قیمت مواد اولیه مغناطیسی در ابتدای سال ۲۰۲۴ به‌ طور هم‌زمان روند نزولی خود را آغاز کردند؛ به طوری که تا فصل تابستان، قیمت دیسپروزیوم ۳۰ درصد، تربیوم ۲۷ درصد و نئودیمیوم پرازئودیمیوم (NdPr) ۱۷ درصد کاهش یافتند.

قیمت مواد اولیه مغناطیسی

در طول تابستان ۲۰۲۴، تامین‌کنندگان هر هفته تلاش می‌کردند قیمت‌های پیشنهادی خود را افزایش دهند اما با تقاضای ضعیف یا عدم تقاضا از سوی بخش عظیم تولید آهن‌ربا در چین روبه‌رو می‌شدند. در اواخر تابستان، فروشندگان از رشد خریدها خبر دادند و قیمت‌ها روند افزایشی به خود گرفتند. با این حال، در ماه اکتبر ۲۰۲۴ این روند متوقف شد و قیمت‌ها دوباره کاهش یافتند.

در سال ۲۰۲۴، تنها دو تولیدکننده یعنی شرکت چینی «Northern Rare Earth» و شرکت استرالیایی «Lynas Rare Earths» اعلام کردند که توانسته‌اند برای فرآوری عناصر نادر خاکی حاشیه سود مثبت خود را حفظ کنند. با این حال، هر دو گزارش دادند که سودهای آن‌ها به شدت کاهش یافته است.

کنستانتین کارایانوپولوس، تحلیلگر صنعت با اشاره به زیان‌های مالی گسترده در سراسر این بخش، اظهار داشت: صنعت فلزات نادر خاکی غرق در زیان است.

چشم‌انداز کوتاه‌مدت

ملوین هیل، نایب رئیس شرکت «GE Chaplin» به موسسه «Fastmarkets» گفت: در آستانه سال نو چینی (۲۸ ژانویه تا ۴ فوریه)، تغییرات عمده‌ای را در بازار عناصر نادر خاکی پیش‌بینی نمی‌کنم اما پس از پایان سه‌ ماهه اول سال، شرایط ممکن است دشوار شود.

دیدگاه مشابهی توسط یان گیزه، مدیر ارشد فلزات و عناصر نادر خاکی در شرکت «Tradium» مطرح شده است. وی در حالی که بدبینی خود را نسبت به سال ۲۰۲۵ ابراز کرد، افزود: بعید می‌دانم که قیمت‌ها بیش از این کاهش یابند.

شرکت «Lynas Rare Earths» در سخنرانی رئیس هیات مدیره خود در مجمع عمومی سالانه در روز ۲۷ نوامبر ۲۰۲۴، با تاکید بر ارتباط مستقیم قیمت‌ها با وضعیت اقتصادی چین، ارزیابی نسبتا ناامیدکننده‌ای از وضعیت فعلی بازار ارائه کرد. رئیس این شرکت اظهار داشت: به نظر می‌رسد قیمت‌ها تا زمان بهبود اقتصاد چین، همچنان نوسان داشته باشند. این اظهارات، اهمیت وابستگی دوسوم تقاضای آهن‌ربای نئودیمیوم آهن بور (NdFeB) را به بخش ساخت‌وساز و مسکن چین یادآور شد.

در مقابل، برخی دیدگاه‌های مثبت‌تر، به‌ خصوص در مورد آینده و چشم‌اندازهای بلندمدت‌تر نیز به چشم می‌خورد. به عنوان مثال، کارایانوپولوس با ابراز خوش‌بینی و با اشاره به دلایل انباشت موجودی انبارها در سال ۲۰۲۳ و نیمه اول سال ۲۰۲۴، پیش‌بینی کرد که تا اواسط سال ۲۰۲۵ یا نیمه اول سال ۲۰۲۶، شاهد کاهش این موجودی‌ها و افزایش قیمت‌ها خواهیم بود. به گفته وی، تقاضای کمتر از حد انتظار برای آهن‌ربا، ناشی از بدبینی مصرف‌کنندگان و به‌ ویژه عدم اطمینان سیاسی در مورد الزامات خودروهای برقی در خارج از چین، منجر به این انباشت‌ها شده بود.

تقاضای آهن‌ربا

به گفته جان اورمرود، رئیس بخش مغناطیس در شرکت مشاوره فلزات «JOC LLC»، انتظار می‌رود تقاضای جهانی برای آهن‌ربای عناصر نادر خاکی در سال ۲۰۲۵، مانند پنج سال گذشته همچنان رو به افزایش باشد اما نه به سرعتی که پیش‌تر پیش‌بینی می‌شد.

با توجه به وضعیت اقتصاد چین، قیمت مواد کمیاب و نیز روند رشد خودروهای برقی، جان اورمرود پیش‌بینی کرد که میزان افزایش تقاضا برای سال جاری کمتر از انتظارات قبلی خواهد بود.

وی خاطرنشان کرد: در حالی که اکثر کارشناسان انتظار افزایش ۹ درصدی را دارند، به نظر می‌رسد این رقم به حدود ۵ درصد نزدیک‌تر باشد.

یکی از نکات برجسته در سال ۲۰۲۴، افزایش محبوبیت خودروهای هیبردی در مقایسه با خودروهای تمام‌برقی بود. لازم به ذکر است که خودروهای هیبریدی نیز از موتورهای مغناطیسی نئودیمیوم آهن بور با عملکرد بالا بهره می‌برند. با این تفاوت که خروجی این موتورها کمتر و میزان آهن‌ربای مورد استفاده در آن‌ها تقریبا یک‌سوم آهن‌ربای به کار رفته در خودروهای تمام‌برقی است.

