تورم، پدیده ویرانگر اقتصاد

ابرتورم یک پدیده اقتصادی ویرانگر است که طی آن قیمت‌ها به‌سرعت افزایش می‌یابد و پول ارزش خود را از دست می‌دهد. گاهی حتی در عرض چند ساعت، همه‌چیز دوبرابر می‌شود. بسیاری از کشورها در سراسر جهان چنین شرایطی را تجربه کرده‌ و برخی از آنها هرگز به‌طورکامل بهبود نیافته‌اند. در ادامه متوجه خواهید شد که کدام کشورها در طول تاریخ بیشترین ضربه را از ابرتورم دیده‌اند. در طول انقلاب فرانسه، این کشور به‌دلیل هزینه‌های جنگ و بی‌ثباتی اقتصادی، با تورم شدید روبه‌رو شد، قیمت‌ها هر ۱۵روز دوبرابر می‌شد و نرخ تورم در سال ۱۷۹۶ در بالاترین حالت خود، بیش از ۳۰۰ درصد بود. پس از اشغال یونان توسط آلمانی‌ها در طول جنگ جهانی دوم، این کشور تورم سریعی را تجربه کرد. تا اکتبر ۱۹۴۴، نرخ تورم به ۱۳هزار و۸۰۰ درصد رسید و قیمت‌ها هر ۴ روز یک‌بار دوبرابر می‌شد. تورم در یونان با جنگ داخلی تشدید شد و منجر به سقوط دراخما، واحد پول این کشور شد.

اولویت اول، کنترل تورم است

تیمور رحمانی، عضو هیات‌علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران در ارتباط با موضوع تورم این چنین مطرح کرده است که، با نگاهی به واقعیت‌های اقتصادی، نباید به هدف‌گذاری رشد ۸ درصدی در برنامه هفتم اصرار داشته باشیم. در اقتصاد ایران اولویت اول، کنترل تورم است که در محدوده قابل‌تحمل ۱۵ تا ۲۰ درصد امکان تحقق آن وجود دارد و نباید آرمان‌گرایانه برنامه‌ریزی کرد. اگر تورم به سطوح پایین‌تر کاهش پیدا نکند، رشد اقتصادی نه به‌صورت بلندمدت و نه کوتاه‌مدت محقق نخواهد شد. در حال‌ حاضر رشد اقتصادی در ایران منابع‌محور و متکی به درآمدهای نفتی است. در طول چند سال گذشته یک بهبود تدریجی در دسترسی به حوزه منابع نفتی اتفاق افتاده و کمک کرده است که اقتصاد شروع به بهبود کند و نشانه‌های رشد اقتصادی را نشان ‌دهد.

وی در ادامه مطرح کرد: نباید تصور کرد رشد اقتصادی ۴ درصدی به‌راحتی به ۸ درصد خواهد رسید. به‌عنوان یک آرمان، هدف‌گذاری برنامه هفتم پیشرفت قابل‌قبولی است و برای رسیدن به استانداردهای زندگی مطلوب در ایران به رشد اقتصادی ۸ درصد برای دوره طولانی نیاز است؛ اما امکان دستیابی به این آرمان تا زمانی که تورم به سطوح پایین کاهش پیدا نکند، وجود ندارد. در گام اول باید روی تورم که قدرت خرید دهک‌های پایین و متوسط را به‌شدت کاهش داده و نارضایتی عمومی ایجاد کرده است، تمرکز کرد.

در اولویت قرار دادن کاهش تورم، بستر رشد اقتصادی را در بلندمدت فراهم می‌کند.

تیمور رحمانی بااشاره به علت اصلی تورم در ایران گفت: تورم در ایران محصول این است که فراتر از توان ایجاد رفاه، به آحاد جامعه وعده داده شده است؛ زمانی که توان تولید نمی‌تواند متناسب با وعده‌های رفاهی رشد کند، تورم همچنان ادامه خواهد داشت. در سال ۱۴۰۰ بانک مرکزی اقدامات ناپایداری انجام داد که تورم را مقداری کنترل کرد، اما باید این اقدامات پایدار باشد.

مردم کنترل تورم را وظیفه بانک مرکزی می‌دانند

تیمور رحمانی تاکید کرد: ممکن است تورم با ابزارهایی موقتا کنترل شود، اما در صورتی به‌شکل پایدار کنترل خواهد شد که وعده‌های ایجاد رفاه کنار گذاشته شود. تورم ایران حاصل از وعده ایجاد رفاهی است که اقتصاد ناتوان از ایجاد آن است و تا زمانی که وعده‌ها را کنار نگذاریم، توانایی ایجاد تورم پایدار وجود نخواهد داشت. عموم مردم کنترل تورم را وظیفه بانک مرکزی می‌دانند، اما تورم برآیند سیاست‌های به‌کاررفته در کشور است. تا زمانی که توازن بودجه دولت، پایداری لازم در منابع مصارف، ارتقای تجارت خارجی و اصلاح مدیریت ارز انجام نگیرد، مسئله تورم حل نخواهد شد.

