تخم‌مرغ شکار بعدی گرانی‌ها
چالش مرغ و تخم‌مرغ فقط مختص به سوال مقدم بودن وجود اولی یا دومی نیست. در سال‌های گذشته با افزایش نرخ ارز و به‌دنبال آن تورم در کشور، تمامی صنایع به‌ویژه صنعت مرغداری در ایران با چالش‌های جدی در تمام مراحل از تامین نهاده تا فروش محصول نهایی دست‌وپنجه نرم می‌کند. تلاش دولت برای پایین نگه داشتن قیمت‌ها در راستای حمایت از مصرف‌کنندگان و تلاش مرغداران برای حل چالش‌های خود به‌منظور جلوگیری از ضرر و زیان، کشمکشی است که در سال‌های گذشته بین دولت و تولیدکنندگان ایجاد شده است.
چند سالی است که ثبات نرخ تخم‌مرغ در درب مرغداری موجب اعتراض مرغداران و تولیدکنندگان شده است.
در حالی که رئیس اتحادیه مرکزی مرغداران میهن از احتمال سوء‌استفاده برخی خرده‌فروشان خبر داده و گفته است؛ طی ۶ ماه گذشته نرخ تخم‌مرغ درب مرغداری نه‌تنها ثبات داشته بلکه روند کاهشی نیز دارد؛ اما افزایش نرخ این کالا در سطح شهر ممکن است مربوط به سوء‌استفاده خرده‌فروشی‌ها باشد که دستگاه‌های نظارتی باید نظارت کافی بر بازار این محصول داشته باشند.
لزوم فرهنگ‌سازی در مصرف تخم‌مرغ
در همین مبحث امیرحسین حبیبیان، مدیرعامل اتحادیه مرغداران مرغ تخمگذار استان تهران در گفت‌وگو با روزنامه صمت، بااشاره به افزایش سرانه مصرف تخم‌مرغ در کشور گفت: این میزان نسبت به سال‌های قبل حدود ۲ کیلوگرم افزایش یافته و به ۱۴.۵کیلوگرم رسیده است. این افزایش سرانه مصرف می‌تواند ناشی از دو دلیل فرهنگ‌سازی مصرف تخم‌مرغ و افزایش نرخ سرسام‌آور پروتئین‌های دیگر و جایگزینی تخم‌مرغ به‌جای آنها باشد. وی در ادامه بااشاره به نرخ تخم‌مرغ نیز گفت: نرخ مصوبی که دو سال قبل وجود داشت، کیلویی ۴۷هزار و۳۰۰ تومان درب مرغداری بود که تا به حال تغییری نکرده است، به‌همین‌دلیل اتحادیه میهن به‌منظور جلوگیری از ضرر و زیان بیشتر مرغداران، اقدام به خرید حمایتی از مرغداران کرده و تخم‌مرغ را با نرخ ۵۷ هزار و۵۰۰ تومان درب مرغداری خریداری می‌کند. در این زمینه به وزارت جهاد کشاورزی پیشنهاد اصلاح نرخ را داده و تعیین نرخ نهایی به توافق اتحادیه میهن و وزارتخانه وابسته است. وی بااشاره به نرخ ارز و افزایش هزینه‌های تولید گفت: اگر صادرات نباشد، صنعت مرغداری ایران زمین می‌خورد. هم‌اکنون شانه دو کیلویی تخم‌مرغ ۱۳۰ تا ۱۴۰ هزار تومان خریداری می‌شود، در حالی که این نرخ نسبت به دو کیلو میوه ارزان‌تر است. حبیبیان افزود: اقدام دولت در بحث هدفمندسازی یارانه‌ها موجب افزایش ۱۰برابری قیمت‌ها در تمام محصولات شد، اما قیمت تخم‌مرغ از کیلویی ۴۵ هزار تومانی به ۱۰۰هزار تومان رسید.
بازارهای صادراتی تخم‌مرغ
مدیرعامل اتحادیه مرغداران مرغ تخمگذار استان تهران بااشاره به بازارهای صادراتی تخم‌مرغ ایرانی که اغلب کشورهای عراق، افغانستان، بحرین، قطر، عمان و در کل کشورهای همسایه است، درباره فیلم آتش زدن محموله تخم‌مرغ صادراتی ایران به عراق گفت: این فیلم را ندیده‌ام، اما چنین فیلم‌هایی اغلب با هدف بر هم زدن جو صادراتی در کشور پخش می‌شوند. ایران بهترین و باکیفیت‌ترین تخم‌مرغ‌ها را در دنیا دارد، چراکه خلاف دیگر کشورها که هر چیزی را وارد رژیم غذایی مرغ‌ها می‌کنند، در ایران این مورد با حساسیت ویژه اعمال می‌شود. ایران رتبه نهم دنیا را در تولید تخم‌مرغ در بین کشورهای آسیایی دارد.
