در شرایطی که خوزستان با مشکل تامین انرژی به ویژه برق روبه‌روست و منابع تولید و تامین انرژی هم با چالش مواجه شده‌اند، دستگاه‌های استخراج رمز‌ارزهای دیجیتال یا همان ماینرها که به‌صورت غیرمجاز فعالیت می‌کنند با مصرف برق زیاد، خود به چالشی برای شبکه برق خوزستان تبدیل شده‌اند و پایداری شبکه برق را تهدید می‌کنند. مصرف زیاد برق ماینرهای غیر‌مجاز آنقدر اهمیت داشت که وزارت نیرو برای شناسایی و کشف استخرها یا مزارع غیرمجاز رمز‌ارز دست به جیب و دست و دلباز شود و پاداش دهد.

زیان ماینینگ برای اقتصاد

براساس شاخص‌ها، انجام هر تراکنش بیت‌کوین هزار و ۵۴۴ کیلووات ساعت یا معادل تقریبا ۵۳ روز انرژی مصرفی یک خانه متوسط در ایالات متحده، برق مصرف می‌کند. از نظر مقدار پولی، متوسط هزینه مصرف هر کیلووات ساعت در امریکا ۱۳ سنت است. این یعنی هر تراکنش بیت‌کوین بیش از ۲۰۰ دلار هزینه برق دارد. به استناد تحلیل‌های دانشگاه کمبریج، در ماه فوریه (بهمن ماه ۹۹) صنعت استخراج رمز ارز BTC بیشتر از کشور آرژانتین برق مصرف کرده است. فرآیند ماینینگ مستلزم مصرف مقادیر زیادی برق است که اغلب از منابع انرژی غیرقابل تجدید تامین می‌شود. همچنین، تجهیزات استخراج به سرعت قدیمی می‌شوند و حجم زیادی از زباله‌های الکترونیک را تولید می‌کنند. به‌طور‌کلی، این موارد منجر به افزایش تولید گازهای گلخانه‌ای و تخریب محیط‌زیست می‌شود.

دستگاه‌های ماینر با مصرف زیاد برق خود فشار زیادی به شبکه برق خوزستان وارد کرده‌اند. اصلی‌ترین مشکل ماینر مصرف بیش از حد برق است. افرادی که دستگاه ماینر دارند باید برق سه فاز داشته باشند. علاوه بر این، دستگاه‌ها باید به صورت ۲۴‌ساعته روشن باشند تا عملیات استخراج تکمیل شود، روشن بودن ۲۴‌ساعته دستگاه باعث تولید گرمای زیاد نیز می‌شود که ماینر باید سیستم خنک‌کننده قوی داشته باشد.

مصرف زیاد برق ماینرهای غیر مجاز آنقدر اهمیت داشت که وزارت نیرو برای شناسایی و کشف استخرها یا مزارع غیرمجاز رمز‌ارز دست به جیب و دست و دلباز شود و پاداش دهد. این پاداش که در ابتدا ۲۵ میلیون تومان بود امسال ۵۰ میلیون تومان شد تا انگیزه معرفی دستگاه‌های استخراج رمز‌ارزهای دیجیتال بیشتر شود

مدیرعامل شرکت توزیع برق خوزستان در گفت‌وگو با مهر آماری از کشف و شناسایی مزارع غیرمجاز در امسال می‌دهد که نشان می‌دهد این مراکز هر روز مثل قارچ در گوشه و کنار سبز می‌شوند و خواب راحت را از چشمان آنها و آسایش را از شبکه برق گرفته‌اند.

علی خدری بعد از نشان دادن آمارها و نمودارهای شیب مصرف برق و نوسانات ولتاژ می‌گوید: امسال و تا اینجای کار ۸۱ مزرعه ماینر و ۶۹۱ ماینر کشف کردیم، در حالی که پارسال بیش از ۶۴۰ مزرعه ماینر و 7 هزار و ۴۰۰ ماینر در کل خوزستان کشف شد.

وی اضافه می‌کند: ماینرها به علت مصرف زیاد برق نقش زیادی در نوسانات ولتاژ و خاموشی‌های ناخواسته دارند و پایداری شبکه برق و ثبات ولتاژ را به شدت تحت تأثیر قرار می‌دهند. خدری می‌گوید بر اساس تحلیل‌های ما رشد ۹ درصدی مصرف برق در خوزستان تنها به دلیل مصرف لوازم سرمایشی نیست، بلکه بخش قابل توجهی از این افزایش غیرمنطقی در حوزه استخراج غیرمجاز ارزهای دیجیتال رخ داده است.

به گفته مدیرعامل شرکت توزیع برق خوزستان، ماینرهای غیرمجاز علاوه بر هدر رفت عظیم انرژی و فشار بر شبکه برق، به محیط‌زیست نیز آسیب جدی می‌زنند به گونه‌ای که مقدار مصرف این 8 هزار دستگاه ماینر برابر با ۱۵ مگاوات است که به اندازه ۱۵ نیروگاه خورشیدی یک مگاواتی، سرمایه‌های کشور را هدر می‌دهد.

وی می‌افزاید: با تمام امکانات با ماینرهای غیر مجاز می‌جنگیم و تاکنون بیش از هزار و ۸۰۰ دستگاه ماینر غیر مجاز نیز امحا شده است. خدری می‌گوید: مبارزه با این پدیده اراده‌ای جدی می‌طلبد به طوری که در یک عملیات و تنها در یک روز ۹۵ دستگاه استخراج غیرمجاز رمز ارز توسط نیروی انتظامی در هندیجان کشف و ضبط شد.

