سرزمین کهن معدنی
کشور مصر ظرفیت تبدیل شدن به یکی از بهترین مناطق معدنی جهان را دارد و در حال حاضر در نقشه سرمایه‌گذاری معدنی جهان به‌عنوان یک مقصد سرمایه‌گذاری معدنی به پیشرفت‌ها و نتایج خوبی دست یافته است. مصر سابقه طولانی در زمینه استخراج معادن دارد که قدمت آن به هزار و 160 سال قبل از میلاد می‌رسد که به قدیمی‌ترین نقشه شناخته‌شده جهان برمی‌گردد و استخراج معادن و طلا را در صحرای شرقی نشان می‌دهد. مصر ظرفیت تبدیل شدن به یکی از بهترین مناطق معدنی جهان را دارد و در حال حاضر در نقشه سرمایه‌گذاری معدنی جهان به‌عنوان یک مقصد سرمایه‌گذاری معدنی به پیشرفت‌ها و نتایجی دست یافته است.
تغییر عمده در تحول دیجیتالی مصر
تغییر عمده‌ای در تفکر، رویه‌ها، زیرساخت‌ها و تحول دیجیتالی در مصر رخ داده است. معدن براساس رویکردی برای به حداکثر رساندن ارزش‌افزوده آن مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرد. استخراج معدن سبز به‌عنوان گسترش و اجرایی کردن تعهدات اجلاس آب‌وهوایی COP۲۷ و دستاوردهای مصر در برنامه ژئوفیزیک منطقه‌ای برای شناسایی و طبقه‌بندی مناطق معدنی طبق اصول اقتصادی و ارائه داده‌های معدنی کارآمدتر و قابل‌اعتمادتر در خدمت برنامه‌ها و سیاست‌های دولت در دستیابی به بهره‌برداری اقتصادی بهینه است که امکان را برای سرمایه‌گذاری فراهم می‌کند، همچنین تمایل به استفاده از دیجیتالی شدن در تمام مراحل بهره‌برداری، تولید و ساخت منابع معدنی وجود دارد. بخش معدن مصر در حال برگزاری یک بسته مناقصات برای فلزات گرانبها علاوه بر فسفات، گوگرد و پتاس در امسال است که موجب جذب سرمایه‌گذاری و شکل‌گیری مشارکت‌ها و جذب شرکت‌های بین‌المللی شده است.
برنامه اصلاحات اقتصادی دولت مصر که با هدف دستیابی به ثبات اقتصادی، جذب سرمایه‌گذاری و ارائه بازاری جذاب از طریق چشم‌انداز ۲۰۳۰ مصر انجام می‌شود، زمینه لازم را برای تغییر جایگاه مصر در نقشه سرمایه‌گذاری جهانی در زمینه معدن فراهم می‌کند.
نخستین دستاورد برنامه توسعه و نوسازی بخش معدن، جست‌وجوی طلا و مواد معدنی مرتبط در سال ۲۰۲۰ با مجموع ۲۹۰ بخش که منجر به مشارکت ۱۳ شرکت داخلی و بین‌المللی در زمینه استخراج معادن با سرمایه‌گذاری در مصر شده،است. همچنین منطقه ویژه اقتصادی مثلث طلایی را با هدف توسعه این منطقه شامل پروژه‌های معدنی بوده که این منطقه از نظر مواد معدنی مانند آهن، مس، طلا، نقره، گرانیت و فسفات یکی از غنی‌ترین مناطق مصر است و حدود ۷۵ درصد از منابع معدنی این ایالت را تشکیل می‌دهد. مثلث طلایی فرصت‌هایی را برای بهره‌برداری از فسفات برای کودها، مواد خام برای سیمان، سنگ‌آهک، کانی‌های طلا و شیل نفتی فراهم می‌کند.
قابلیت‌های زمین‌شناسی در مصر
مصر از قابلیت‌ها و تخصص‌های زمین‌شناسی لازم برای دستیابی به نتایج در زمینه معدن برخوردار است. در دسترس بودن زیرساخت‌های واجد شرایط، از جمله جاده‌های آسفالته، شبکه مناسب ارتباطی، برق و آب و نیز توانایی‌های انسانی؛ راه را برای شرکت‌های بین‌المللی بزرگ و متوسط فراهم می‌کند تا در یک محیط امیدوارکننده کار کنند.
معدن یکی از مهم‌ترین بخش‌هایی است که دولت در سال‌های اخیر به آن توجه کرده تا باتوجه به ظرفیت‌های بکر سهم خود را در حمایت از اقتصاد ملی افزایش دهد. تحولات عمده‌ای در بخش معدن نشان می‌دهد که به جذب بسیاری از شرکت‌های بین‌المللی برای سرمایه‌گذاری در این بخش کمک کرده است.
