می‌توان گفت کشورهای دارای معدن ارزشمند در جهان، اندک هستند، اما معادن دیگری هم وجود دارند که همچنان کشف نشده‌اند و انسان از وجود آنها بی‌خبر است. کشورهای دارنده معدن اگر بتوانند از این سرمایه‌های خدادادی به‌درستی استفاده کنند، اقتصاد کشورشان را رونق بسیار می‌بخشند. ایران یکی از کشورهایی است که معادن بسیار ارزشمندی دارد، اما به‌دلیل شرایط تحریم و کمبود ماشین‌آلات مخصوص معدنکاری، نتوانسته است بهره کامل را از آنها ببرد. معادن نقش مهمی در زندگی صنعتی و مدرن انسان‌ها دارند و معادن طلا، آهن، مس و الماس از کاربردی‌ترین و مهم‌ترین منابع‌معدنی در زندگی انسان‌ها هستند. بسیاری از معادن جهان، دارای جذابیت‌های فراوانی هستند و ظاهری مانند مناطق گردشگری دارند. بنابراین، این امکان وجود دارد تا شما یک معدن را با منطقه گردشگری اشتباه بگیرید. صمت قصد دارد در گزارش‌های آینده، به بررسی جداگانه هر یک از معادن مهم دنیا بپردازد.

نگاهی به تاریخچه معادن سنگ عقیق در ایران

باستان‌شناسان و تاریخ‌نگاران با بررسی آثار باستانی و متون تاریخی، آثاری از سنگ عقیق در ایران را به دوران هخامنشیان یعنی حدود ۲هزار و۵۰۰ سال پیش بازمی‌گردانند. در این دوران، استخراج و استفاده از سنگ عقیق به‌عنوان سنگی قیمتی در جواهرسازی، تزئینات معماری و آثار هنری مورداستفاده قرار می‌گرفت. ایران در طول تاریخ یکی از مراجع اصلی برای تامین سنگ عقیق در جهان شناخته می‌شده است. در دوران ساسانیان نیز، بهره‌برداری از معادن سنگ عقیق در ایران ادامه یافت. در این دوران، سنگ عقیق به‌عنوان نمادی از قدرت و جلال مورداستفاده قرار می‌گرفت و در تزئینات ساختمانی و ظروف مختلفی استفاده می‌شد. همچنین در این دوران استفاده از سنگ عقیق در تزئینات سلاح‌ها و زینت‌های نظامی نیز رایج بوده است. در قرن بیستم، استخراج و بهره‌برداری از معادن سنگ عقیق در ایران به‌صورت سیستماتیک و حرفه‌ای آغاز شد. در این دوران، فناوری‌های پیشرفته‌تری برای استخراج سنگ عقیق به‌کار گرفته شد و فرآیندهای پردازش و تهیه آن نیز بهبود یافت. این امر باعث شد که اکتشاف معادن سنگ عقیق در ایران دوباره از سر گرفته شود که باعث پیدایش معادن این سنگ شد. منشأ عقیق می‌تواند به 3 شکل مختلف باشد. ابتدا عقیق معدنی تشکیل‌شده از سیلیکا یا سیالات گرمابی است که به‌دلیل فعالیت آتشفشانی و تاثیر محلول‌های گرمابی پس از آتشفشانی در مناطق آتشفشانی جوان، مزوزوئیک و سنوزوئیک شکل می‌گیرد. این نوع عقیق در کمربندهای چین‌خورده و پلتفرم‌های قدیمی قرار می‌گیرد. با فرسایش ذخایر عقیق، پلاسرهای غنی از آن به‌وجود می‌آید که موردبهره‌برداری قرار می‌گیرند. ایران یکی از کشورهای با تولید بالا در سنگ عقیق در جهان است و معادن این سنگ در مناطق مختلف ایران قرار دارند. سنگ عقیق به‌صورت‌طبیعی در انواع معادن برداشت می‌شود.

بزرگ‌ترین معدن مس دنیا

یکی از بزرگ‌ترین و مهم‌ترین معدن‌های جهان را می‌توان معدن بزرگ مس با نام اسکوندیدا در کشور شیلی دانست. معدنکاران بسیاری در اسکوندیدا مشغول فعالیت هستند و در بسیاری از مواقع، مردم محلی، برای کمک به معدنکاران مشغول فعالیت می‌شوند. آن‌طور که مشخص است، اسکوندیدا، حجم بسیاری از مس جهان را در خود جای داده است و به‌همین‌دلیل، اسکوندیدا را به‌عنوان بزرگ‌ترین معدن مس جهان می‌شناسند. شیلی از بهترین و به‌روزترین ماشین‌آلات معدنی استفاده می‌کند و به‌همین سبب، سرعت استخراج مس در معدن اسکوندیدا بسیار بالا است. معدن مس اسکوندیدا در صحرای آتاکاما در شمال کشور شیلی در حال ‌حاضر از نظر میزان ذخیره مس، بزرگ‌ترین و نخستین معدن مس دنیا به‌حساب می‌آید. در اواخر سال ۲۰۱۷ تخمین زده شد که این معدن بیش از ۳۲ میلیون تن مس خالص قابل‌استحصال در خود ذخیره کرده است.

