی ۲ تا ۴ درصد افت کرد.

مرداد؛ سایه ثبات بر بازار

تمام عوامل موثر در بازار خودرو در مردادماه دست‌به‌دست هم دادند تا همچنان ثبات بر بازار سایه بیندازد و حتی گاهی شاهد ریزش بازار باشیم. از ابتدای ماه، بازار بیشتر متمایل به کاهش قیمت‌ها و حتی رسیدن نرخ برخی مدل‌ها به پایین‌ترین میزان ممکن بود. از سوی دیگر کاهش ۲ تا ۳ هزار تومانی نرخ دلار، انتشار اخبار آتش‌بس در خاورمیانه، معرفی کابینه دولت جدید و سفرهای اربعینی نیز جلو هرگونه تمایل بازار به افزایش و رشد نرخ‌ها را گرفت. بنابراین طبیعی بود در طول مردادماه بازار، آرایشی کاهشی داشته باشد.

در این ماه، ایران خودرو نیز از برگزاری دور جدید ثبت‌نام برخی محصولات خود (خارج از سامانه) خبر داد. با انتشار این خبر و آغاز ثبت‌نام، میزان نقدینگی موجود در بازار و حتی تعداد معاملات خودرو نیز کاهش یافت.

شهریور؛ متفاوت با تمام سال‌های قبل

شهریور ۱۴۰۳ با تمام سال‌های قبل متفاوت بود. درحالی‌که انتظار داشتیم این ماه بازار خودرو جان تازه‌ای بگیرد و شور و هیجان در آن موج بزند، اما همه‌چیز خلاف انتظار پیش رفت و بازار در سکون و آرامش نسبی قرار گرفت. حتی اگر تغییر قیمتی هم دیده شد، بیشتر به سمت کاهش نرخ خودروهای داخلی بود و خبری از افزایش قیمت‌های چشمگیر نبود. اگر نگاهی به نرخ خودروهای صفر در شهریور بیندازیم، خواهیم دید که بازار این خودروها نوسان زیادی را تجربه کرده است. بیشتر خودروهای داخلی، وارداتی و حتی مونتاژی در طول ماه یا به همان قیمتی که ماه را با آن شروع کردند بازگشتند یا با تغییرات اندکی کاهش یافتند. وارداتی‌های جدیدالورود هم به دلیل نبود خریدار و کمبود امکانات و آپشن‌های جذاب، روند کاهشی را در پیش گرفتند و قیمتشان روزبه‌روز پایین‌تر آمد.

مهر؛ تجربه همان الگوی همیشگی

 بازار خودرو در مهرماه امسال با همان الگوی همیشگی بازار ایران پیش رفت، اما این بار با تفاوت‌هایی ملموس. ناگفته پیداست که نوسانات نرخ دلار به‌سرعت روی نرخ خودروها اثر می‌گذارد و هر تغییری در نرخ ارز، نه‌تنها به تغییر قیمت‌ها دامن می‌زند، بلکه تقاضا و عرضه در بازار خودرو را هم دستخوش تغییر می‌کند. این تأثیرات گاهی با نوعی هیجان و التهاب همراه است که بازار خودرو را به‌شدت فعال و حساس نگه می‌دارد. اما در ماه‌های اخیر، شاهد اتفاقی متفاوت بودیم؛ از اواخر سال گذشته، نرخ دلار و خودرو دو مسیر نسبتا موازی را در پیش گرفتند و تا حدودی استقلال از هم را تجربه کردند. نرخ خودروها در مهرماه در همان سطوحی باقی ماند که پیش از این، تحت تأثیر نرخ دلار ۵۷ تا ۵۸ هزار تومان قرار داشت. این نشانه دیگری از فاصله گرفتن این دو بازار و البته چالش بیشتر در پیش‌بینی رفتار آینده آنهاست.

آبان؛ روندی آرام و بدون نوسانات چشمگیر

آبان‌ماه معمولا یکی از ماه‌های پرمعامله در بازار خودرو است و نقشی مهم در انتقال بازار از رکود ماه‌های ابتدایی سال به دوره پرتلاطم شب عید دارد. اما امسال، برخلاف انتظار، بازار خودرو در بیشتر روزهای آبان، روندی آرام و بدون نوسانات چشمگیر را طی کرد. تا اواخر ماه، نرخ خودروها تغییر محسوسی نداشت و بازار با نوسانات جزئی روزانه پیش می‌رفت. حتی رویدادهایی مانند انتخابات امریکا و تغییرات نرخ ارز نیز تأثیر قابل‌توجهی بر قیمت‌ها نداشتند. این وضعیت باعث شد بسیاری از فعالان بازار تصور کنند که آبان با همین روند آرام و ثبات نسبی قیمت‌ها در محدوده نرخ دلار ۶۷ تا ۷۰ هزار تومان به پایان می‌رسد.