تامین انرژی، مشکل جدی است
حبیبیان بااشاره به چالش‌های این صنعت نیز گفت: باوجود تمام مشکلات، این صنعت ناگزیر به بقا است، در حال حاضر بحران انرژی، مشکل اصلی این صنعت و صنایع دیگر است، گرچه بحران انرژی مختص ایران نیست، اما افزایش هزینه‌های مولفه‌های انرژی در سال‌های آینده چالش‌های جدی‌تری را ایجاد خواهد کرد.
وی ادامه داد: باید در نظر داشت، قبل از انقلاب با سرانه مصرف زیر ۱۰ کیلوگرم واردکننده این کالا بوده و اکنون به صادرکننده در دنیا تبدیل شده‌ایم، ممکن است که در سال‌های آینده کشورهایی مانند عراق و افغانستان که هم‌اکنون تخم‌مرغ موردنیاز خود را از ایران تامین می‌کنند، با تمرکز بر تولید و آماده‌سازی زیرساخت‌ها از واردات تخم‌مرغ ایرانی بی‌نیاز شوند و در نتیجه سهم ما از بازارهای صادراتی کاهش یابد. این امر حجم بزرگی از تولیدات را در بازار داخلی برجای خواهد گذاشت که حتی با افزایش سرانه مصرف نیز رفع نخواهد شد. بنابراین نیاز است که در سال‌های آینده به‌سمت استفاده از این محصول در صنایع دارویی، بهداشتی، آرایشی، غذایی و شیمیایی و... حرکت کنیم که نیاز به تحقیقات گسترده‌تری دارد.
مدیرعامل اتحادیه مرغداران مرغ تخمگذار استان تهران در ادامه با بیان اینکه تخم‌مرغ کامل‌ترین منبع پروتئینی در دنیا است، گفت: باتوجه به این موضوع، آموزش و پرورش می‌تواند با هدف تغذیه سالم، برنامه‌هایی از جمله توزیع تخم‌مرغ به‌عنوان وعده غذایی سالم میان دانش‌آموزان برگزار کند، در همین راستا حدود ۴ سال است که در روز ۱۷مهر در یکی از مدارس دخترانه به‌صورت‌آزمایشی این طرح توسط اتحادیه انجام می‌شود.
وی با تاکید بر اینکه تخم‌مرغ کالای بورسی است که فعلا در ایران جا نیفتاده است، گفت: حلقه‌های مفقوده‌ای در کشور وجود دارد که اگر فعال شود، هم ارزآوری بیشتری برای کشور خواهد داشت و هم مرغداران به حق خود خواهند رسید.
مسئله فعلی، بازگشت ارز حاصل از صادرات است
در ادامه ناصر نبی‌پور، رئیس هیات‌مدیره اتحادیه مرغ تخمگذار نیز در گفت‌وگو با روزنامه صمت بااشاره به اینکه در سال جدید و تا به حال نزدیک ۱۳۰هزار تن تخم‌مرغ صادر شده است، درباره فیلم منتشرشده در فضای مجازی نیز گفت: این فیلم جوسازی بوده و ممکن است مربوط به سالیان گذشته باشد.
وی بااشاره به افزایش سرانه مصرف تخم‌مرغ گفت: این میزان در حال حاضر حدود ۱۵ تا ۱۶ کیلوگرم و ۳ سال پیش ۱۰ کیلو بوده است، این موضوع می‌تواند ناشی از افزایش نرخ سایر مواد پروتئینی از جمله گوشت باشد، اما به‌طورکلی اگر افزایش قیمتی در هر کالایی اعمال شود، نرخ تخم‌مرغ نیز افزایش می‌یابد.
نبی‌پور بااشاره به افزایش نرخ ارز و تاثیر آن در بازار تخم‌مرغ نیز گفت: افزایش نرخ نهاده‌های دامی به‌دنبال افزایش نرخ ارز، نرخ تمام‌شده تولید را بالا می‌برد که می‌تواند زمینه‌ساز افزایش ۳۰ تا ۴۰ درصدی نرخ تخم‌مرغ شود. وی بااشاره به رفع تعهد صادراتی به‌عنوان چالش فعلی گفت: کم‌اظهاری و بیش‌اظهاری فعالان تجاری در صادرات و واردات و رفع تعهد ارزی توسط صادرکنندگان موضوعی است که در حال حاضر مطرح است، صادرکنندگان باید ارز حاصل از صادرات خود را به کشور بازگردانند.
در صادرات تخم‌مرغ، رانت وجود ندارد
رئیس هیات‌مدیره اتحادیه سراسری مرغداران تخمگذار میهن از ثبات نرخ تخم‌مرغ در بازار داخلی طی دو سال گذشته خبر داد و گفت: برخی نان‌شان در آشفتگی و بهم‌ریختگی بازار تخم‌مرغ و نوسان قیمت‌ها در بازار داخلی است.