همچنین از نظر میزان مس استخراج‌شده نیز، معدن اسکوندیدای شیلی در پایان سال تجاری ۲۰۱۳ بالاترین میزان را به خود اختصاص داد. در این سال از بزرگ‌ترین معدن دنیا حدود ۱.۱ میلیون تن مس استخراج شد که معادل ۵ درصد کل مس تولیدشده جهان در این سال است.

 گفته می‌شود یک شرکت معدنی بزرگ به‌عنوان یک شرکت هلدینگ، با در اختیار داشتن 57.5 درصد از کل سهام، بیشترین سهم را از سود استخراج معدن اسکوندیدا دارد. سایر هلدینگ‌ها مانند ریو تیتو با ۳۰ درصد، یک شرکت کنسرسیومی ژاپنی متعلق به میتسوبیشی با ۱۰ درصد و سایر شرکت‌های کشور شیلی و بین‌المللی با مجموع 2.5درصد، سایر سهامداران این معدن بزرگ هستند.

این معدن از سال ۱۹۹۰ در حال بهره‌برداری است و در حال‌ حاضر یکی از ۱۰ معدن بزرگ روباز دنیا است. تخمین زده می‌شود که معدن عظیم اسکوندیدا تا ۵۴ سال دیگر نیز قابل‌‌استفاده برای استخراج مس خواهد بود.

مکزیک، کشور معادن بزرگ

دومین معدن بزرگ مس در دنیا را می‌توان معدن کانانئا دانست که در کشور مکزیک قرار دارد. ممکن است هنگامی که نام مکزیک را بشنوید، یاد قاچاقچی‌های مواد مخدر و باندهای خلافکار بیفتید. اما این کشور دارنده یکی از بزرگ‌ترین معادن مس دنیا است و افراد بسیاری در این معادن کار می‌کنند.

گفته می‌شود پلیس مکزیک، افراد خلافکار را هم مجبور می‌کند تا برای تخفیف در مجازات، در این معدن فعالیت کنند. پلیس این کشور، روزانه، افراد زندانی را به معدن آورده و آنها مجبور هستند تا چند ساعتی را به معدنکاری مشغول شوند. کانانئا که همچنین با نام معدن مس بوئناویستا نیز شناخته می‌شود، در منطقه سونورا در کشور مکزیک قرار دارد و از نظر میزان ذخایر، دومین معدن مس بزرگ دنیا به‌حساب می‌آید. در دسامبر سال ۲۰۱۲ تخمین زده شد که این معدن روباز بیش از 26.87میلیون تن دیگر ذخیره مس دارد. تاکنون هم بیش از ۲۰۰ هزار تن مس از این معدن استخراج شده است. گفتنی است، معدن مس کانانئا در سال ۱۸۹۹ آغاز به کار کرد.

 بنابراین، معدن کانانئا یکی از قدیمی‌ترین معادن روباز دنیا و به‌ویژه در امریکای‌شمالی است. سنگ‌های معدنی توسط یک کنسانتره‌ساز که داخل سایت معدن قرار دارد، نخستین مرحله تخلیص را پشت‌سر می‌گذارند؛ این ماشین غول‌پیکر در هر روز بیش از ۷۷ هزار تن سنگ معدن را آسیاب می‌کند.

کنسانتره‌های تهیه‌شده، توسط راه‌آهن به کوره‌های بزرگ در لاکاریداد فرستاده می‌شوند تا ذوب شوند. به‌تازگی هم داخل سایت معدن بخشی برای سنگ‌شویی و تصفیه اولیه و 2 سیستم استخراج حلالی و الکترووینینگ نیز اضافه شده است که در هر سال می‌توانند در مجموع ۵۵ هزار تن کاتد مس تولید کنند.

