«میراث پدر خواهی، علم پدر آموز». این آموزه برای جهان کسب و کار، یعنی انتقال مدیریت از نسل قدیم به جدید، همواره پراهمیت و بحث‌برانگیز بوده است. یکی از نمونه‌های شاخص و اخیر آن در بین برندهای مشهور، تحول مدیریتی «گروه زر» است. با انتخاب «آرش سلطانی» فرزند «مرتضی سلطانی»، بنیانگذار این مجموعه، فصل نوینی در تاریخ این برند آغاز شده است. پیامدهای این تصمیم را که نشانه اعتماد نسل پیشین به توانمندی‌های نسل پسین است، از زوایای مختلف می‌توان تحلیل کرد.

شرکت سهامی عام توسعه صنعتی غذایی زر یا گروه صنعتی و پژوهشی زر که بسیاری از مردم، آن را با نام زرماکارون می‌شناسند، سال‌هاست توانسته در بازارهای داخلی و خارجی حضور موفق و پررنگی داشته باشد.

با پشتکار سلطانی پدر، کارآفرین، برجسته، موسس و رئیس هیات مدیره گروه زر، این مجموعه، با شرکت‌های تابعه، سال‌هاست یکی از برندهای موفق صنعت غذایی محسوب می‌شود. زر ضمن برخورداری از بالاترین ظرفیت ذخیره غلا،ت با توسعه محصولات، از سه سال قبل (۱۴۰۱)، به دنیای محصولات کانفکشنری و انواع شیرینی گام نهاده است. این مجموعه با تمرکز بر تولید و عرضه انواع غلات فرآوری شده و نیز تجهیزات ماشین‌آلات و فناوری‌ها، از صادر‌کنندگان برتر کشور است و با صدور محصولات به ۸۰ کشور جهان سهم ویژه‌ای در بازارهای ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی دارد.

اکنون آرش سلطانی، فرزند بنیان‌گذار گروه زر، مدتی است که به‌عنوان مدیرعامل و نایب‌رئیس هیات‌مدیره انتخاب شده است. وی که در دی‌ماه پارسال به‌عنوان عضو هیات‌مدیره اتاق بازرگانی ایران و چین نیز برگزیده شد، سوابقی همچون عضویت هیات‌مدیره کانون انجمن‌های صنایع غذایی نایب‌رئیسی انجمن تولید‌کنندگان و صادرکنندگان ماکارونی ایران و عضویت هیات‌رئیسه اتاق بازرگانی ایران و آلمان را هم در کارنامه خود دارد.

میراث‌داری یک برند

میراث‌داری در کسب و کارهای خانوادگی، در سطح برندهای بزرگ دنیا نیز وجود دارد. ویرجینیا دمارچ (Virginia Demarche) و لورو پیانا (Loro Piana) در ایتالیا با شرکت‌های خانوادگی استی‌لادر (Estee Lauder) در امریکا از جمله برندهایی هستند که نشان می‌دهند چگونه فرزندان بنیان‌گذاران، مسیر رشد و توسعه شرکت را شتابان، حتی فراتر از نسل قبل پیموده‌اند. در این موارد، موفقیت، نه‌تنها به آموزش و نسل امروز وابسته است، بلکه به میزان اعتماد و حمایت نسل دیروز نیز بستگی دارد.

تصمیم مرتضی سلطانی، بنیانگذار گروه زر، برای واگذاری مسئولیت مدیرعاملی این مجموعه بزرگ به فرزندش، در زمان حیات خود، گواه روشنی بر این باور است که نسل جدید می‌تواند با پایه‌های محکم ۵۰ ساله مسیر موفقیت را تداوم بخشد. البته این انتقال، ممکن است در نگاه اول با چالش‌هایی مانند نگرانی درباره تجربه کمتر نسل‌های جوان‌تر و توانایی محدود آنها در مدیریت بحران همراه باشد؛ حتی ممکن است برخی این انتخاب را تداوم فرهنگ خانوادگی و مدیریت موروثی تعبیر کنند که فضای رقابت را برای ارتقای جایگاه سایرین محدود می‌کند. با این همه، عملکرد موفق آرش سلطانی در کوتاه‌مدت اثبات می‌کند این دغدغه‌ها، بی‌اساس است.