پاداش توانیر برای کشف ماینر

شرکت توزیع نیروی برق خوزستان برای اینکه مشارکت مردمی را وارد جریان مبارزه با ماینرهای غیر مجاز و این مبارزه را اجتماعی کند پاداش کشف ماینر را ابتدا یک میلیون کرد و بعد آن را ۲۵ میلیون تومان کرد و حالا برای اینکه انگیزه‌ها بیشتر شود این پاداش ۵۰ میلیون تومان شده است.

مدیرعامل شرکت توزیع برق خوزستان تأکید می‌کند که همه پاداش‌های شناسایی ماینرهای غیرمجاز به صورت فوری و طی دو یا سه روز کاری پرداخت می‌شود.

علی خدری البته نهم تیرماه امسال هم به رسانه‌ها گفت که از ابتدای امسال تاکنون ۱۹۲ دستگاه استخراج رمز ارز غیرمجاز در استان کشف و جمع‌آوری شده و فعالیت این دستگاه‌ها، ۴۱۶ هزار کیلووات ساعت برق با توان مصرفی معادل ۳۸۴ کیلووات ساعت را به هدر داده است،

ماینرها غیر از اینکه باعث هدر رفت انرژی و فشار به شبکه برق و افت ولتاژ شدید و افزایش شدید خاموشی‌های ناخواسته شبکه برق می‌شوند پیامدهای زیست محیطی هم دارند.

معاون انتقال شرکت توانیر هم چندی پیش در نشست مقابله با ماینرهای غیر مجاز گفت: هر کیلووات تولید رمزارز معادل یک لیتر انواع سوخت را مصرف می‌کند تا برق مورد نیاز این دستگاه‌ها تأمین شود.

محمد اله داد تصریح کرد: به عنوان مثال یک دستگاه استخراج رمزارز در ۲۴ ساعت حدود ۲۴ لیتر سوخت نیروگاه را به خود اختصاص می‌دهد.

وی که مجری طرح مقابله با رمزارزهای غیرمجاز در شرکت توانیر است به مصرف بالای انرژی در این فرآیند و فشار مضاعفی که بر شبکه برق وارد می‌کند اشاره کرد و گفت: مصرف بالای انرژی در فرآیند استخراج رمزارز، منجر به افزایش انتشار گازهای گلخانه‌ای و تشدید تغییرات اقلیمی می‌شود.

مدیرعامل شرکت توزیع برق اهواز هم در گفت‌وگو با مهر می‌گوید: ما به ویژه در مناطق حاشیه شهر با معضل برق‌های غیرمجاز مواجه هستیم و از دل این پدیده شاهد استفاده از دستگاه‌های ماینر برای استخراج رمز‌ارز هستیم که فشار بسیار زیادی به شبکه برق وارد کرده است.

هر دستگاه ماینر معادل ۲.۵ کیلو وات و معادل یک کولر گازی برق مصرف می‌کند، گسترش استفاده غیرمجاز از دستگاه‌های استخراج رمز‌ارزها به عنوان یک وسیله پر مصرف، باعث بروز نوسان شدید ولتاژ برق و در نتیجه آسیب بیشتر به تجهیزات شبکه و لوازم برقی می‌شود.

چه باید کرد؟

تا زمانی که برق در ایران ارزان است و دولت بابت برق یارانه می‌دهد ماینرهای غیرمجاز هم روشن هستند و مثل قارچ رشد می‌کنند و انگیزه برای سو ءاستفاده‌کنندگان هم فراهم است. با توجه به ناترازی شدید شبکه برق و اعمال خاموشی‌های ناخواسته و عدم نوسازی نیروگاه‌های کشور و ناترازی گاز و وابستگی نیروگاه‌های کشور به گاز برای تولید برق وجود ماینرهای غیرمجاز چالش است و مثل بختکی بر سر شبکه برق کشور محسوب می‌شود.

با توجه به مشکل کمبود برق در خوزستان و چالش تأمین و تولید برق در منابع تأمین برق فعالیت مزارع رمز ارز و ماینرها بار زیادی را به شبکه برق خوزستان تحمیل و ثبات ولتاژ و پایداری شبکه برق را به‌شدت تهدید می‌کند. برای مقابله با مزارع رمز ارز غیرمجاز باید به هوش‌مصنوعی متوسل شد. دیجیتالی و هوشمند شدن مصرف برق در شبکه خانگی می‌تواند با کاهش فعالیت مزارع غیرمجاز رمز‌ارز و افزایش میزان شناسایی آنها کمک کند.

سخن پایانی

با این حساب بازی موش و گربه ماینرها و توانیر و بگیر و ببندها به این زودی‌ها تمامی ندارد. این بازی ناتمام بدون شک وقت زیادی را از توانیر و دستگاه‌های نظارتی می‌گیرد و مسئله‌ای فرسایشی است؛ مگر آنکه برق به نرخ تمام‌شده محاسبه شود و ترمز ماینرهای غیر‌مجاز کشیده شود. هر‌چند با‌توجه به تورم بالا در کشور بعید است که زیر بار چنین افزایشی برود اما چشم‌انداز مصرف برق ماینرهای غیرمجاز و ناترازی شبکه برق کشور راهی جز حذف یارانه برق برای دولت نمی‌گذارد.