کارگاه‌ها این روزها یکی در میان در ساحل رودخانه صف کشیده‌اند اما دیگر صدای چکش‌های‌شان به گوش نمی‌رسد. کارشان دیگر رونق گذشته را ندارد به همین خاطر مثل گذشته‌ها نمی‌شود به‌راحتی فعالان این عرصه را پیدا کرد. در بلوار ساحلی آبادان، لنج چوبی بزرگی با چوب‌هایی که آن را در ارتفاع نگه داشته، به گل نشسته است. چند نفر روی تکه‌های سنگ و چوب کنار لنج نشسته‌اند و به افق بهمن‌شیر خیره شده‌اند. بازوان توانمند اما بیکار گلاف‌ها و لنج‌های کنار ساحل، سرمایه‌های اقتصادی به گل نشسته این روزهای شهر آبادان است.

مرد میانسالی که استادکار و سازنده لنج چوبی یا به‌اصطلاح محلی «گلاف» است، به خبرنگار مهر گفت: در زمان قدیم «گلاف» با چکشش آهنگ می‌زد اما اکنون دیگر صدای چکش گلاف‌ها به گوش نمی‌رسد چون دیگر گلافی نیست.

بهمن‌شیر که ادامه کارون است از خرمشهر شروع می‌شود و تا بندر چوئبده ادامه دارد که در این مسیر، ساحل بهمن‌شیر از کنار سده می‌گذرد؛ آنجا قبرستان لنج‌های نیمه‌ساخته و زخمی است.

لنج چوبی، لنج فایبرگلاس و لنج شکسته، منظره‌ای است که بلوار ساحلی سده را این روزها شکل داده‌اند. گلاف‌های شهر زمانی اینجا دور هم جمع می‌شدند و لنج‌های شکسته را تعمیر می‌کردند. صنعت لنج‌سازی و تعمیر لنج حرفه نسل‌های گذشته مردم حاشیه بهمن‌شیر است که اگر نادیده گرفته شود، این صنعت زیر بلوار ساحلی دفن می‌شود. لنج‌سازی را می‌توان هنر آباء و اجدادی مردم آبادان دانست که با قدمت چند هزار ساله خود تا آن‌سوی آب‌ها و اقیانوس‌های بی‌کران را در نوردیده است. سازه‌های چوبی بزرگی که دورانی کرانه‌های بی‌کران اروندرود تا خلیج‌فارس را درمی‌نوردیدند اکنون تنها به نمادی از هنر تبدیل شده‌اند و لنج‌های نیمه‌ساخته کوچک جا خوش کرده‌اند.

گلافان دغدغه دارند

محمد راشدی یکی از گلافان در گفت‌وگو با مهر اظهار کرد: صنعت لنج‌سازی در آبادان قدمتی دیرینه دارد و از آباء و اجدادمان به ما رسیده و ما نمی‌توانیم به همین راحتی از آن بگذریم. وی افزود: این چوب‌ها و الوار سرمایه است و می‌توانستم با فروش آنها تجارت کنم اما نمی‌خواهم صنعت خانوادگی‌ام از بین برود. این گلاف آبادانی ادامه داد: همه شهرها و کشورها برای صنعت‌های بومی ارزش قائل هستند به‌ویژه آنکه اگر این صنعت جاذبه گردشگری نیز داشته باشد.

استقبال اتباع خارجی

علی معاوی یکی دیگر از گلافان به خبرنگار مهر گفت: خواندن آوازهای محلی هنگام ساخت لنج فضای زیبایی را برای رهگذران ایجاد می‌کند. وی عنوان کرد: چند سال پیش که بازار چینی‌های آبادان فعال بود و اتباع چینی زیادی در این شهر حضور داشتند، خانواده‌های چینی از این منطقه عبور می‌کردند. این گلاف ادامه داد: این خانواده‌ها به لنج‌ها نزدیک می‌شدند و با ذوق فعالیت‌های ما را دنبال می‌کردند و عکس می‌گرفتند.

گردشگری آبی ظرفیتی بی‌بدیل

مجید کنعانی یکی از فعالان گردشگری نیز در گفت‌وگو با مهر بیان کرد: از آنجا که این صنعت می‌تواند در جذب گردشگر سهیم باشد از اهمیت خاصی برخوردار است. وی با اشاره به اشتغالزایی لنج‌سازی در کنار جذابیت‌هایی که دارد، افزود: صنایع دریایی و تولید لنج می‌تواند در زمینه اشتغال نیز رقم بالایی را به خود اختصاص دهند. این فعال گردشگری گفت: مردم این منطقه به عشق نگهداری صنعت اجداد خود مانده‌اند چون این صنعت ظرفیت اقتصادی و گردشگری دارند و از این ‌رو باید راهکارهای مناسبی برای آنها اتخاذ شود. کنعانی تصریح کرد: مسئولان مرتبط با حوزه گردشگری باید با شناسایی این ظرفیت‌ها و پیگیری برای توسعه اقدامات لازم را در این زمینه انجام دهند. وی با اشاره اینکه مسئولان سایر نقاط کشور باید به ظرفیت صنعت لنج‌سازی توجه کنند، تاکید کرد: در آذر ۱۳۹۰ دانش سنتی لنج‌سازی و دریانوردی با لنج در خلیج‌فارس در فهرست میراث ناملموس یونسکو (سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی سازمان ملل متحد) ثبت شد.

ضرورت ایجاد سایت مجزا

احیای آداب و رسوم محلی و نمادهای فرهنگی مناطق مختلف یک ضرورت است به‌ویژه آنکه اگر این امر تامین‌کننده معیشت و اقتصاد باشد. سعادت و سلامت جامعه در گرو حفظ ارزش‌ها و احیای سنت‌های بومی و محلی است زیرا امروزه برخی از سنت‌های قدیمی و بومی به فراموشی سپرده شده است. بسیاری از آیین‌ها این روزها کمرنگ شده که پاسداری از آنها امری مهم است، همچنین بعضی از روش‌ها برای حفظ و معرفی سنت‌های محلی و فرهنگی بسیار تاثیرگذار هستند. کشورهای عربی و افریقایی را می‌توان بزرگ‌ترین متقاضیان لنج‌های ایرانی دانست که بنا به استحکام و مقاومت در برابر تندبادهای دریایی و توفان‌های اقیانوسی به این سازه چوبی گرایش پیدا کرده‌اند.

ظرفیت‌ مهجور «غول‌های چوبی دریا»

صنعت لنج‌سازی علاوه‌بر اینکه می‌تواند به اشتغالزایی و پویاتر شدن منطقه کمک شایانی کند در گردشگری نیز نقش بسیار کلیدی دارد. در این راستا می‌توان سایت لنج‌سازی را به ‌گونه‌ای جانمایی کرد که گردشگران از نزدیک با مراحل ساخت شناورهای بومی آشنا شوند.