نبود سابقه، مشکل‌آفرین است

باتوجه به صحبت‌های کارشناسان و فعالان اقتصادی، در ارتباط با موضوع تورم، اثر این موضوع بر مسائل شهری را بررسی کرده‌ایم تا متوجه شویم که تورم بر رفاه شهروندی و اجتماعی، تا چه میزان تاثیرگذار است.

رضا لاهیجی، کارشناس اقتصاد شهری در ارتباط با اقتصاد شهر و تاثیر تورم بر رفاه اجتماعی، به صمت گفت: اصولا شهرداری به‌معنای نگهداری شهر است و فردی که شهردار می‌شود و افرادی که به عضویت شورای شهر در می‌آیند، وظیفه دارند تا شهر را به‌خوبی اداره کنند. اگر افراد متخصص وارد مسائل شهری شوند، می‌توان شهر را به‌خوبی اداره کرد. اگر کسی سابقه فعالیت و تخصص کافی در ارتباط با امور شهری نداشته باشد، نمی‌تواند تصمیمات مهم درباره اقتصاد شهر بگیرد.

لاهیجی ادامه داد: یکی از دلایلی که شهرهای کشور با کاهش رفاه اجتماعی مواجه شده‌اند و دلیل آنکه که در طول ۲ سال گذشته، اخبار بسیاری را در ارتباط با دستگیری اعضای شورای شهر استان‌های مختلف می‌شنویم، این است که افرادی بی‌تخصص روی کار آمده‌اند و نمی‌دانند شهر برای ایجاد رفاه اقتصادی و اجتماعی به چه چیزهایی نیاز دارد. این افراد کسانی هستند که پست‌هایی را به‌علت جذابیت یا طمع پول قبول می‌کنند و در نهایت، به‌علت ناکارآمدی، خطا کنند.

در ادامه، این کارشناس مسائل شهری گفت: نکته مهم دیگری که وجود دارد، این است که شهرهای ما به‌سمت و سوی فقیر شدن در حال حرکت هستند و اعلام می‌کنند که بودجه اختصاص‌یافته از دست رفته است. در تعداد اندکی از سازمان‌های شهرداری، افرادی وجود دارند که با رانت به این سازمان ورود کرده‌اند و حقوق‌های نجومی دریافت می‌کنند. شهرداری تهران در طول ۵ سال گذشته هیچ پروژه تخصصی انجام نداده و پروژه‌هایی که به‌سرانجام رسیده، هیچ‌کدام دارای ضرورت نبوده‌اند. این موضوعات سبب می‌شود تا بودجه اختصاص‌یافته برای شهر، کاهش پیدا کند و نتوان برای تورم موجود، اقدامی انجام داد. تورم در شهر، یکی از مهم‌ترین موضوعاتی است که با رفاه اجتماعی مردم سر و کار دارد و اگر این موضوع با متخصصان این عرصه، در میان گذاشته نشود، شاهد خواهیم بود که تورم، رفاه اجتماعی را می‌بلعد.

درآمدهای شهری کاهش پیدا کرده است

وی افزود: این نکته دارای اهمیت است که درآمدهای شهری کاهش پیدا کرده است و زمانی که درآمدها کاهش پیدا کند، نمی‌توان اقدام موثری برای شهر انجام داد. زمانی که بودجه کاهش پیدا کند، بسیاری از پروژه‌ها تعطیل خواهند شد و در عمل اقتصاد شهری، فلج می‌شود. تورم، یکی از مهم‌ترین دلایلی است که اقتصاد شهری را به نابودی می‌کشاند. بودجه‌های اختصاص‌یافته برای انجام پروژه‌ها، با ورود تورم به کشور، ناقص می‌مانند و این امر، تنها بخشی از اثربخشی تورم بر اقتصاد شهر است. بسیاری از سازمان‌های درآمدزا مانند شهرداری و سازمان میادین تره‌بار وجود دارند که درآمدهای بسیار خوبی دارند، اما متاسفانه، به‌علت آنکه شهردار تهران از مدیران دستوری برای این سازمان‌ها استفاده کرده است، نمی‌توان کاری را پیش برد. بنابراین، شاهد این موضوع هستیم که تورم در سازمان میوه و تره‌بار هم، جای خود را پیدا کرده است و ضعف‌های مدیریتی سبب می‌شود تا نتوان آن‌طور که باید، با تورم مقابله کرد. مدیرعامل سابق سازمان زیباسازی، نزدیک به هزار میلیارد تومان هزینه، برای تبلیغات شهری انجام داد که در آن ایرادات زیادی وجود داشت و پر از اشتباه بود. سازمان زیباسازی، سازمانی است که در ازای تبلیغات، پول دریافت می‌کند و می‌توانست این مبالغ را صرف مبارزه با تورم شهری و رفاه اجتماعی کند.