کاراخاس، غنی از سنگ‌آهن

سومین معدن بزرگ دنیا که سنگ‌آهن بسیاری در آن وجود دارد، معدن سنگ‌آهن کاراخاس است. این معدن در برزیل واقع شده و گفته می‌شود از نظر دارا بودن سنگ آهن بسیار غنی است. تعامل میان مردم محلی و معدنکاران را می‌توان یکی از راز و رمزهای موفقیت معدنکاری در برزیل دانست. آن‌طور که آمار و شواهد نشان می‌دهد، منطقه کاراخاس دارای غنی‌ترین ذخایر و کنسانتره سنگ‌آهن در هر نقطه از جهان است. همچنین مشخص شده است، میزان تولید آهن در این معدن، رابطه مستقیم با نرخ آهن در جهان دارد. جالب است بدانید که این معدن در اثر یک حادثه کشف شده است که شاید برای‌تان جالب باشد؛ نجات‌یافتگان سقوط یک هلیکوپتر، این معدن را کشف کرده‌اند. منطقه کاراخاس دارای غنی‌ترین ذخایر و کنسانتره سنگ‌آهن در هر نقطه از جهان است. هنگامی که در اواخر دهه ۱۹۶۰ یک هلیکوپتر فولادی امریکایی برای سوخت‌گیری مجبور به فرود در تپه‌ای در این منطقه بود، موفق به فرود نشد و با تپه برخورد کرد. نجات‌یافتگان از سانحه، متوجه باران براده‌های آهن شدند و به‌تبع آن، بررسی‌هایی انجام گرفت که به کشف معدن آهن با خلوص بیش از ۶۶ درصد منجر شد. این معدن نه‌تنها ذخایر سنگ‌آهن غنی دارد، بلکه معدنی غنی برای سنگ معدن منگنز، مس، قلع، آلومینیوم و حتی طلا نیز به‌شمار می‌آید. این معدن به‌منظور کاهش تولید گازهای گلخانه‌ای و هزینه سوخت، عملیات حمل‌ونقل بدون کامیون و سایر سیستم‌های مبتنی بر خودرو را اجرا می‌کند. شرکت فولاد امریکا در ابتدا قصد داشت تا ذخایر آهن کاراخاس را به‌تنهایی توسعه دهد، اما دولت برزیل حاضر نبود تا کنترل این معدن را به یک شرکت خارجی واگذار کند. می‌توان گفت برزیل در حال ‌حاضر، بزرگ‌ترین صادرکننده سنگ‌آهن با تولید سالانه بیش از ۵۱۰ میلیون تن سنگ‌آهن است.

طلا، کانی معدنی ارزشمند

معادن طلا، همواره دارای جذابیت فراوان بوده‌اند و ثروت بسیار بالایی برای کشور در پی خواهند داشت. تنها چند لحظه خود را در یک معدن طلا تصور کنید که در آن ایستاده‌اید و مقابل دیدگان شما، معدنی از طلا قرار دارد.

 قطعا شگفت‌زده خواهید شد و قصد می‌کنید تا هرطور شده است، مقداری طلا بیرون بیاورید. ازبکستان، یکی از آن کشورهایی است که همه دوست دارند حتی برای یک‌بار، معادن طلای این کشور را از نزدیک ببینند.

باید بدانید که ازبکستان، دارنده بزرگ‌ترین معدن طلای جهان است و معدنکاری در این معدن، دارای ملاحظاتی است. افرادی که در این معدن فعالیت می‌کنند، ورود و خروج‌شان همواره تحت‌کنترل است. هرگاه یک معدنکار بخواهد بعد از پایان کار به‌منزل برگردد، تمام بدن و لباس‌هایش کنترل می‌شوند و تمام نقاط این معدن با دوربین‌های فوق‌حرفه‌ای کنترل می‌شود. پس تحت هیچ شرایطی، نمی‌توانند همراه خود، ذره‌ای طلا خارج کنند. گفته می‌شود به‌دلیل وجود گرده‌های طلا در این معدن، معدنکاران اجازه ندارند تا ریش بلند داشته باشند، زیرا گرده‌های طلا به ریش می‌چسبد و بعد از خروج می‌توانند از آنها استفاده کنند.

معدن طلای موریونتائو در سال ۱۹۵۸ در صحرای خشک قزل قوم ازبکستان کشف و بهره‌برداری از آن در سال ۱۹۶۷ آغاز شد.

 معدن موریونتائو بزرگ‌ترین معدن روباز جهان است که بیش از ۵۸۰ متر عمق دارد و پنجمین معدن عمیق جهان محسوب

می‌شود. این معدن، علاوه بر طلا شامل ذخایر فیروزه و آرسنیک است و بسیاری از زمین‌شناسان معتقد هستند موریونتائو بزرگ‌ترین معدن طلای جهان است. گفته می‌شود حجم ذخایر طلای این معدن بین ۲هزار و۵۰۰ تا ۵هزار و۳۰۰ تن است.

سخن پایانی

معادن بسیار ارزشمندی در جهان وجود دارند که هرکدام، وسعت و اهمیت بسیار بالایی دارند. معادن طلا، سنگ‌آهن، مس و... ارزشمندترین معادن موجود در نیا هستند. ایران نیز دارای معادن بسیار ارزشمندی است که به‌علت مشکلاتی که کشور با آن دست و پنجه نرم می‌کند، بهره‌وری کامل از آنها انجام نمی‌گیرد. مشکلاتی مانند کمبود برق و تحریم، چالش‌هایی هستند که کشور درگیر آن است. طبق یک تحقیق، جهان دارای معادن بیشتری است که هنوز کشف نشده است. امید است تا روزی، ایران هم بتواند با استفاده از تکنولوژی‌های روز دنیا، استفاده از معادن را در شرایط مطلوب انجام دهد.