دولت مصر پروژه‌ای برای توسعه و نوسازی بخش منابع معدنی در مارس ۲۰۱۸ با هدف افزایش سهم بخش معدن در تولید ناخالص داخلی کشور از ۰.۵ درصد به ۵ درصد تا سال ۲۰۳۰ راه‌اندازی کرد. پروژه توسعه از جدیدترین سیستم‌های بین‌المللی برای تشخیص مشکلات و چالش‌ها استفاده کرده و بیش از ۱۰۰ مصاحبه با مقامات و کارشناسان بخش دولتی و خصوصی انجام شده است و داده‌های موردنیاز از طریق منابع متعدد و داده‌های موجود در سازمان منابع معدنی و شرکت‌های دولتی جمع‌آوری شد.
پروژه نوسازی یک برنامه عملیاتی شامل ۷ محور اصلی برای بهره‌مندی از منابع متنوع زمین شناسی، نیروی کار، موقعیت استراتژیک مصر و زیرساخت‌هایی است که در زمینه حمل‌ونقل و انرژی در مقایسه با سایر مناطق افریقا است. این برنامه شامل اصلاحات اصلی موردنیاز به‌منظور بهبود عملکرد است که مهم‌ترین آنها اصلاح برخی مواد قانون معادن و مقررات آن است.
بخش معدن در مصر، مطابق با اصلاحات جدید با هدف بهبود فضای سرمایه‌گذاری در معدن، موفق شد نخستین مناقصه بزرگ جهانی را برای جست‌وجوی طلا و مواد معدنی مرتبط در صحرای شرقی در سال ۲۰۲۰ راه‌اندازی کند. 4شرکت انگلیسی، مصری و کانادایی برنده ۸ بخش در صحرای شرقی شدند.
معادن طلا در مصر
وجود بیش از ۹۰ معدن طلای باستانی در صحرای شرقی و آثار باستانی و مصنوعات طلا هنوز شاهد زنده‌ای از نبوغ مصریان باستان است. مهم‌ترین معادن طلا عبارتند از: اتود، السکری، البرامیه، ام‌الروس و عطاالله. جبل السکری کوهی است در حدود ۳۰ کیلومتری جنوب‌غربی شهر مرسی علم در صحرای شرقی که شامل یک معدن طلا است که در سال ۱۹۹۴ کشف شد. کار روی آن برای مدتی متوقف شد و سپس در سال ۲۰۰۸ پس از افزایش ذخایر طلا به ۱۰ میلیون اونس در سال ۲۰۰۸ بازگشت. شرکت معادن طلای السکری در مه ۲۰۰۵ تشکیل شد و یک شرکت سرمایه‌گذاری مشترک بین اداره کل منابع معدنی مصر و شرکت فراعنه معادن طلای استرالیا برای جست‌وجو و بهره‌برداری از طلا، تشکیل شده و سپس فعالیت به وزارت نفت و منابع معدنی منتقل شد و اختلاف به‌صورت دوستانه حل و فصل شد. حجم سرمایه‌گذاری حدود ۳۱۰ میلیون دلار امریکا بود که ۷۰ درصد آن صرف کار توسعه و ارزیابی شد، زیرا مشخص شد که درجه غلظت طلا با عمق افزایش می‌یابد و به این ترتیب ذخیره از ۷میلیون اونس به حدود ۱۳میلیون اونس در ابتدای سال ۲۰۰۸ به ارزش ۱۳ میلیارد دلار افزایش یافت.
صحرای شرقی مصر
صحرای شرقی از دره نیل در غرب تا دریای سرخ، خلیج سوئز و کانال سوئز در شرق و از دریاچه منزله در دریای مدیترانه در شمال مصر تا مرز جنوبی با سودان در جنوب امتداد دارد. کویر شرقی با کوه‌های شرقی که در امتداد دریای سرخ امتداد یافته‌اند، با قله‌هایی که تا حدود ۳هزار فوت از سطح دریا ارتفاع دارند، این کویر سرشار از منابع‌طبیعی از جمله مواد اولیه مختلف مانند طلا، زغال‌سنگ و نفت است. ذخایر آهن در بیش از ۱۵ مکان در شرق اسوان یافت می‌شود. سنگ‌آهن اسوان از نوع رسوبی سنگریزه‌ای است که عمدتا از هماتیت و گوتیت تشکیل شده است. ذخایر تقریبا ثابت‌شده بین ۱۲۰ تا ۱۵۰ میلیون تن است.
