سه‌شنبه ۲۹ مهر ۱۴۰۴ - 21 October 2025

ریل چرثقیلی ، انواع و کاربردهای آن

ریل جرثقیلی (Crane Rail) نوعی ریل فولادی است که برای حرکت چرخ‌های جرثقیل‌های سقفی، دروازه‌ای یا بازویی به کار می‌رود. این ریل‌ها مسیر حرکت جرثقیل را تأمین کرده و باعث می‌شوند دستگاه بتواند با پایداری و دقت بالا در طول مسیر خود حرکت کند.

ریل جرثقیلی چیست؟

روش تولید ریل جرثقیلی :

روش تولید ریل جرثقیلی شامل چند مرحله صنعتی دقیق است که هدف آن تولید پروفیلی فولادی با مقاومت مکانیکی بالا، دقت ابعادی زیاد و سطح صاف برای حرکت روان چرخ‌های جرثقیل است.

۱. تهیه مواد اولیه

مواد اصلی ریل، شمش فولادی (Steel Billet) با ترکیب شیمیایی کنترل‌شده است.فولاد مورد استفاده معمولاً شامل مقدار مناسبی کربن، منگنز و سیلیسیم است تا استحکام و مقاومت سایشی را افزایش دهد.ترکیب شیمیایی باید مطابق استانداردهایی مانند DIN، EN یا JIS تنظیم شود.

۲. ذوب و ریخته‌گری شمش

فولاد در کوره‌های قوس الکتریکی یا کنورتور اکسیژنی (BOF) ذوب می‌شود.پس از تصفیه و حذف ناخالصی‌ها، فولاد مذاب در قالب‌های ریخته‌گری مداوم (Continuous Casting) به صورت شمش‌های مستطیلی یا مربعی شکل ریخته می‌شود.شمش‌ها سپس تا دمای مناسب (حدود ۱۱۰۰ تا ۱۲۵۰ درجه سانتی‌گراد) گرم می‌شوند.

۳. نورد گرم (Hot Rolling)

این مرحله مهم‌ترین بخش تولید ریل است.شمش گرم‌شده وارد قفسه‌های نورد (Rolling Stands) می‌شود.با عبور مداوم از میان غلتک‌ها، به تدریج به شکل ریل جرثقیلی (مقطع A) تبدیل می‌شود.ابعاد نهایی و مقطع دقیق با قالب‌های غلتکی ویژه تنظیم می‌شود.دمای و سرعت نورد باید دقیق کنترل شود تا ساختار دانه‌ای فولاد یکنواخت گردد.

۴. خنک‌کاری کنترل‌شده

پس از خروج از نورد، ریل‌ها روی بسترهای خنک‌کننده قرار می‌گیرند تا به‌صورت کنترل‌شده (نه سریع) سرد شوند.این کار برای جلوگیری از ترک خوردگی یا تغییر شکل انجام می‌شود.گاهی از فرآیند نرمالایزینگ (Normalizing) برای بهبود خواص مکانیکی استفاده می‌شود.

۵. برش و صافکاری

ریل‌ها پس از خنک شدن، به طول‌های استاندارد (معمولاً 6، 9 یا 12 متر) برش داده می‌شوند.سپس با دستگاه‌های صاف‌کننده (Straightener) تاب و انحناهای احتمالی اصلاح می‌شود.

۶. ماشین‌کاری نهایی و بازرسی

سر و انتهای ریل‌ها ماشین‌کاری می‌شود تا برای اتصال (مانند پیچ یا جوش) آماده گردد.

کنترل کیفی شامل بررسی:

دقت ابعادی

صافی سطح

آزمایش سختی و مقاومت

تست اولتراسونیک برای تشخیص ترک‌های داخلی

۷. بسته‌بندی و ارسال

در نهایت، ریل‌ها پس از تأیید نهایی، بسته‌بندی و شماره‌گذاری می‌شوند و برای نصب در پروژه‌های صنعتی ارسال می‌گردند.

کاربردهای ریل جرثقیلی :

کاربردهای ریل جرثقیلی (Crane Rail) بسیار گسترده است، زیرا این ریل‌ها مسیر حرکت جرثقیل‌هایی را فراهم می‌کنند که برای جابجایی بارهای سنگین و دقیق در صنایع مختلف استفاده می‌شوند.

۱. جرثقیل‌های سقفی (Overhead Cranes)

در کارخانه‌ها و کارگاه‌های صنعتی، ریل جرثقیلی روی تیرهای سقف نصب می‌شود تا پل جرثقیل بتواند روی آن حرکت کند.

کاربرد در:

کارخانه‌های فولاد و ذوب‌آهن

کارگاه‌های ماشین‌سازی

خطوط تولید خودروسازی

سالن‌های مونتاژ صنعتی

۲. جرثقیل‌های دروازه‌ای (Gantry Cranes)

در این نوع جرثقیل‌ها، ریل‌ها روی زمین نصب می‌شوند و جرثقیل روی آن حرکت می‌کند.

کاربرد در:

بنادر و اسکله‌ها برای بارگیری و تخلیه کانتینر

کارگاه‌های ساخت سازه‌های فلزی

نیروگاه‌ها و پالایشگاه‌ها

۳. جرثقیل‌های نیم‌دروازه‌ای (Semi-Gantry Cranes)

در این سیستم، یک طرف ریل روی زمین و طرف دیگر روی ارتفاع نصب می‌شود.

کاربرد در:

انبارها و سوله‌های صنعتی

کارخانه‌های تولید قطعات سنگین

سالن‌های تعمیر و نگهداری تجهیزات بزرگ

۴. سیستم‌های بارگیری و تخلیه (Loading Systems)

ریل جرثقیلی در مسیر حرکت دستگاه‌های بارگیری، واگن‌بر یا سیستم‌های جابجایی مواد به‌کار می‌رود.

کاربرد در:

صنایع معدنی و فولاد

پایانه‌های حمل‌ونقل ریلی

کارخانه‌های سیمان و مصالح ساختمانی

۵. سیستم‌های خودکار انبارداری (AS/RS Systems)

در انبارهای مدرن که از جرثقیل‌های خودکار ریلی استفاده می‌کنند، ریل‌های جرثقیلی مسیر حرکت این سیستم‌ها را فراهم می‌کنند.

کاربرد در:

انبارهای کالا و لجستیک

مراکز توزیع خودکار و زنجیره تأمین

۶. صنایع کشتی‌سازی و دریایی

ریل جرثقیلی در سکوهای کشتی‌سازی برای جابجایی بدنه، موتور یا قطعات سنگین کشتی نصب می‌شود.

کاربرد در:

حوض‌های خشک (Dry Docks)

کارگاه‌های تعمیر کشتی

۷. کاربردهای خاص و سفارشی

در سیستم‌های مونوریل صنعتی

در کارگاه‌های بتن‌سازی برای جابجایی قالب‌ها

در کارخانه‌های تولید ریل و مقاطع فولادی

انواع ریل جرثقلی :

ریل‌های جرثقیلی با مقاطع مختلف و در سایزهای متنوع تولید می‌شوند که بر اساس عرض سر ریل (Head Width) با حروف A و عدد مشخص می‌شوند (مثل A45، A55، A65 و ...).

عدد پس از حرف A نشان‌دهنده عرض سطح بالایی ریل بر حسب میلی‌متر است.هرچه عدد بزرگ‌تر باشد، ریل سنگین‌تر، مقاوم‌تر و مناسب برای بارهای سنگین‌تر است.