پیش از این نیز حمید رضا کاشانی در گردهمایی تولیدکنندگان مرغ تخمگذار میهن گفته بود: اکنون برخی سودجویان و واردکنندگان به‌دنبال جلوگیری از فعالیت بخش خصوصی در مدیریت بازار تخم‌مرغ هستند، بنابراین با انتشار مطالبی همچون رانت و فساد در پی بهم‌ریختگی بازار تخم‌مرغ هستند.
این مقام صنفی اظهار کرد: در دی سال ۱۴۰۱ مدیریت بازار تخم‌مرغ از تولید تا بازار و صادرات به اتحادیه مرکزی مرغداران میهن واگذار شد که از همان زمان علاوه بر تنظیم بازار این محصول، اقداماتی انجام شد تا نه‌تنها مصرف‌کننده از قیمت‌ها راضی باشد، بلکه تولیدکننده نیز متضرر نشود.
وی اضافه کرد: در سال ۱۳۹۹ کشور به واردکننده تخم‌مرغ تبدیل شده بود، اما با واگذاری مدیریت به بخش خصوصی توانستیم با واردات به‌موقع دو گله مرغ اجداد و جوجه یکروزه تخمگذار بازار را کنترل کنیم، در حالی که پیش از این ۸۳ درصد جوجه تخمگذار در اختیار دو شرکت بود.
کاشانی با بیان اینکه در زمانی که این واگذاری انجام شد، تعداد اندکی عضو، 7 صادرکننده و ۲ زنجیره تولید در این صنعت داشتیم، تصریح کرد: اکنون همه تولیدکنندگان مرغ تخمگذار کشور، عضو این اتحادیه هستند، علاوه بر آن تعداد زیادی صادرکننده و ۱۷زنجیره تولید داریم. رئیس هیات‌مدیره اتحادیه سراسری مرغداران تخمگذار میهن با بیان اینکه صادرات تخم‌مرغ توسط تولیدکنندگان بخش انجام می‌شود، بنابراین وجود رانت و هرگونه فساد در این بخش منتفی است، گفت: در بحث صادرات تخم‌مرغ، کشورهای هدف را رصد می‌کنیم تا قیمت‌ها از هر کیلوگرم حدود ۶۵ هزار تومان، پایین‌تر نیاید تا درآمد ارزی کشور با نرخ مناسب انجام شود و همچنان صادرات برای تولیدکننده و صادرکننده ما جذابیت داشته باشد. رئیس هیات‌مدیره اتحادیه مرکزی مرغداران میهن گفت: اتحادیه مرغداران میهن به‌دنبال تنظیم بازار داخلی، ثبات قیمت‌ها در بازار و استمرار صادرات است تا تولیدکنندگان ما همچون سال‌های گذشته متضرر نشوند و مجدد به یک واردکننده این محصول تبدیل شویم.
بیشتر از شانه‌ای ۱۳۰هزار تومان نخرید!
حمیدرضا کاشانی در گفت‌وگو با صدا و سیما نیز افزود: در صورتی که مردم با نرخ بیش از ۱۳۰هزار تومان برای هر شانه تخم‌مرغ مواجه شدند، با سامانه ۱۲۴ تماس بگیرند تا در اسرع وقت نیروهای نظارتی در محل حضور یابند. در همین حال سمیه گلپور، رئیس هیات‌مدیره کانون عالی انجمن‌های صنفی کارگران کشور نیز در گفت‌وگو با ایلنا تاکید کرده؛ مصرف تخم‌مرغ به‌قدری در کشور زیاد شده که با کمبود این کالا مواجهیم و علتش این است که کارگران، پروتئین دیگری در سفره ندارند. امروزه خانوار کارگری در تهیه اقلام حساس مثل سیب‌زمینی نیز برای سیر شدن دچار مشکل شده است.
سخن پایانی
از یک‌طرف افزایش نرخ ارز و هزینه‌های تولید و از طرف دیگر، عدم‌همخوانی درآمد با هزینه‌های جاری، به‌ویژه در سال‌های گذشته موجب کاهش توان اقتصادی مردم جامعه شده است. طبیعی است در چنین مواقعی بسیاری از کالاهای پروتئینی با نرخ بالا از سبد غذایی مردم حذف شوند. باتوجه به افزایش نرخ گوشت و فرآورده‌های آن در سال‌های اخیر سیر حرکت مردم به‌سمت استفاده از دیگر محصولات پروتئینی ارزان‌نرخ‌تر از جمله تخم‌مرغ افزایش یافته است. از طرف دیگر، قیمتهای دستوری و نرخ ارز و افزایش هزینه‌های تولید در کشور به دغدغه مهم تولیدکنندگان مبدل شده است. در این بین چالش‌های تولید از جمله ناترازی انرژی و تامین نهاده‌های موردنیاز را نیز در نظر داشته باشید. در هر صورت آنچه در این بین واضح است نبود راهکاری درست در حل این چالش‌ها به‌نفع تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان است تا نه سیخ بسوزد و نه کباب!