عوامل غیرقابل پیش‌بینی

بازار عناصر نادر خاکی اساسا غیرشفاف است و در معرض ریسک سیاست‌گذاری‌های دولتی قرار دارد. ماهیت غیرقابل پیش‌بینی بازار این عناصر سال‌هاست که به عنوان یک ویژگی برجسته آن شناخته می‌شود. به همین دلیل، موسسه «Fastmarkets» از کارشناسان بازار خواسته است تا درباره ریسک‌ها و عوامل گسترده‌ای که ممکن است در سال جاری میلادی این صنعت را تحت تاثیر قرار دهند، دیدگاه‌های خود را ارائه کنند.

توماس کرومر، بنیان‌گذار نشریه «The Rare Earth Observer» بر این باور است که مهم‌ترین چالش بازار در سال جاری میلادی، وضعیت میانمار خواهد بود. وی اظهار داشت که ارتش استقلال کاچین کنترل منطقه استخراج فلزات خاکی در میانمار را در دست گرفته و در پی آن، چین مرز خود را بسته است. در نتیجه، نه سولفات آمونیومی به این منطقه وارد و نه فلز نادر خاکی از آن خارج می‌شود.

وی بیان داشت: واردات مواد اولیه چین از میانمار در نه ماهه سال ۲۰۲۴، بالغ بر ۴۰ هزار تن بوده است و در صورت توقف تولید در میانمار، شاهد تاثیر قابل‌توجهی بر قیمت عناصر خاکی سنگین خواهیم بود.

با این حال، برخی از فعالان این حوزه با این تحلیل موافق نیستند. یکی از منابع آگاه اظهار داشت: از ابتدای فعالیت‌های استخراجی در منطقه مورد اشاره، شرایط حاکم همواره با درجاتی از ناپایداری همراه بوده است. بر این اساس، چنانچه قرار بود توقف تولید به تنهایی تاثیر قابل‌ملاحظه‌ای بر قیمت‌ها داشته باشد، این تاثیر تاکنون مشاهده شده بود.

این منبع همچنین افزود: از سوی دیگر، اگر واردات مواد اولیه در سهمیه‌های پالایش و ذوب چین گنجانده شود، آن‌گاه تاثیر زیادی بر عرضه و تقاضا خواهد گذاشت و باعث افزایش قیمت‌ها می‌شود.

باید خاطرنشان کرد واردات عناصر نادر خاکی به چین از سهمیه‌های پالایش و ذوب معاف بوده و همین امر باعث افزایش واردات این مواد به چین شده است. به گفته برخی منابع، یکی از دلایل اصلی ناتوازنی بین عرضه و تقاضا در بازار عناصر نادر خاکی، همین واردات بی‌رویه چین بوده است.

با این وجود، برخی از فعالان این صنعت این تصور را که تغییراتی اساسی در سیاست‌گذاری چین رخ خواهد داد، رد کردند و چنین حرکتی را غیرمنطقی خواندند.

به گفته یک منبع مخالف با این دیدگاه، انتظار می‌رود نهادهای نظارتی چین با هدف افزایش قیمت‌ها به سطحی که سودآوری پایدارتری را در زنجیره تامین تضمین کند، اقدام به محدود کردن واردات کنند.

این منبع اظهار داشت قیمت پایین عناصر نادر خاکی عملا مانند یارانه‌ای برای خودروهای برقی عمل می‌کند اما تداوم این وضعیت به دلیل کوچک بودن این صنعت امکان‌پذیر نیست.

تعرفه‌های ایالات متحده آمریکا

هیل با ابراز نگرانی از احتمال قرار گرفتن عناصر نادر خاکی در لیست تعرفه‌ها، نسبت به پیامدهای ناخواسته و خسارات جانبی احتمالی این اقدام هشدار داد و گفت: عدم تفکیک بین انواع مختلف اکسیدهای فلزات خاکی از جمله اکسید نئودیمیوم پرازئودیمیوم که در ایالات متحده آمریکا تولید می‌شود و اکسید نئودیمیوم و اکسید پرازئودیمیوم که در این کشور تولید نمی‌شود، در اعمال تعرفه‌ها می‌تواند خسارات زیادی را به بخش‌های مختلف وارد کند. هرگونه بحث درباره‌ اعمال محدودیت‌های تجاری جدید، خواه احتمال وقوع آن زیاد باشد یا کم، به طور اجتناب‌ناپذیری موضوع اقدامات تلافی‌جویانه را به میان می‌آورد. گیزه با اشاره به محدودیت‌های اعمال‌ شده از سوی چین بر مواد حیاتی، اظهار داشت: با توجه به فهرست موجود از موادی که شامل محدودیت‌های تجاری شده‌اند، به نظر می‌رسد گزینه‌های زیادی برای اعمال محدودیت‌های بیشتر باقی نمانده باشد.

سخن پایانی

در صنعت عناصر نادر خاکی ، تسلط چین بر این بازار تصادفی نبوده است. سال‌ها تحقیق و سیاست صنعتی به این کشور کمک کرده است تا جایگاه برتری در بازار پیدا کند و اکنون چین توانایی کنترل تولید و دسترسی جهانی به این فلزات ارزشمند را دارد.