اقتصاد دریامحور در تمام کشورهای جهان حائز اهمیت است و اگر روزی تجارت و حمل‌ونقل کالای دریا دچار مشکل و موانع شود بیش‌از نیمی از مردم جهان به علت فقر و گرسنگی ازبین خواهند رفت و نیم‌دیگر دچار سرمازدگی خواهند شد. به طور مثال، اتفاقی که طی یک سال گذشته در کانال سوئز افتاد و انسدادی که پیش‌آمد، موجب توقف کشتی‌ها و در نتیجه موجب توقف حمل‌ونقل دریایی شد.

موقعیت منحصربه‌فرد

با توجه به اهمیت اقتصاد دریا محور می‌توان به منطقه ویژه اقتصادی بندر شهید رجایی به عنوان دروازه طلایی تجارت کشور نگاه کرد که بنادر عمده جهان و با موقعیت منحصربه‌فرد جغرافیایی و امکان دسترسی به آب‌های آزاد، در مرکز کریدور ترانزیتی شمال به جنوب و در مجاورت صنایع مادر و قطب‌های اقتصادی کشور قرار دارد، متصل می‌کند.بندر شهید رجایی از سال (۱۳۴۹) بر اساس تصویب‌نامه شورای‌عالی وقت در راستای صنایع بزرگ برای توسعه تجارت و نقش ایران در سپهر دنیا تصویب و احداث شد.

بندر شهیدرجایی دارای بزرگ‌ترین بندر کانتینری کشور و پیشرفته‌ترین پایانه‌های کانتینری با ظرفیت بیش از ۶ میلیون ( TEU ) در سال و هدف‌گذاری ارتقای ظرفیت کانتینری به ۲۰ میلیون ( TEU ) تا سال ۲۰۴۰ است. این بندر با ظرفیت سالیانه جابه‌جایی ۹۰ میلیون تن انواع کالا و ظرفیت سالانه پذیرش بیش از ۴ هزار کشتی در انواع کشتی‌های فله بر، کانتینری و نفتکش، بیش از ۵۳ درصد از عملیات تخلیه و بارگیری کالا در بنادر کشور را به خود اختصاص داده است. منطقه ویژه اقتصادی بندر شهید رجایی در ۲۳ کیلومتری غرب بندرعباس در شمال جزیره قشم و تنگه هرمز واقع شده است و با داشتن روابط دریایی و مبادله کالا با ۸۰ بندر معروف بین‌المللی تقریبا نیمی از تجارت ایران را بر عهده دارد. بندر شهید رجایی ۲۴۰۰ هکتار پس‌کرانه دارد، ۲۷۰۰ هکتار هم به‌زودی به پس کرانه شهید رجایی اضافه می‌شود. مساحت بندر شهید جایی ۵۷۰۰ هکتار است، در این بندر از نظر تجاری ۵.۵ میلیون ( TEU ) ظرفیت وجود دارد.

قرارداد سرمایه‌گذاری در بنادر هرمزگان

حسین عباس‌نژاد، مدیرکل بنادر و دریانوردی هرمزگان گفت: این استان دارای ۲ هزار و ۲۲۷ کیلومتر مرز آبی و ۱۴ جزیره استراتژیک و ۷۲ بندر کوچک و بزرگ حاکمیتی و غیر حاکمیتی است که بندر آفتاب ۱۰۰ درصد خصوصی است. در سال ۱۴۰۱ بالغ ۷۶ میلیون تن کالاهای نفتی و غیر نفتی در بنادر شهید رجایی تخلیه و بارگیری شده که نسبت به سال قبل از آن ۴ درصد رشد داشته است و در هفت ماهه سال ۱۴۰۲ نیز بالغ بر ۴۸ میلیون تن کالا در این بندر تخلیه و بارگیری شده است.

مدیرکل بنادر و دریانوردی هرمزگان در ادامه تاکید کرد: ۳۱ میلیون تن کالای نفتی و ۲۰ میلیون تن کالای غیرنفتی جابه‌جا و یک میلیون و ۴۰۲ هزار ( TEU ) کانتینر نیز تخلیه و بارگیری شده است. ۱۰ میلیون مسافر در ۷ ماهه نخست امسال جابه‌جا شدند و بیش‌از ۹۵ درصد از مسافرت دریایی کشور در استان هرمزگان انجام می‌شود و سال گذشته بیش از ۲۴ میلیون مسافر دریایی از بنادر استان به مقاصد مختلف تردد داشتند.