تهران، شهر خودرومدار

لاهیجی گفت: تهران، یک شهر خودرومدار است و زمانی که شهر، خودرومدار شود، هزینه‌ها بالا می‌رود و سوخت بیشتری مصرف می‌شود؛ یکی از دلایلی که ۳ برابر میانگین جهانی، مصرف سوخت داریم، همین موضوع است. خودروهای قدیمی با تکنولوژی قدیمی در شهر تردد دارند و سوخت بالایی مصرف می‌کنند و چنین امری سبب می‌شود تا مصرف سوخت در کشور افزایش پیدا کند. یکی دیگر از اقدامات مهم، استفاده از پارکینگ‌های طبقاتی است. تعداد پارکینگ‌های طبقاتی در شهر، باید افزایش پیدا کند یا آنکه از مدیران برج‌ها بخواهند در ازای دریافت پول، اجازه دهند تا خودروها در پارکینگ برج‌ها پارک کنند. چنین موضوعی، می‌تواند هزینه ساخت پارکینگ‌های طبقاتی را کاهش دهد و به شهرداری اجازه دهد تا با تورم مبارزه کند.

اهمیت مشارکت مردمی در اقتصاد شهری

وی گفت: مهم‌ترین درآمد و ثروت شهر را می‌توان خود شهروندان دانست. اصطلاح مشارکت مردمی در اقتصاد شهر، اهمیت بسیار بالایی دارد و تمام شهرهای دنیا بیشترین درآمد را از همین مشارکت مردمی دارند.

زمانی که مردم در شهر مشارکت کنند، بسیاری از هزینه‌های شهری کاهش پیدا می‌کند. زمانی این مشارکت اتفاق می‌افتد که شهرداری به‌سمت مردم دست دوستی دراز کند و با آنها ارتباط خوبی داشته باشد. چنین موضوعی در ایران نادیده گرفته می‌شود که سبب شده است تورم، سایه خود را در شهرهای کشور گسترش دهد. ما باید فضای زندگی و محیط‌زیست شهری را خودمان طراحی و انتخاب کنیم؛ این موضوع را می‌توان همان مشارکت شهروندی دانست که برای اقتصاد شهر دارای اهمیت بسیاری است.

وی گفت: یکی از اشتباهات مدیریت شهری این است که سفرهای مخفیانه و محرمانه‌ای را به چین و... دارند و اتفاقاتی پیش می‌آید که باعث خواهد شد تا مردم دچار شوک شوند. ارتباط درستی با مردم شکل نگرفته است و متاسفانه مسئولان مربوطه نمی‌توانند با مردم به‌درستی حرف بزنند و آمار صحیح بدهند. باید نظر بسیاری از کارشناسان شهری و اقتصاد را در ارتباط با سفرهای‌شان جویا می‌شدند و اعلام می‌کردند که قرار است با چین، چنین اقداماتی انجام گیرد، آیا شما در جایگاه مردم جامعه، موافق هستید یا مخالف! زمانی که مردم متوجه این موضوع شوند که در پروژه‌های شهری، هیچ نظری از آنها خواسته نمی‌شود، ناخودآگاه، شروع به مخالفت می‌کنند و این موضوعات خطاهایی است که توسط مدیریت شهری انجام می‌گیرد. یک اقتصاد رونق‌بخش، سنگ‌بنای یک جامعه پررونق را شکل می‌دهد و به افراد، اجتماعات و کشورها فرصت‌ها، پایداری و بهره‌وری کلی می‌بخشد. در جهانی که ارتباطات بین‌المللی روزبه‌روز در حال افزایش است، درک اهمیت یک اقتصاد قوی برای افراد، اجتماعات و کشورها، امری بسیار حیاتی است. اشتغال پایدار، بهبود رفاه شخصی را نه‌تنها ارتقا می‌دهد، بلکه همبستگی اجتماعی را ترویج و نابرابری درآمد را کاهش می‌دهد. اگر از مشارکت شهروندی در امور شهری استفاده شود، می‌توان حداقل سالی ۱۰۰ میلیارد تومان کسب درآمد و با تورم موجود نیز مبارزه کرد.

سخن پایانی

تورم شهری، تاثیر بالایی بر رفاه شهروندی دارد و می‌تواند به‌مرور زمان، تاثیر خود را بگذارد. گرانی قطعات برای تعمیر پله‌های برقی مترو، یکی از عوامل مهمی است که تورم روی آن تاثیر گذاشته است. افزایش کرایه‌های تاکسی، افزایش نرخ بلیت مترو، اتوبوس و... از مسائل مهمی است که با تورم سر و کار دارد. پس می‌توان اشاره کرد که وجود تورم، بر تمام بخش‌های کشور تاثیرگذار خواهد بود و نیاز است تا افرادی متخصص و آگاه، مشکلات تورم در کشور و شهرها را برطرف کنند.