غفلت از ظرفیت دیپلماسی در حوزه‌های اقتصادی
جلسه شورای‌عالی روابط خارجی با حضور وزیر امور خارجه و معاون اول رئیس‌جمهور به میزبانی وزارت امور خارجه برگزار شد. محمدرضا عارف در جمع اعضای ستاد روابط اقتصادی خارجی کشور گفت: متاسفانه در حوزه‌های اقتصادی از ظرفیت دیپلماسی در عرصه بین‌المللی استفاده نمی‌کنیم. معاون اول رئیس‌جمهور بااشاره به اینکه امروز راهبرد کشور توسعه روابط و استفاده از دیپلماسی و دیپلماسی تخصصی در همه بخش‌هاست، تاکید کرد: در زمینه‌های علمی و سلامت باید از دیپلماسی استفاده کنیم.
محمدرضا عارف در نشست شورای‌عالی روابط خارجی، دیپلماسی سلامت را یکی از مزیت‌های ایران خواند و گفت: به‌خاطر برخی بی‌توجهی و باوجود توقعاتی که مهمانان خارجی از ما دارند، از ظرفیت‌های‌مان استفاده نمی‌کنیم. وی افزود: در دیپلماسی فناوری و های‌تک دست برتر را داریم. با استفاده از ظرفیت‌های هرکدام باید برای توسعه بقیه تلاش کنیم. نباید بگوییم کدام بر دیگری اولویت دارد، بلکه باید از ظرفیت همه آنها استفاده کنیم. دیپلماسی‌های مختلف برای توسعه و تقویت روابط باید جزو اولویت‌های ما باشد. بسته به شرایط باید از همه ظرفیت‌های دیپلماسی استفاده کنیم.
عارف بااشاره به اینکه از هاب بودن در منطقه غفلت کردیم، گفت: امروز در منطقه فقط نگاه عبور ترانزیتی از کشورمان را موردتوجه نداریم، بلکه تقویت روابط در همه زمینه‌های سیاسی، فرهنگی، اقتصادی، علمی و هنری را مدنظر داریم و از اعضای این ستاد می‌خواهم عملکردها ارزیابی و آسیب‌شناسی فعالیت‌ها را بدون تعارف در دستور قرار دهند. ریشه‌های مشکلات را شناسایی و به ما اعلام کنید و در نخستین فرصت در دولت به آنها می‌پردازیم. نیاز به قانون جدید نداریم و با کمک دولت می‌توانیم مشکلات و موانع را برطرف کنیم.
معاون اول رئیس‌جمهور یادآور شد: ماده ۱۰۱ برنامه هفتم پیشرفت به وزارت امور خارجه در حوزه دیپلماسی اقتصادی ماموریت داده، اما تاکید کرده باید از طریق ستاد هماهنگی اقتصادی عمل کند. جایگاه وزارت امور خارجه در برنامه هفتم تثبیت شده است. اعضای ستاد توجه به این جایگاه داشته باشید.
عارف به اعضای ستاد روابط اقتصادی خارجی توصیه کرد: نقش محوری وزارت خارجه در کلیه فعالیت‌های خارج از کشور باید تقویت شود. نباید تک‌بعدی باشید. سفیر ایران در خارج از کشور نماینده نظام و دولت ایران است و قاعدتا به این جایگاه توجه کند. او سفیر است، نه مدیر فلان دستگاه. سفیر اختیار تام در همه امور دارد و می‌تواند همه امور و روابط ایران با فلان کشور را تنظیم کند. باید درباره رایزنان تجاری، فرهنگی، علمی، فناوری و دانشجویی تدبیر شود.
وی ادامه داد: در دهه ۱۳۶۰ که ستاد تشکیل شد با رویکرد اقتصاد دولتی همه کارها در دولت مدیریت شد، اما امروز اعتراف می‌کنم بخش خصوصی در همه امور نقش محوری دارد. این نگاه را در دهه ۱۳۶۰ و ۱۳۷۰ به‌دلیل اصل ۴۴ قانون اساسی نمی‌شد که مطرح کرد، اما پس از ابلاغ سیاست‌های اصل ۴۴ می‌توانیم این‌گونه بگوییم. اگر در دهه ۱۹۷۰ و ۱۹۸۰ میلادی آزادسازی در حوزه آی‌سی‌تی در دنیا اتفاق نمی‌افتاد، امروز شاهد این حجم از پیشرفت و توسعه در این حوزه نبودیم.
معاون اول رئیس‌جمهور یادآور شد: بخش خصوصی در این حوزه با انگیزه‌ها و دلایل مختلف به‌میدان آمد و جهش‌های فوق‌العاده را سبب شد. نگاهی که دولت وفاق به بخش خصوصی دارد، این نگاه است. باید از حداکثر توان بخش خصوصی استفاده کنیم و هیچ توجیهی در کنار گذاشتن بخش خصوصی وجود ندارد. بخش‌های ممنوعه و طبقه‌بندی‌شده را هم شامل می‌شوند. کارآمدی بخش خصوصی در این بخش‌ها اتفاقا بیشتر است. در حوزه صادرات به‌معنای عام باید توجه جدی‌تری داشته باشیم. در بخش دانش‌بنیان‌ها مزیت و دستاوردهای خوبی داریم، به‌ویژه در توسعه با کشورهای منطقه، همسایه و کشورهای هدف می‌توانیم این موضوع را توسعه دهیم.