وی ادامه داد: قرارداد سرمایه‌گذاری جدید به صورت ( BOT - گونه‌ای از قرارداد اقتصادی است که معمولا بین دولت‌ها و سازمان‌های متولی اقتصاد از یک طرف و شرکت‌های بخش خصوصی از طرف دیگر منعقد می‌شود.)به ارزش بیش از ۳۵ هزار میلیارد تومان سرمایه‌گذاری در اواخر آذرماه منعقد می‌شود. از جمله مهم‌ترین آنها می‌توان به خطوط لوله نفتی بندر خلیج‌فارس، مجتمع گردشگری دریایی شهید حقانی، هرمز و نخل‌ناخدا و پایانه مکانیزه مواد معدنی اشاره کرد.

عباس‌نژاد تصریح کرد: در دوران دولت سیزدهم بندر خمیر که مدت‌ها بلاتکلیف مانده بود راه‌اندازی شده است که تا پایان سال گذشته عملکرد ۲ میلیون تنی به ثبت رسانده است و تلاش می‌شود این رکورد را تا پایان امسال نیز تکرار کند. پس از اینکه سازمان بنادر و دریانوردی به عنوان دبیرخانه این طرح معرفی شد، با مدیریت استاندار نخستین کارگروه توسعه دریا محور کار خود را شروع کرد که ابتدا سعی بر تمرکز بر متن سیاست‌های ابلاغی بود تا به تدوین پروژه‌ها برسیم. مدیرکل بنادر و دریانوردی هرمزگان با اشاره به تاکید رهبر معظم انقلاب مبنی بر راهبرد مردمی‌سازی اقتصاد گفت: موج‌شکن فاز یک بندر نخل ناخدا با اعتبار ۳۵ میلیارد تومان نهایی شده است و بیش از 4هزار و ۲۰۰ شناور به ثبت رسیدند. همچنین 2هزار و ۶۰۰ فروند دیگر نیز مورد بازرسی قرار گرفتند و برای همین تعداد مجوز صیادی صادر شده است.

وی با استفاده از تسهیلات وجوه اداره شده سازمان بنادر و دریانوردی در راستای توسعه ناوگان دریایی کشور اظهار کرد: ساخت ۵۰ فروند شناور مسافری جدید در دستورکار قرار دارد که امیدواریم با تعریف مسیرهای جدید داخلی و خارجی با این شناورها کیفیت تازه‌ای از سفر دریایی را به هموطنان ارائه کنیم.

چالش رسوب کالا و کالای متروکه

عباس‌نژاد با اشاره به موضوع رسوب کالا در بنادر هرمزگان، گفت: یکی از چالش‌های اساسی این بندر وجود کالای متروکه و رسوب کالا بود که جز سازمان بنادر، سازمان‌های دیگری ازجمله گمرک و اموال تملیکی هم درگیر این موضوع بودند. برای مدتی ظرفیت‌های بندری، شرایط تجهیزات یا نحوه تعرفه‌گذاری در بندر شرایطی را ایجاب می‌کرد که ماندگاری کالا در بندر رجایی زیاد شود.

سخن پایانی

منطقه ویژه اقتصادی بندر شهید رجایی در مرکز کریدور ترانزیتی جنوب به شمال قرار دارد که یکی از مهم‌ترین کریدورهای ترانزیتی بین‌المللی در دنیاست. این کریدور اقیانوس هند و خلیج‌فارس را از طریق ایران به دریای خزر و سپس از طریق روسیه به سن‌پترزبورگ و شمال اروپا متصل می‌کند.موقعیت ممتاز جغرافیایی، دسترسی به آب‌های آزاد جهان از طریق خلیج‌فارس، اتصال به شبکه بین‌المللی راه آهن و جاده ابریشم، برخورداری از تجهیزات و امکانات مدرن، نزدیکی به مناطق آزاد کیش و قشم و بنادر حوزه خلیج‌فارس این مجتمع بندری را به پایگاه راهبردی و منحصر به فرد تبدیل کرده است.