اما در سه روز پایانی ماه، شوکی به بازار وارد شد: افزایش نرخ کارخانه‌ای محصولات ایران‌خودرو و سایپا. این افزایش ناگهانی قیمت‌ها، که در مواردی به نزدیکی نرخ بازار رسید، نه‌تنها نرخ خودروهای داخلی را بالا برد، بلکه تأثیر روانی شدیدی بر کل بازار گذاشت. نتیجه این شد که نرخ خودروها به سطح فروردین و اردیبهشت بازگشت، با این تفاوت که این بار نمایشگاه‌داران با جدیت بیشتری به خرید خودرو روی آوردند و تقاضا در بازار جانی تازه گرفت. بازار خودرو در آبان نشان داد همچنان به تغییرات نرخ کارخانه‌ای و روان‌شناسی بازار وابسته است.

آذر؛ موج جدیدی از افزایش تقاضا و رشد قیمت‌ها

روند صعودی قیمت‌ها در روزهای پایانی آبان به حدی شدید بود که انتظار می‌رود در ابتدای آذر شاهد اصلاحاتی در قیمت‌ها باشیم. اما این اصلاحات، در صورت وقوع، کوتاه‌مدت خواهد بود. با توجه به افزایش تقاضا در ماه‌های پایانی سال و احتمال ادامه رشد نرخ ارز، پیش‌بینی می‌شود بازار خودرو تا شب عید روندی صعودی داشته باشد.

از سوی دیگر، افزایش نرخ کارخانه‌ای فقط شامل محصولات دو خودروساز داخلی شد و بازار خبرهای احتمال افزایش قیمت خودروسازان مونتاژی هم داغ شد. در کل روند کلی بازار به سمت افزایش قیمت‌ها پیش رفت و موج جدیدی از افزایش تقاضا و رشد قیمت‌ها ایجاد شد. کارشناسان بازار معتقد بودند؛ فعالان بازار باید آماده باشند تا در ماه‌های آتی، بازار خودرو را پرتلاطم‌تر از همیشه تجربه کنند.

دی‌ بازار بی‌رونق و راکد

بازار خودرو در دی‌ماه همچنان تحت‌تأثیر رکودتورمی و کاهش قدرت خرید مصرف‌کنندگان قرار داشت. افزایش قیمت دلار و تغییرات در سیاست‌های اقتصادی، نظیر حذف ارز نیمایی، تأثیر قابل‌توجهی بر بازار نداشت و رکود در خریدوفروش خودرو همچنان ادامه داشت. کاهش تقاضا برای خودروهای نو، توجه خریداران را به سمت خودروهای کارکرده جلب کرد، درحالی‌که فروشندگان برای جذب مشتریان به تخفیف‌ها و تسهیلات ویژه روی آورده بودند، اما این اقدامات به‌تنهایی نتوانست رونق چندانی ایجاد کند.

نمایی از بازار بهمن و اسفند

نوسانات نرخ ارز و رکود باعث شده در ماه‌های پایانی سال، قیمت‌ها به‌صورت رفت و برگشتی تغییر کنند، بدون آنکه معامله‌ای جدی شکل بگیرد. در کنار این چالش‌ها، خصوصی‌سازی ایران‌خودرو نیز با اماواگرهای زیادی روبه‌رو شده است. مداخلات نهادی و چالش‌های اجرایی، روند مدیریت خصوصی ایران خودرو را پیچیده‌تر کرده و تردیدهایی درباره آینده آن ایجاد کرده است.

نگاهی به بازار حاکی از آن است که قیمت خودرو در آخرین روز بهمن ۱۴۰۳ نوسانی گزارش شد و این نوسان در بین محصولات داخلی و مونتاژی از یک میلیون تا ۹۰ میلیون تومان متغیر بود. البته نوسان ایجادشده در بین محصولات داخلی بیشتر به صورت نزولی بود؛ طوری که سورن پلاس دوگانه‌سوز ۱۳ میلیون تومان کاهش داشت.

فعالان صنعت خودرو می‌گویند نرخ خودرو بسیار بیشتر از قدرت خرید مصرف‌کنندگان بالا رفته از این‌رو نه‌تنها این محصول کششی برای افزایش نرخ مداوم ندارد بلکه خودروها با همین قیمت‌های فعلی نیز خریداری ندارد.

سخن پایانی

کارشناسان بازار خودرو بر این باورند که رکودتورمی، مهم‌ترین عامل در ایجاد وضعیت بازار خودرو است و تا زمانی که برنامه‌های اقتصادی مؤثر و حمایت از کسب‌وکارها اجرا نشود، نمی‌توان به بهبود بازار خودرو امیدوار بود. برخی از تحلیلگران بازار نیز معتقدند فروش خودرو طی یک ماه اخیر نسبت به ماه‌های قبل اندکی بهبود یافته اما به‌هیچ‌وجه قابل قیاس با بازار شب عید سال‌های قبل نیست و در کنار نوسانی بودن نرخ خودرو، رکود سنگینی هم بر بازار حکمفرماست. همچنین بررسی بازار خودرو نشان می‌دهد امسال بر خلاف سال‌های قبل بازار شب عید خودرو راکد بوده و مصرف‌کنندگان تمایل چندانی به خرید خودرو ندارند که در مجموع این رفتار مصرف‌کننده منجر به تشدید رکود در بازار شده است.