مدیرعامل فعلی گروه صنعتی و پژوهشی زر، در دوران مسئولیتش، با استفاده از تجربیات و آموزه‌های پدر به‌عنوان رئیس هیات‌مدیره، اتفاقات مثبتی را رقم زده است. کسب عنوان مدیر جهادی برتر در عرصه توسعه اقتصادی در آذرماه ۱۴۰۳، عضویت در هیات‌مدیره اتاق بازرگانی و یا نهادهای صنفی مواد غذایی از یک سو و دستاوردهایی مانند توسعه خطوط تولید و بهبود فرآیندهای بازاریابی و منابع انسانی، بیانگر قابلیت‌های مدیریتی اوست. وی برخلاف این شعر یا مثل معروف «پسر کو ندارد نشان از پدر/ تو بیگانه خوانش، مخوانش پسر»، ثابت کرده نسل «آرش»، خلف است و تیراندازی به سوی هدف و توسعه برندینگ را به خوبی از سلف خویش آموخته است.

اگرچه نمونه‌های ناموفقی که نسل‌های بعدی، انقراض یا مرگ تدریجی برندهای قبلی را رقم زده‌اند، نیز وجود دارند اما نمونه‌های موفق و مشابه گروه زر در ایران و جهان نشان می‌دهد این انتقال می‌تواند به فرصتی برای نوآوری و تحول تبدیل شود. برای مثال، شرکت سامسونگ پس از واگذاری مدیریت به نسل جوان‌تر، با ورود به بازارهای جدید و سرمایه‌گذاری در فناوری‌های نوین، جایگاه خود را به عنوان یکی از پیشروان صنعت الکترونیک جهانی تثبیت کرد. در ایران نیز برخی شرکت‌ها و برندهای معروف (مانند گروه صنعتی گلرنگ و گروه میهن) با انتقال مدیریت به نسل دوم، مسیر رشد خود را تداوم و گسترش داده‌اند.

ترکیب برنده

موفقیت در انتقال مدیریت از نسلی به نسل دیگر، نیازمند فراهم‌سازی بستر مناسب از طریق آموزش و مشاوره است. خانواده سلطانی نیز با بهره‌مندی از آموزه‌های دنیای کسب و کار، آموزش رموز موفقیت در کسب و کار به نسل جدید را از سنین پایین‌تر و سپس تفویض مسئولیت مدیریتی در دستورکار قرار داده و بستر لازم را برای موفقیت جوانان امروز فراهم کرده‌اند.

یکی از ویژگی های مهم نسل جدید مدیران استفاده از فناوری‌های نوین است. برخی کارشناسان معتقدند مدیران جوان، عملکرد بهتری نسبت به نسل قدیم دارند، زیرا از ایجاد تغییرات بزرگ و آزمون روش‌های جدید حل مسئله، هراس ندارند و ریسک‌پذیرترند.

آرش سلطانی نیز با بهره‌گیری از هوش مصنوعی و تحلیل داده در فرآیند تصمیم‌گیری می‌تواند ضمن ارتقای بهره‌وری، جایگاه گروه زر را در بین رقبا، بیش از پیش تقویت کند. البته هنوز راه درازی در پیش است، زیرا حفظ موفقیت از اصل آن دشوارتر و مهم‌تر است. در هر حال، این رویکرد نوآورانه بدین معناست که ترکیب تجربه نسل قدیم با دانش و  انرژی نسل جدید، ترکیب برنده است.

تحول در مدیریت گروه زر، نمونه موفق انتقال مسئولیت به نسل جدید است. این تجربه نشان می‌دهد اگر بسترهای مناسب از طریق آموزش، مشاوره و حمایت فراهم شود، نسل جوان قادر است میراث‌دار شایسته‌ای باشد و حتی گام‌هایی فراتر از نسل پیشین بردارد. درس‌آموخته ما از تغییر مدیریتی گروه زر این است: تغییر، تهدید نیست، بلکه فرصتی برای رشد و بازآفرینی است.