ذخایر آهن در ۴ منطقه اصلی الجدیده، الحاره، ناصر و جبل غرابی قرار دارند که این ذخایر عمدتا از اکسیدهای آهن هیدراته معروف به لیمونیت و گوتیت و همچنین هماتیت و برخی مواد معدنی اضافی دیگر تشکیل شده‌اند.
ذخایر آهن در حال حاضر برای تغذیه کارخانه آهن و فولاد در حلوان مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرد، جایی که یک خط راه آهن ایجاد شده است که سایت‌های مختلف سنگ معدن در الواحات و کارخانه در حلوان را به هم متصل می‌کند. میزان تولید سالانه حدود یک میلیون تن و درصد سنگ‌آهن بین ۴۵ تا ۵۰ درصد است که نیاز به عملیات تغلیظ برای افزایش درصد آهن در سنگ معدن دارد و ذخیره سنگ‌آهن به حدود ۱۰۰ میلیون تن می‌رسد.
باوجود مکان‌های فراوانی که سنگ‌های منگنز در آنها یافت می‌شود، تنها تعداد کمی از آنها برای بهره‌برداری اقتصادی مناسب هستند. منطقه ام‌بجمه در استان سینای جنوبی مهم‌ترین این مناطق است. ذخایر سنگ منگنز نیز در منطقه ابوزنیما در شبه‌جزیره سینا یافت می‌شود، اما ذخایر این منطقه نسبتا کوچک است و در ابتدا حدود ۴۰هزار تن تخمین زده می‌شود. در منطقه حلایب در جنوب‌شرقی صحرای شرقی نزدیک ساحل دریای سرخ، ذخایر منگنز به‌صورت عدسی‌ها و حفره‌های متمایل به شکاف موجود است و ذخیره آن حدود ۱۲۰ هزار تن برآورد می‌شود.
معدن فسفات مصر
فسفات در مصر یکی از مهم‌ترین ذخایر معدنی از نظر اقتصادی به‌شمار می‌رود، زیرا تولید آن جایگاه برجسته‌ای در زمینه معدن دارد. دلیل این امر وجود گسترده فسفات در مصر است، زیرا به‌شکل کمربند رسوبات فسفات یافت می‌شود که به طول حدود ۷۵۰ کیلومتر از ساحل دریای سرخ در شرق تا واحه‌های داخل غرب امتداد دارد. اهمیت اقتصادی آن در این است که به مقدار زیاد به خارج از کشور صادر می‌شود و بخشی از آن به‌صورت کودهای شیمیایی طبقه‌بندی‌شده در دسته سوپرفسفات‌ها تولید می‌شود. صحرای غربی فلات ابوطرطور، بزرگ‌ترین ذخایر فسفات در مصر است که ذخایر آن حدود هزار میلیون تن تخمین زده می‌شود، اما موانعی وجود دارد که به‌دلیل وجود ذخایر قابل‌توجه مانع از بهره‌برداری بهینه از آن می‌شود؛ درصد ناخالصی که باعث افزایش هزینه تولید آن می‌شود.
معدن سنتی اورانیوم
مهم‌ترین سایت‌های رادیواکتیو و کانی اورانیوم در صحرای شرقی، صحرای غربی و سینا قرار دارند. مهم‌ترین این سایت‌ها عبارتند از: صحرای شرقی به‌دلیل وجود انواع سنگ‌ها و ساختارهای زمین‌شناسی که حاوی کانی‌سازی مواد هسته‌ای به‌ویژه اورانیوم هستند و از مهم‌ترین مناطق محسوب می‌شود و هدف اولیه برای تحقیق و اکتشاف مواد هسته‌ای به‌شمار می‌رود. جبل قطار، المسیکات، العرضیه در جنوب جاده قنا و سفاجا که درصد اورانیوم در برخی نمونه‌های جمع‌آوری‌شده از منطقه کانی‌سازی در معدن اکتشافی در سایت المسیکات به حدود ۲هزار و۴۰۰ قسمت در میلیون رسیده است. درصد اورانیوم در برخی از نمونه‌های گرانیت در محل متقاطع حدود ۳هزار و۱۰۰ پی پی ام است.
سخن پایانی
جواهرات بخشی حیاتی از فرهنگ و سنت مصر بود و زیبایی آن در سراسر جهان باستان مورد قدردانی قرار گرفت. جواهرات بخش اساسی فرهنگ مصر بود و مصریان باستان جزو نخستین استفاده‌کنندگان جواهرات معتبر ساخته‌شده از فلزات گرانبها بودند.
اگرچه از زمان پیدایش نخستین نمونه‌های جواهرات، سبک‌های خیره‌کننده فراوانی وجود داشته، اما شکی نیست که جواهرات مصری کاملا آثار هنری بوده‌اند.