عارف یادآور شد: نماینده دولت در تعاملات بین‌المللی پیش‌روست، اما مجری توافقات و تفاهم‌ها باید توسط بخش خصوصی انجام شود. در مذاکرات باید از ظرفیت بخش خصوصی استفاده کنیم. باید رشد ۸ درصدی برنامه هفتم محقق شود. برای رسیدن به این رشد، نیازمند سرمایه‌گذاری مطمئن داخلی و از سوی ایرانیان خارج از کشور هستیم، اما نیاز به فراهم شدن شرایط و زمینه‌ها داریم. بخش خصوصی باید پیشقدم شود تا با سرمایه‌گذاران و علاقه‌مندان برای سرمایه‌گذاری در ایران مذاکره کنند. جذب سرمایه ایرانیان و حتی بازگشت ایرانیان خارج از کشور باید از این طریق انجام شود. سرمایه ایرانیان خارج از کشور و خارجیان سرمایه خوبی است که باید با امنیت در داخل ایران، قابل‌انتقال و سرمایه‌گذاری باشد.
وی ادامه داد: دولت اصلاح نرخ ارز را شروع کرده ، هرچند در ابتدای کار با تلاطم‌ها و موانعی روبه‌رو شده است.
معاون اول رئیس‌جمهور بااشاره به همکاری‌های اقتصادی کشور، گفت: در زمینه‌های پایه و اصولی که بر آن اساس بتوانیم وارد مذاکره شویم مثل تجارت آزاد با اوراسیا می‌توانیم کار کرده و مستندسازی کنیم و قراردادهای دو یا چندجانبه بنویسیم.
عارف بااشاره به تحریم‌ها و اثر آنها بر اقتصاد و مردم ایران، گفت: ما تحریم‌ها را انتخاب نکرده‌ایم. از ورود دارو و کالاهای اساسی توسط کشورهای تحریم‌کننده جلوگیری می‌شود، اگرچه می‌گویند این کار هدف دولت ایران است، اما این‌طور نیست، مردم نخستین آسیب‌دیدگان از این موضوع هستند. جمهوری اسلامی ایران داوطلب ادامه تحریم نیست و از جامعه بین‌الملل می‌خواهیم رفع تحریم‌ها را دنبال کنند. ما اهل مذاکره و گفت‌وگو هستیم. شماها باید به مردم اطمینان دهید که ما با تحریم‌ها مقابله می‌کنیم و یافتن راه‌حل‌های خنثی کردن تحریم‌ها در ذات ایرانیان است. برنامه‌های توسعه را با شاخص‌های مندرج در برنامه هفتم دنبال می‌کنیم.
وی ادامه داد: کمیسیون‌های مشترک به‌صورت منظم تشکیل شود. ۴۰-۵۰ کمیسیون مشترک با کشورها باید در اولویت قرار گیرند تا از این طریق بتوانیم توسعه روابط با کشورها را دنبال کنیم. ارزیابی عملکرد کمیسیون‌ها هم بسیار مهم است.
معاون اول رئیس‌جمهور، اقتصاد دریامحور را مورداشاره قرار داد و گفت: اقتصاد دریامحور یکی از مزیت‌های نسبی ایران است. چند هزار کیلومتر مرز آبی داریم و برخی کشورها به دریا دسترسی ندارند. سیاست‌های دریامحور ابلاغ شده و شماها باید اجرایی کنید. باید در کنار سیاست دریامحور، توسعه مکران نیز توسعه یابد. باید از تجربه همه کشورهایی که در توسعه ساحلی موفق بودند، استفاده کنیم. طرح‌هایی مطرح شده است و باید با کمک مشاوران داخلی و خارجی استفاده کنیم. انتقال جمعیت به نیمه‌شرقی کشور با توسعه مکران، انجام‌شدنی است.
عارف بااشاره به انتقال پایتخت، گفت: اگر به این جمع‌بندی برسیم که به‌خاطر محدودیت‌هایی که در ارائه خدمات مثل مسئله آب به مردم تهران داریم، نمی‌توانیم بیش از این پاسخگوی مردم باشیم، قطعا در انتقال پایتخت تردید نمی‌کنیم و یکی از مناطقی که می‌تواند به‌صورت جدی مطرح باشد، منطقه مکران است. این منطقه جای مناسبی است و محدودیتی هم ندارد. مراکز دیگری هم برای انتقال پایتخت در گذشته مطرح بود، اما هرکدام محدودیت‌های خاص خود را داشتند، برای مثال مشکل تامین آب داشتند یا گرفتار سایر مسائل حاشیه‌ای بودند. وی ادامه داد: انتقال پایتخت را در ستاد روابط اقتصادی خارجی کشور بررسی می‌کنیم.
