بی‌توجهی به انقلاب صنعتی چهارم در طرح جامع فولاد کشور، منجر به مسائلی چون وابستگی شدید فناورانه، از دست دادن بازارهای آینده، جهت‌دهی نادرست توانمندی‌ها، کاهش بهره‌وری و افزایش هزینه تولید، ناتوانی در ارائه مدل‌های جدید کسب‌وکار، آسیب‌پذیری در مقابل تهدیدهای فناورانه و از دست دادن فرصت تجارت فناوری شده و یکی از نمودهای ظاهری آن، از دست رفتن فرصت ارزآوری بنگاه‌های اقتصادی بزرگ‌مقیاس تولید فولاد به دلیل فقدان جدی مدیریت تامین و سرمایه‌گذاری در حوزه انرژی است.

با این حال، با وجود کمبودها و چالش‌ها، ظرفیت‌هایی نیز در کشور تحت عنوان ۴۸ پروژه پیشران تعریف شده که همزمان با پیشبرد اهداف صنعتی، رفاه عمومی و حل مشکلات زیرساختی مناطق کمتر برخوردار نیز از این رهگذر بهبود یافته است.

در طراحی این ۴۸ پروژه، انجام طرح‌های صنعتی در ۱۳ استان و ۲۷ شهرستان درنظر گرفته شد که شرکت‌های معدنی و صنعتی گل‌گهر، مجتمع فولاد مبارکه، شرکت ملی صنایع مس ایران، شرکت معدنی و صنعتی چادرملو، شرکت سرمایه‌گذاری توسعه معادن و فلزات و شرکت گروه گسترش نفت و گاز پارسیان به عنوان «گروه پیشرانان پیشرفت ایران» مسوولیت سرمایه‌گذاری در این ۴۸ پروژه بزرگ صنعتی را بر عهده گرفتند.

در این میان، هلدینگ سرمایه‌گذاری توسعه معادن‌ و فلزات، اجرای طرح ۱/۶ میلیون‌تنی آهن‌اسفنجی بیجار، فولاد‌سازی یک میلیون تنی قروه، گندله‌سازی یک میلیون تنی صبا امید غرب خاورمیانه، گندله‌سازی صبانور، پروژه ۳۶۰ مگاواتی نیروگاه پویا انرژی سمنان و پروژه‌های فولاد اقلید و فولاد اردبیل هر کدام به ظرفیت تولید ۱/۱ میلیون‌تن آهن‌اسفنجی در دستور کار این هلدینگ قرار گرفت.

در این راستا، با توجه به شرایط اقلیمی فولاد اردبیل از قبیل عدم‌وجود زیرساخت‌های مکفی برای تولید از قبیل حمل و نقل ریلی و جاده‌ای، آب، برق، گاز، ماده اولیه و… گروه رسانه‌ای پردازش گفت‌وگویی با مهندس محمدرضا نصیری، کارشناس صنعت فولاد و یکی از مدیران سابق پروژه فولاد اردبیل داشته که باهم می‌خوانیم.

نصیری، چالش‌عمده صنعت فولاد را با توجه به ذات تولید در این صنعت، دسترسی آسان به منابع آبی عنوان کرد و افزود: علیرغم لحاظ کردن مخاطرات ژئوپولتیک در جانمایی کارخانجات فولادی، انتقال آب از دریای عمان و خلیج‌فارس، اقدامی مثمرثمر در راستای تامین آب مورد نیاز کارخانجان فولادی به شمار می‌آید.

به گفته وی، تامین انرژی برق و گاز در سال‌های گذشته به نوعی برای تولیدکنندگان در صنایع گوناگون رایگان و به عنوان یک مزیت نسبی به شمار می‌آمده اما امروز صنعت انرژی نیازمند سرمایه‌گذاری است؛ چنانچه به این طریق، علاوه‌بر تامین انرژی مورد نیاز برای تولید محصولات بالادست زنجیره فولاد همچون آهن‌اسفنجی که در تولید آن از گاز به عنوان خوراک استفاده می‌شود، سایر آحاد جامعه نیز از مزایای این نعمت خدادادی بهره‌مند خواهند شد.

در این میان، شرکت آهن و فولاد الماس آرتاویل که عهده‌دار اجرای پروژه فولاد اردبیل است و در سال ۱۴۰۰ با توجه به نیاز صنایع فولادی شمال غرب کشور به تامین مواداولیه تاسیس شد نیز اقدامات شایان توجهی در راستای بهبود زیرساخت‌های منطقه به انجام رسانده است.

زنجیره فولاد کشور در حوزه پایین‌دست، تولید ۷۰۰ هزار تن انواع محصولات فولادی در شمال‌غرب کشور را محقق می‌کند اما این منطقه به دلیل عدم وجود معادن و اساسا کارخانجات بالادست زنجیره فولاد، هزینه گزافی بابت حمل ماده‌اولیه به این منطقه را متحمل می‌شود؛ لذا فولاد اردبیل با ظرفیت تولید ۱/۱ میلیون تن آهن‌اسفنی در سال ۱۴۰۰ کلید خورده و تاکنون با حمایت کلیه سهامداران به لحاظ آورده مالی و حمایت‌های توسعه‌ای، پیشرفت شایان توجهی داشته است.

پیشرفت ۵۶ درصدی پروژه فولاد آرتاویل در سال‌های ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲

این پروژه که در تابستان ۱۴۰۱ تنها جانمایی زمین و بخشی از خریدهای خارجی آن محقق شده بود، تا خردادماه ۱۴۰۳ شاهد پیشبرد ۴۸ درصدی پروژه ازقبیل اجرای طرح‌های توسعه‌ای زیرساختی نظیر انعقاد تفاهم‌نامه و کلنگ‌زنی احداث تصفیه پساب شهری با ظرفیت سالانه ۲/۵ میلیون مترمکعب و احداث مسیر انتقال آب به طول ۱۴ کیلومتر، انعقاد تفاهم‌نامه دریافت ۳۹ هزار مترمکعب گار با کمیته بهینه‌سازی مصرف انرژی و احداث مسیرهای انتقال خطوط لوله گاز، طراحی و برگزاری مناقصات دریافت برق مورد نیاز مجموعه، اجرای ۸۹ درصدی پروژه احداث راه‌آهن موردنیاز برای حمل مواداولیه به طول ۷ کیلومتر، اجرای ۴۰ هزار تن بتن‌ریزی و نصب تجهیزات، دریافت کارت بازرگانی جهت تسریع در عملیات خرید و ترخیص تجهیزات موردنیاز کارخانه از گمرک و… بوده است.

شایان ذکر است، طی مدت مورد بحث، پروژه فولاد اردبیل با پیشرفت فیزیکی ۵۶ درصدی، علاوه‌بر تامین نیازهای زیرساختی و احداث واحدهای موردنیاز خود، توانسته بخشی از نیاز استان به تسهیلات زیربنایی را نیز مرتفع سازد.